راهنمای خرید ساز نی و مشخصات نی خوب

ساز نی به عنوان قدیمی‌ترین ساز موسیقی دست بشر شناخته شده است. پس اگر به نواختن اولین ساز بشر، علاقه دارید باید پیش از هر چیزی یک ساز خوب تهیه کنید. خرید نی به عوامل مختلفی بستگی دارد. درواقع شما باید سازی بخرید که انگیزه‌تان را برای نواختن افزایش بدهد. اگر نوای این ساز دل‌تان را برده است ولی نمی‌دانید که مشخصات نی خوب چیست؟ نگران نباشید چون این مطلب حکم راهنمای خرید را دارید.

بررسی انواع ساز نی

پیش از خرید ساز و آغاز آموزش نی شما باید بدانید که ساز نی انواع مختلفی دارد. درواقع این ساز در مناطق مختلف ایران نواخته می‌شود و طبیعی است که در هر منطقه‌ای به اسم خاصی معروف باشد. همچنین از نظر ظاهری نیز بین نی‌های مناطق مختلف تفاوت‌هایی وجود دارد. پس اولین قدم برای خرید نی خوب، آشنایی با انواع ساز نی است که در ادامه به این موضوع می‌پردازیم.

نی هفت بند

رایج‌ترین نی که در بیش‌تر مناطق ایران وجود دارد و طرفداران زیادی هم دارد، نی هفت بند است. این نی 5 سوراخ دارد که 4 سوراخ روی ساز و 1 سوراخ هم در پشت ساز قرار دارد. از آن‌جایی که این نوع نی، هفت قسمت یا هفت بند دارد به نی هفت بند معروف شده است. این بندها توسط 6 گره به یکدیگر وصل می‌شوند. نی هفت بند دارای 4 منطقه‌ی صوتی بم، اوج، غیث و ذیل است. لازم به ذکر است که استاد حسن کسایی تحول زیادی در ساختمان این نی و شیوه‌ی نواختن آن به وجود آورد و امروزه این نی با نام استاد کسایی شناخته می‌شود.

نی کوتاه

یکی دیگر از انواع ساز نی، نی کوتاه است که بیش‌تر در نواختن آهنگ‌های محلی کاربرد دارد. قطر این نوع نی نسبت به سایر نی‌ها بیش‌تر است. نوازنده وقتی در ساز می دمد با کمی تغییر صدا، می‌تواند هم صداهای بم را با این ساز ایجاد کند و هم صداهای زیر را.

نی بلند

همان‌طور که از اسم این نی هم مشخص است، به نی‌های بلندی که بین 70 تا 80 سانتی متر طول دارند، نی بلند یا نی خرک گفته می‌شود. صدایی که این نوع نی‌ تولید می‌کند، بم و سوزناک است. نی بلند نیز مانند نی هفت بند، 5 سوراخ دارد که 4 تای آن‌ها روی ساز و یک سوراخ پشت ساز است. لازم به ذکر است که از نظر پراکنش جغرافیایی این ساز بیشتر در جنوب ایران، ماندران، ترکمن صحرا و خراسان رایج است.

دوزله

ساز دوزله از دو لوله مسی یا از جنس نی ساخته شده است که آن‌ها را به موازات هم محکم می‌بندند. هرکدام از این دو لوله به طور جداگانه دارای قمیشی یک زبانه هستند که مستقل از هم عمل می‌کنند. این نوع نی دارای 6 سوراخ کنار هم است. لازم به ذکر است که نی دوزله بیش‌تر بین عشایر رایج است.

قره نی

یکی دیگر از رایج‌ترین انواع ساز نی، قره نی است که برای ساخت آن از چوب آبنوس و یا فلز استفاده می‌شود. لازم به ذکر است که قره نی در سایر نقاط جهان به کلارینت معروف است. درواقع این نی، نوعی کلارینت است که توانایی تولید فاصله‌های موسیقی شرقی را دارد. برای نواختن، باید قره نی کاملا بین دندان‌ها قرار بگیرد.

مشخصات ظاهری نی خوب چیست؟

یکی از مشخصات نی خوب ظاهر این ساز است. منظور از ظاهر، تزئینات سطحی نیست بلکه منظور کیفیت ساخت مانند نبود ضایعات مثل چسب یا اتصالات بین پوست و گل میخ است. کیفیت بالا باعث ثابت ماندن کوک ساز در طولانی‌مدت می‌شود. هنگام خرید نی باید دقت کنید که بندهای نی و گره‌ها کاملا محکم به ته نی و سری آن وصل شده باشند.

فاصله‌ی بندها

از دیگر مشخصات نی خوب، فاصله‌ی بندها است. تناسب بندها در نی مرغوب با فاصله‌ی مناسب از بالا به پایین کوتاه‌تر می‌شود. برای نی‌هایی با طول 60 سانتی‌متر ، فاصله 36 میلی متر خوب است، توجه داشته باشید که فاصله بند ششم از آخر یعنی دم نی کم‌تر از 30 میل نباشد. همچنین فاصله بند اول یعنی بالای نی از اول نی بیش‌تر از 70 میل نباشد. نی‌هایی که مرغوب هستند نباید قطر سوراخ داخل آن‌ها خیلی گشاد باشد.

جنس نی

نکته‌ی دیگری که در راهنمای خرید نی به آن پرداخته می‌شود، جنس ساز است. درواقع نی مرغوب باید از گیاه نی ساخته شود و چوب نی باید رسیده، قطور و کاملا گرد باشد و خیلی کلفت یا خیلی نازک نباشد. نی مورد استفاده باید مستقیم و بدون انحنا باشد.

قیمت ساز نی

نمی‌توان قیمت ثابتی برای ساز نی در نظر گرفت. زیرا از یک طرف بحث تورم باعث نوسان قیمت‌ها می‌شود و از طرف دیگر تمامی نی‌هایی که ساخته می‌شوند، کیفیت یکسانی ندارند و درنتیجه، قیمت‌های متفاوتی دارند. به طور کلی، قیمت ساز نی به عوامل مختلفی بستگی دارد که مهم‌ترین عوامل جنس چوب و کیفیت ساخت آن است. به این دلایل قیمت ساز نی توسط سازنده تعیین می‌شود.

برندهای‌ معتبر ساز نی، کدام برندها هستند؟

در نهایت برای خرید نی خوب باید به برند و سازنده‌ی آن نیز توجه کنید. در حال حاضر سه برند معتبر ساز نی، برندهای سلطانیان، صنایعی و شفیعی هستند. طبیعی است که سازهای این برندها هم طبقه‌بندی می‌شوند و از سازهای مشقی گرفته تا حرفه‌ای را دارند. پس شما باید با توجه به نیاز و سطح نوازندگی‌تان اقدام به خرید نی کنید. اصولا پیشنهادی که ما به هنرجویان مبتدی می‌کنیم این است که از سازهای مبتدی شروع کنند و بعد که سطح نوازندگی‌شان رشد کرد اقدام به خرید ساز حرفه‌ای کنند.

نتیجه‌گیری

در نهایت با توجه به آن‌چه که گفته شد اگر هنرجوی مبتدی هستید، بهتر است نی‌ای را انتخاب کنید که از نظر کیفیت ساخت خوب باشد، نشت هوا نداشته باشد و کوک آن متناسب با سطح شما  باشد. همچنین برای این که از مشخصات یک نی خوب آگاه شوید می‌توانید به فردی متخصص و با تجربه مراجعه کنید و از او کمک بخواهید.

در نهایت بعد از خرید ساز نی نوبت به آموزش و یادگیری آن می‌رسد. ما در وب نوازان شرایطی را فراهم کرده‌ایم که شما بتوانید بدون دردسر و نگرانی خاصی، وسط مشغله‌های روزمره این ساز را یاد بگیرید. کلاس آنلاین موسیقی وب نوازان با کیفیت بالای صدا و تصویر این امکان را به شما می‌دهد که در هر جای دنیا که هستید از محضر اساتید باتجربه بهره ببرید. ضمن این‌که کلاس به صورت آنلاین و خصوصی است و فقط شما و استاد در کلاس حضور دارید. به همین دلیل خیلی راحت می‌توانید در طی کلاس سوالات خود را از استاد بپرسد و بنوازید و استاد ایرادهای شما را رفع کند.

اگر مایل هستید که اطلاعات بیش‌تری درباره‌ی کلاس‌ و شرایط ثبت‌نام بدانید و یا نیاز به راهنمایی تخصصی و رایگان در حوزه‌ی موسیقی دارید، کارشناسان ما در خدمت شما هستند.

خبرنامۀ وب‌نوازان را از دست ندهید!

هر هفته یک محتوای اختصاصی همراه با جدیدترین مقالات و نکات آموزشی موسیقی را برای شما می‌فرستیم.