تکنیکهای نوازندگی تنبک ، اصلی ترین مباحث و ضربات تنبک را شامل می‌شوند. اجرای این تکنیک ها در ابتدا ممکن است کمی سخت به نظر برسد اما پس از مدتی تمرین می‌توانید به راحتی بر آن مسلط شوید. در این مقاله تصمیم گرفتیم تا تکنیک ها و ضربات اصلی تنبک را به زبان ساده آموزش دهیم.
مختصری درباره تنبک
این ساز از محبوب ترین سازهای کشور ماست و از لحاظ ظاهری، شکلی شبیه به ساز تمپوی عربی دارد. ساز تنبک در عصر ما پیشرفت های اساسی داشته است که بخش اعظمی از آن به دلیل تلاش و کوشش پدر تنبک نوازی معاصر «حسین تهرانی» است.
ساز تنبک از نظر شیوه ی انگشت گذاری و تکنیک نواختن به عنوان یکی از کامل ترین سازهای کوبه ای شناخته می‌شود.
نحوه صحیح دست گرفتن تنبک
طرز صحیح نشستن و دست گرفتن هرسازی از اصول اولیه در نوازندگی آن به شمار می‌رود. رعایت این اصل هم بر سلامتی جسمانی و فیزیکی نوازنده تاثیر می‌گذارد و هم در کیفیت اجرای تکنیک ها تاثیر دارد. به همین دلیل هنگام نشستن و دست گرفتن تنبک باید به این مسائل توجه کنید:
- برای نواختن تنبک یا هر ساز دیگری بهتر است به صندلی تکیه ندهید و سعی کنید لبه ی صندلی بنشینید.
- کمر خود را صاف نگه دارید اما به بدن خود فشار وارد نکنید تا مهره های شما در این حین آسیب نبیند. صاف نگه داشتن بدن شاید در ابتدا کاری دشوار به نظر برسد اما پس از مدتی بدن به طور ناخودآگاه به آن عادت می‌کند.
- برای نواختن تنبک بهتر است از یک زیر پایی مناسب استفاده کنید تا هم تسلط شما در دست گرفتن ساز بالا برود و هم هنگام نواختن ساز از روی پا سر نخورد.
- در هنگام دست گرفتن تنبک قسمت نفیر آن باید روی پا قرار بگیرد و انتهای آن به بدن نوازنده بچسبد.
- اگر صفحه تنبک را یک ساعت در نظر بگیریم، برای انگشت گزاری تنبک دست راست باید روی ساعت 10 و دست چپ روی ساعت 1 قرار بگیرد.
ضربات اصلی و تکنیک های نوازندگی تنبک کدام اند؟
حرکت تم
ضربه ی تم بم ترین صدای تولیدی از ساز تنبک را ایجاد می‌کند. برای اجرای این حرکت دستی را که در کنار تنبک قرار دارد به صورت نیم مشت در می‌آوریم به طوریکه انگشت شست چسبیده و به موازات سایر انگشتان قرار بگیرد. و برای ضربه زدن دست را در همین حالت بر قسمت مرکزی تنبک فرود می‌آوریم.
حرکت بک
ضربه ی بک صدای تیز و شفاف تری نسبت به تم دارد. این حرکت حاصل برخورد انگشت دوم به کناره های سطح تنبک است. اجرای این حرکت کمی از حرکت قبلی دشوار تر است به همین دلیل به تمرکز بیشتری احتیاج دارد.
حرکت ریز راست
این حرکت حاصل برخورد تمام انگشتان دست راست به علاوه ی کف دست روی پوست تنبک می‌باشد.
حرکت ریز چپ
در این حرکت با انگشت یک تا چهارم دست چپ به آرامی روی پوسته تنبک ضربه می‌زنیم.
حرکت پلنگ یا بشکن
در هنگام اجرای این حرکت انگشت شماره چهار دست چپ و شست با یکدیگر به صورت بشکن به گوشه ی ساز ضربه وارد می‌کنند.
حرکت دست باز
این حرکت با بند انگشتان شماره ۳ و ۴ دست چپ نواخته می‌شود. علامت حرکت دست‌بازعدد هفت نقطه‌دار می‌باشد.
لیست تکنیک های تنبک:
بک مثبت : اجرا با دو بند انگشت دوم دست راست در ناحیۀ مرکزی تنبک ، حرکت دست از ساعد
بک منفی : اجرا با بند اول انگشت دوم دست راست در ناحیۀ کناری تنبک ، حرکت دست از ساعد
اجرای مثبت به منفی (دست راست) با سر دادن شصت بر روی ساز صورت می گیرد.
مثبت چپ : اجرا با دو بند انگشت دوم دست چپ ، حرکت دست از مچ
منفی چپ : اجرا با نرمه بند اول انگشت دوم دست چپ در ناحیه بالای ساز ، حرکت دست از مچ
اجرا روی چوب با دست راست
اجرای جارو با دست راست
اجرا روی چوب با دست چپ
اجرا با دست راست زیر دهنۀ تنبک
اجرا با بشکن شماره دو ( دست راست) زیر دهنۀ تنبک
اجرای بشکن با انگشت اول دست چپ
اجرای بشکن با انگشت دوم دست چپ
اجرای بشکن با انگشت سوم دست چپ
اجرای بشکن با انگشت چهارم دست چپ
اجرای انگشت چهارم از روی انگشت سوم دست چپ
اجرای حرکت مثبت به سمت منفی با سر دادن شصت روی ساز
اجرای بشکن با انگشت اول دست راست
اجرای بشکن با انگشت دوم دست راست
اجرای بشکن با انگشت سوم دست راست
اجرای بشکن با انگشت چهارم دست راست
اجرای انگشت چهارم از روی انگشت سوم دست راست
اجرای همزمان بشکن های دو و سه دست چپ
اجرای همزمان بشکن های دو و سه دست راست
اجرای گلیساندوی گرفتۀ دست چپ
اجرای گلیساندوی گرفتۀ دست راست
انواع ریز ها
ریز گلیساندوی منفی به سمت مثبت
ریز گلیساندوی مثبت به سمت منفی
ریز منفی در مثبت
ریز مثبت در منفی
ریز منفی
ریز مثبت
ریز پر ( نه انگشتی )
ریز جفتی
ریز های گلیساندو از تکنیک های اجرایی آقای بهمن رجبی می باشد.
