روان کوک به عنوان نسل جدید گوشی های سنتور شناخته می شود که داوود غلامی شیرازی در سال 1384 در پژوهشکده سنتور تحقیق و توسعه آن را آغاز نمود و در سال 1386 به عنوان اختراع ثبت گردید. بعد از تهیه و تولید این اختراع بخش زیادی از مشکلات هنرجویان در کوک و تنظیم کردن سازشان حل شده و نوازندگان با نصب آن بر روی سنتور می توانند کوک سنتور بسیار بهتری داشته باشند. همانطور که از اسم آن پیداست هدف آن کوک کردن ساز سنتور به صورت آسان و دقیق است. همچنین ماندگاری کوک این ساز را چند برابر می کند و از ناحیه گوشی، کوک خالی نمی کند.
روان کوک سنتور چه تفاوتی با گوشی های معمولی سنتور دارد؟
در سنتورهای معمولی در سیستم کوک، سیم دور یک گوشی (میله ی فلزی مخروط شکل) می پیچد. این باعث می شود که هنگام چرخش، سیم به اندازه ی محیط گوشی کشیده شده یا رها شود که معمولا برای رسیدن به یک کوک دقیق محیط این گوشی ها بسیار زیاد است که باعث می شود در بیشتر وقت ها صدا بالا یا پایین تر از حد دلخواه قرار بگیرد و نوازنده یا هنرجو برای تنظیم دقیق ساز خود باید وقت زیادی را صرف کند. اما با استفاده از روان کوک به این دلیل که سیم به مهره ای وصل می باشد که در اثر حرکت چرخشی پیچ ، حرکت طولی می کند و چون قطر و گام پیچ استفاده شده بسیار ریز است، کشیده شدن یا رها شدن سیم بسیار کم، تدریجی و بسیار نرم صورت خواهد گرفت.
در گوشی های سنتور قدیمی تر، سیم دور گوشی می پیچد در نتیجه سیم در جهتی به گوشی فشار می آورد که آن را بچرخاند و باز کند. اصطکاک عامل باز دارنده ی حرکت گوشی است. در حالی که در روان کوک ، سیم به مهره ی داخلی متصل می باشد و دنده های پیچی که از این مهره رد می شود باعث بازدارندگی کامل در برابر شل شدن از سمت گوشی خواهد شد.
بدنه ی اصلی روان کوک سنتور
بدنه ی اصلی روان کوک در چوب ثابت بوده و نمی چرخد. این ویژگی باعث شده مشکل های زیادی که نوازندگان سنتور از چرخش گوشی های قدیمی داشتند، اعم از حرکت خشک و دنده ای گوشی، خراب شدن چوب به مرور زمان، فعل و انفعالات چوب و همینطور تأثیر آن در عدم ماندگاری کوک تا حدودی حل شود. همچنین وقتی که نوازنده ها با سیستم قدیمی سنتور، سازشان را تنظیم می کنند در واقع به تدریج در حال خراب کردن ساز خود هستند که شامل ترک خوردن و گشاد شدن تدریجی سوراخ ها است؛ به همین دلیل پیشنهاد می شود تا بر روی همه ی سنتورها و همچنین سنتور های قدیمی و نفیس روان کوک نصب شود.
حرکت چرخشی روان کوک چگونه انجام می شود؟
به دلیل این که کوک و تنظیم کردن این ساز به وسیله ی روان کوک به نیروی زیادی نیاز ندارد می توان با دست و بدون استفاده از کلید کوک، عمل چرخش و کوک را انجام داد. اما از آنجا که بخش کناری سمت کلاف محدود می باشد این فضای کافی برای گرفتن و چرخاندن سر گوشی توسط دست نوازنده وجود ندارد در نتیجه کوک کردن به واسطه ی یک پیچ گوشتی کوچک انجام می شود.
در سنتورهای قدیمی تر سازنده ها، نرمی و سفتی گوشی ها با هم متفاوت بوده اما با مجهز کردن سنتورها به روان کوک حرکت چرخشی و کوک در همه ی این سازها به صورت یکسان و استاندارد اجرا می شود. توجه داشته باشید که اگر سنتور شما از نظر ایراد و کیفیت مشکلی ندارد ارزش نصب کردن روان کوک را دارد. اما اگر فکر می کنید با نصب روان کوک ممکن است مشکلی برای ساز ایجاد شود بهتر است قبل از نصب با سازگر مشورت نمایید.
