موسیقی قرون وسطی یکی از سبک های موسیقی کلاسیک است. در واقع این دوره از موسیقی کلاسیک به عنوان سرآغاز و پیدایش این سبک شناخته می‌شود. موسیقی کلاسیک در قرون وسطی با سقوط امپراتوری روم آغاز شد و تا دوره رنسانس ادامه پیدا کرد. به طور دقیق تر میتوان گفت که سال 500 تا 1400 میلادی را میتوان به عنوان عصر پیدایش موسیقی کلاسیک و قرون وسطی دانست.
بسیاری از محققان بر این باورند که این دوره ی تاریخی زمانی بود که نخستین گام های موسیقی به وجود آمدند که این خود یک تحول بسیار بزرگ در جهت شکل گیری فرم در موسیقی کلاسیک بود.
تاریخچه موسیقی قرون وسطی
اگر بخواهیم قرون وسطی را از نظر تاریخی بررسی کنیم، در آن زمان مذهب و به ویژه مسیحیت در تمام مناطق حرف اول را می‌زد. تمام اندیشه ها به طور کامل تحت تسلط کلیسا قرار داشتند. هنر و موسیقی هم از این قائله مستثنی نبودند. به همین دلیل بیشتر قطعات ساخته شده در آن دوران برای استفاده در کلیسا و مراسم های مذهبی ساخته می‌شدند.
موسیقی قرون وسطا اکثرا آوازی بود و این آوازها شامل درون مایه ی مذهبی و کلیسایی بودند. این آواز ها اکثرا توسط سازهای دیگر همراهی می‌شدند. اگرچه این فرم آوازی موسیقی به منظور استفاده برای انتقال مفاهیم عرفانی و مذهبی رواج پیدا کرده بود اما با این وجود توانست نقش کلیدی در رشد موسیقی غیر مذهبی آن دوران ایفا کند.
«ارگ»، اولین سازی بود که با رسمیت به کلیساها و مراسم مذهبی راه یافت. البته ارگها در آن دوران با آنچه که ما امروزه از ارگ میشناسیم تفاوت زیادی داشتند. «ارگ» در آن روزگار سازی بود زمخت و خشن که صدای بسیار بلند و خشنی داشت به طوریکه صدای آن گاه تا کیلومترها در اطراف کلیساها طنین انداز میشد.
اگر بخواهیم در یک جمع بندی کلی از دست آورد های موسیقیایی قرون وسطی صحبت کنیم باید بگوییم که تشکیل گروه های کر، همخوانی به همراه ساز و یا تکخوانی های مذهبی از مهم ترین پدیده های هنری موجود در این دوران بودند.
آغاز نگارش موسیقی به صورت مکتوب
همان طور که انتظار می‌رود در قرون وسطی موسیقی مذهبی و ملی از ارزش بسیار بالایی برخوردار بود. در سالهای آغازین این قطعات به صورت سینه به سینه و شفاهی به دیگران منتقل می‌شدند ولی با گذشت زمان و افزایش تعداد و تنوع در قطعات ساخته شده موسیقیدانان مجبور شدند تا آن ها را با صورت مکتوب ثبت نمایند. و به این طریق بشر اولین قدم های خود را در جهت پدید آوردن تئوری موسیقی برداشت.
گام در موسیقی قرون وسطی
در قرون وسطی گام های موسیقی به آن گونه ای که میشناسیم وجود نداشتند و به جای آن ها از مدهای کلیسایی به عنوان گام های اصلی موسیقی استفاده میشد.
مُدها یا مقام های کلیسایی اساس تئوری موسیقی قرون وسطا را تشکیل می‌دادند که بعدها همین مدهای کلیسایی پایهٔ گام های دیاتونیک امروزی (مد ماژور و مد مینور) شد.
با اینکه مدهای کلیسایی مربوط به قرون وسطا هستند و امروزه کاربرد آنها به عنوان گام منسوخ شده اما آهنگسازان بسیاری در دورهٔ مدرن به خصوص در موسیقی جز و راک از آنها در کارهایشان استفاده کرده‌اند، همچنین در بعضی موسیقی‌های محلی می‌شود مدهای کلیسایی را شنید.
ساختار انواع مدهای کلیسایی
یونین : پرده-پرده-نیم پرده-پرده-پرده-پرده-نیم پرده
دورین : پرده-نیم پرده-پرده-پرده-پرده-نیم پرده- پرده
فریژین : نیم پرده-پرده- پرده-پرده- نیم پرده-پرده-پرده
لیدین : پرده-پرده-پرده-نیم پرده- پرده-پرده-نیم پرده
میکسولیدین : پرده-پرده-نیم پرده- پرده-پرده-نیم پرده- پرده
ائولین : پرده-نیم پرده-پرده-پرده-نیم پرده -پرده-پرده
لوکرین : نیم پرده-پرده- پرده- نیم پرده-پرده-پرده-پرده
قطعات مونوفونی و پلی فونی در موسیقی قرون وسطی
موسیقی کلاسیک از زمان پیدایش تا سالهای زیادی به صورت مونوفونیک باقی ماند اما در قرون وسطی تغیرات بسیار مهمی در این موسیقی رخ داد، یکی از این تغییرات این بود که موسیقیدانان با استفاده از ترکیب چند خط ملودی در آثارشان و به صورت همزمان ، به خلق اولین پلی فونی ها پرداختند.
در آن زمان استفاده از پلی فونی در قطعات نشان دهنده اعتبار و قدرت کلیسا بود به همین دلیل هنرمندان با جدیت تمام سعی در استفاده از پلی فونی در آثار خود را داشتند.
موسقی قرون وسطی در اصل یک موسیقی مذهبی بود به همین دلیل جای هیچ گونه اشتباهی در ساخت قطعات آن زمان وجود نداشت و موسیقی دانان با جدیت و دقت فراوان تلاش می‌کردند تا قطعات خلاقانه تر و بهتری بسازند. همین مسئله بزرگترین دلیل رشد موسیقی در این دوران بود.
در قرون وسطی از چه سازهایی استفاده میشد؟
طبل و نی، شاوم ، کرنت ، ارگ ، زنگ ها، سیتول ، هارت، فیدل، ربک، هردی، پستالتری
