کنسرت مستر (Concertmaster) یا همان ویولنیست اول کنسرت، دومین شخص مهم در اجرای یک کنسرت بزرگ بعد از رهبر ارکستر است. همه‌ی ما می‌دانیم که رهبر ارکستر مهم ترین فرد در ایجاد هماهنگی و تنظیم سازهای ارکستر است اما در کنسرت های بزرگ معمولا فرد دیگری نیز وجود دارد که با اختلاف خیلی کم وظیفه ی مدیریت اجرا را برعهده می‌گیرد و او کسی نیست جز کنسرت مستر. کنسرت مستر نوازنده ویولن صندلی اول است و این جایگاه یکی از رویایی ترین و جذاب ترین موقعیت ها برای یک نوازنده ی ویولن در ارکسترهاست.
وظیفه کنسرت مستر چیست؟
کنسرت مستر ها چیزی فراتر از یک نوازنده ی ویولن عالی هستند ، در واقع انتخاب یک نوازنده ی ویولن به خاطر مهارت او در نوازندگی دلیلی بر این مسئله نیست که او توانایی انجام وظایف مستری را دارد. این جایگاه به چیزی بیشتر از مهارت بیان کردن موسیقی احتیاج دارد و یک کنسرت مستر باید بتواند پا به پای رهبر وظیفه ی رهبری و تنظیم نوازندگان را برعهده داشته باشد.
یکی از وظایف کنسرت مستر این است که قبل از شروع کنسرت سازها را با کوک خود هدایت می‌کند. یعنی پس از وارد شدن به صحنه آرشه ی خود را بلند می‌کند و منتظر می‌ماند تا ساز ابوا نت «لا» را اجرا کند تا تمام کنسرت کوک شوند.
علاوه بر این او آرشه کشی را در پارتیتور علامت گذاری می‌کند تا تمام نوازندگان ویولن اجرای هماهنگ و بی نقصی داشته باشند.
هنگام ورود رهبر ارکستر ، کنسرت مستر تنها شخصیست که از جای خود بلند شده و به رهبر ارکستر دست می‌دهد و پس از این کار رهبر چوب خود را بلند کرده و اجازه ی اجرا را به نوازندگان می‌دهد.
کنسرت مستر و رهبر ارکستر در گذشته چگونه بودند؟
در دوران باروک، ساز اصلی گروه های موسیقی ساز هارپسیکورد بود. این ساز به خوبی می‌توانست هارمونی قطعه را به نمایش بگذارد به همین دلیل آهنگسازان معمولا خودشان پشت این ساز می‌نشستند و اجرا را رهبری می‌کردند. در حقیقت در آن دوران رهبر و کنسرت مستر در اجرا همان نوازندگان هارپسیکورد بودند.
اما این روش یک مشکل اساسی داشت و آن این بود که نواختن هارپسیکورد نیازمند هردو دست و تمرکز بسیار زیاد نوازنده بود و نوازندگان تنها با تکان سر خود می‌توانستند بقیه گروه را هدایت کنند که این خود با محدودیت و سوتفاهمات زیادی همراه بود.
در اواخر قرن هفدهم بسیاری از آهنگسازان از میان نوازندگان حرفه ای و با استعداد ویولن مثل کورلی و ویتالی به وجود آمدند. آن ها در طی یک تحول عظیم جای نوازندگان هارپسیکورد در هدایت و رهبری گروه را برعهده گرفتند و در این مسیر موفق تر عمل کردند.
دلیل این مسئله این بود که آن ها می‌توانستند بدون قطع کردن اجرای خود ارکستر را هم هدایت کنند و حتی در مواقع ضروری از آرشه ی خود مانند چوبی که رهبر ارکستر استفاده می‌کند برای رهبری سازهای دیگر استفاده کنند. البته در آن دوران هنوز رهبر ارکستر وجود نداشت و ویولنیست ها پس از نوازندگان هارپسیکورد دومین رهبران ارکستر در تاریخ موسیقی کلاسیک بودند.
تفاوت رهبر ارکستر با کنسرت مستر
کم کم کنسرت مسترها با مشکلاتی که نوازندگان هارپسیکورد با آن مواجه بودند مواجه شدند، یعنی با بزرگ تر شدن ارکسترها و پیچیده تر شدن قطعات موسیقی برای نوازند ویولن سخت بود که هم ساز بزند و هم نوازندگان دیگر را رهبری کند. به همین دلیل در آن زمان فرد حرفه ای و با تجربه ای به طور مجزا برای رهبری در نظر گرفته شد که همه ی ما او را به عنوان «رهبر ارکستر» می‌شناسیم.
امروزه همچنان کنسرت مسترها وجود دارند اما فعالیت این افراد با فعالیت کنسرت مسترهای دوران باروک کاملا متفاوت است. آن ها ارکستر را هماهنگ و تنظیم می‌کنند، بخش های تک‌نوازی را می‌نوازند، نحوه‌ی اجرای بخش‌های ویولن را مشخص می‌کنند و رابطی بین رهبر ارکستر و نوازندگان هستند. همچنین ممکن است نقش رهبر را در شرایطی که رهبر ارکستر به کمک احتیاج دارد، بر عهده بگیرند.
