ساز کوزه ، سازی کوبه ای محسوب می شود که جنس آن از سفال یا سرامیک است. سازهای کوبه ای اولین سازهایی هستند که توسط بشر اولیه ساخته شده است.
تاریخچه
سازه کوزه از سفال ساخته شده است و با شکل و سبک های مختلف در استان های سیستان و بلوچستان، کرمان و هرمزگان دیده می شود. این ساز را در استان هرمزگان، به نام جله می شناسند که اجرا و نواختن آن با ساز کوزه سیستان متفاوت است. از نظر ظاهری شباهت زیادی به به ساز آفریقایی Udu دارد چرا که ساز کوزه با الهام گرفتن از اودو که اصالتا سازی نیجریه ای می باشد ساخته شده است.
ساختمان ساز کوزه
ساز کوزه یا Udu (به معنای ظرف سفالی می باشد و مانند ظرف های سفالی در ایران کاربردهای غیر موسیقی داشته و به مرور زمان وارد حیطه ی موسیقی شده است) دارای حفره و پوست می باشد. کوزه در جنوب هند با نام گاتام شناخته شده است که سایز بزرگتری از اودو و جله دارد، پوست و حفره ندارد و دارای تکنیک های زیبا و پیچیده ای است.
نواختن کوزه
ساز کوزه از آنجا سازی کوبه ای محسوب می شود، توسط ضربه زدن با دست تولید صدا میکند. کوزه معمولا دارای حفره صدا می باشد که تولید صدا از طریق فشرده شدن و خروج هوا توسط کف دست انجام می شود. به سازهایی که صدای آنها از طریق حفره صدای تعبیه شده در آن ایجاد می شود اصطلاحا هلمتز رزونانس می گویند. کیفیت صدای این ساز به ساخت ساز و ضخامت بدنه بستگی دارد.
درچند سال اخیر نوازندگان سازهای کوبه ای به خصوص نوازندگان ساز کوزه، آن را مانند تنبک یا دف می نوازند که این روش نادرستی است چرا که هر سازی باید با توجه به نوع صدا دهی و لحن مخصوص خودش نواخته شود.
ویژگی های ساز کوزه
- افراد مبتدی به راحتی می توانند با این ساز کار کنند و تکنیک های مختلفی مثل هندی، ایرانی و آفریقایی را با ساز کوزه اجرا کنند.
- کوزه اگر همزمان با سازهای سنتی، گروه تنبور و حتی ارکسترهای تلفیقی پاپ و راک نواخته شود تاثیر شگفت انگیزی خواهد داشت.
- این ساز با قطعه ای که درحال نواختن است ریتم وهماهنگی دارد.
