مضراب زدن در سنتور چگونه باید انجام شود؟ ساز سنتور با صدای دلنشینی که دارد از قدیم جزء سازهای تکنواز و ارکسترال موسیقی ایرانی بوده است. با توجه به ویژگی های ساز که زهی و ملودیک است نوزاندگی آن با مضراب خاص خودش انجام می شود و تفاوت هایی با دیگر ساز های زهی دارد. مضراب زدن در سنتور از مواردی ست که در ابتدا پس از آموزش، هنرجویان باید سعی کنند به آن مسلط شوند. نحوه ی مضراب زدن، فرود آمدن مضراب بر سیم ها و حتی نوع مضراب سنتور بر صدادهی آن تأثیرگذارند. مضراب های ساخته شده برای این ساز با گذشت زمان تغییراتی داشته اند و اکنون مدل های مختلفی از مضراب برای آن وجود دارد.
نحوه نشستن پشت سنتور و مضراب زدن در سنتور
نشستن صحیح برای سنتور اهمیت زیادی دارد و در صورت نادرست بودن آن، عادت اشتباه در نوازنده ایجاد شده که تغییرو اصلاح آن برای هنرجویان دشوار خواهد بود.
برای داشتن کنترل مناسب بر ساز، به نکات زیر در نشستن و دست گرفتن مضراب دقت کنید:
- میزی که برای قرار گرفتن سنتور بر آن مناسب است باید ارتفاع حدود 60 سانتی متر داشته باشد، بر صندلی که ارتفاع متناسب با میز دارد بنشینید. سعی کنید حالت نشستن به صورت مستقیم و بدون قوز کمر و پشت باشد. ارتفاع میز را طوری تنظیم کنید که بازو و ساعد شما نسبت به هم زاویه ای قائم داشته باشند.
- هنگامی که پشت سنتور مینشینید دقت کنید که به تمام ساز از جمله مضراب زدن به سیم های سنتور و پشت خرک، اشراف کامل داشته باشید که در طول نوازندگی مجبور نباشید جای خود را تغییر دهید.
- مضراب های سنتور دو حلقه دارند که باید آن ها را در دست گیرید به طوری که بین سه انگشت اول یا شست، دوم یا اشاره، سوم یا وسطی قرار بگیرند. انگشت چهارم و پنجم باید پشت هم یا زیر هم باشند (داخل دست جمع نشود) و به انگشت سوم شما بچسبد. حلقه مضراب نیز باید به بند اول انگشتان سبابه و وسط برسد.
- برای مضراب زدن، مضراب را حدود سه الی چهار سانتی متر با فاصله از خرک فرود بیاورید.
- حرکت مچ دست در مضراب زدن بسیار مهم است و نباید مچ دست خشک حرکت کند. به هیچ عنوان از حرکت آرنج یا انگشتان برای مضراب زدن استفاده نکنید. نحوه حرکت مچ و آرنج در بسیاری از هنرجویان به اشتباه نهادینه شده است. از ابتدا سعی کنید عادت های نوازندگی خود را به طور صحیح ایجاد کنید.
- مضراب را معمولی در دست بگیرید؛ نه آنقدر محکم که نوازندگی خشکی داشته باشید و نه آنقدر شل و آزاد که از دستتان رها شود. متوسط و معمولی در دست بگیرید. دقت کنید سر مضراب نیز به سمت بالا مایل باشد.
نکات مضراب زدن در سنتور برای صدادهی
همانطور که می دانید از نمد برای سر مضراب، بخشی که به سیم های ساز برخورد کرده و صدادهی را ایجاد می کند استفاده شده است. اگر می خواهید صدایی که تولید می شود به اصطلاح تیز باشد و صدای بلندی داشته باشید، نمد سر مضراب باید نازک باشد. و بالعکس، برای کم کردن صدای آن نیز باید از نمد ضخیم تری برای مضراب استفاده شود.
همچنین می توانید برای داشتن صدای نرم و آرام، به جای نمد از اسفنج فویل استفاده کنید. البته در نظر داشته باشید با این مدل سر مضراب نباید قوی بنوازید زیرا اسفنج از بین می رود و صدای اصلی تولید نخواهد شد.
مضراب زدن اساتید سنتور نواز
اساتید بزرگ موسیقی همچون فضل الله توکل، منصور صارمی، رضا ورزنده و بعدتر فرامرز پایور، پرویز مشکاتیان، اردوان کامکار، رضا شفیعیان و… ، سنتور را به شیوه های خاص خود و با مضراب های مختلف می نواختند. در نتیجه نحوه ی دست گرفتن مضراب ها و صدادهی و به واسطه ی آن سبک آنها نیز متفاوت بوده است. اگر به تفاوت بین نوازندگی این اساتید دقت کنید متوجه خواهید شد که برای داشتن یک صدای خوب و دلنشین باید ظرافت های نوازندگی را رعایت کرده و به طور صحیح پیاده سازی کنید. همینطور، اصول مضراب زدن به اجزای تکنیکی که می خواهید بنوازید مربوط است و در تکنیک های مختلف نمی توان از یک شیوه ی مضراب زدن استفاده کرد. تکنیک های سرمضراب، جفت مضراب ها، پاساژ و آرپژ و… نیاز به مضراب زدن خاص خود دارند که در کلاس های آموزشی با آموزش درست و تمرین یاد خواهید گرفت. به عنوان مثال تکنیک ریز زدن باید با فرود آمدن خاص مضراب همراه باشد که آن را در مقاله ریز در سنتور بررسی نموده ایم.
