تمرین خودآگاه موسیقی دقیقا همان تمرین مفید و خوبی است که شما از انجام آن چیزی یاد می‌گیرید و مهارت هایتان را با کمک آن بهتر می‌کنید. در تمرین موسیقی چیزی که اهمیت دارد مدت زمان و مقدار تمرین نیست بلکه مهم ترین نکته این است که تمرینات خود را به صورت خودآگاه انجام دهید و ذهن بیشترین حد تمرکز را برای انجام آن داشته باشد. همیشه این نکته را به یاد داشته باشید که یک ساعت تمرین با تمرکز بالا بسیار بهتر از پنج ساعت تمرین بدون تمرکز است. تمرین خودآگاه موسیقی یعنی اینکه در تمام طول تمرین ذهن هم مانند انگشتان متمرکز و در حال فعالیت باشد.
خلبان خودکار خود را خاموش کنید!
چقدر از آخرین باری که تمرینات خود را ارزیابی کرده اید می‌گذرد؟ تا به حال به شیوه ی تمرینات دوستان یا اعضای خانواده خود دقت کرده اید. اگر شخصی را در اطراف خود داشته باشید که موسیقی تمرین می‌کند و به تمرینات او دقت کنید، به احتمال خیلی زیاد با وضعیتی مواجه می‌شوید که به آن «خلبان خودکار» می‌گویند. اما این اصطلاح به چه معناست؟
خلبان خودکار اصطلاحی است که برای تمریناتی به کار می‌رود که نوازنده بدون تمرکز و به صورت ناخودآگاه همه یا بیشترقسمت های آن را انجام می‌دهد. مثلا وقتی شروع به نواختن می‌کند و ناگهان به یک صدای نا مطلوب می‌رسد آن بخش را بارها و بارها تکرار می‌کند تا مشکل برطرف شود. سپس قطعه را ادامه می‌دهد تا به بخش نا مطلوب بعدی برسد.
اینجور مواقع اگر از هنرجو سوال شود که چرا تمرین خود را متوقف کرده است و فقط یک بخش را تمرین می‌کند به شما خواهد گفت که چون این قسمت خارج از کوک بوده، اما اگر از او سوال کنید که دقیقا کدام نت خارج از کوک بوده یا چه مقدار، آنها دیگر هیچ حرفی برای گفتن ندارند. این مثال یکی از مصداق های تمرین ناخودآگاه در موسیقی است.
چرا نباید به طور ناخواگاه موسیقی تمرین کنیم؟
فقط زمان می‌گذرد
احتمال یادگیری موسیقی در این حالت بسیار اندک است به همین دلیل حتی اگر یک قطعه را بارها هم تکرار کنید بازهم از کیفیت اجرای خود رضایت ندارید و پیشرفت خیلی زیادی در مهارت های خود حس نمی‌کنید. این شیوه ی تمرینی تنها باعث می‌شود تا به تقویت عادت های اشتباه خود بپردازید که تصحیح آن ها در آینده حتی دشوارتر خواهد بود.
اعتماد به نفس شما کاهش می‌یابد
وقتی که بدون حضور ذهن تمرین می‌کنید، توانایی مدیریت زمان و برنامه ریزی برای رسیدن به تمام مهارت هایی که می‌خواهید را از دست می‌دهید. و در نتیجه نمی‌توانید زمان خود را به صورت آگاهانه مدیریت کنید تا اجزای مورد نیاز را کنار هم قرار دهید و به ترکیباتی که می‌خواهید برسید.
مثلا نمی‌توانید اجزای مختلف یک قطعه مثل موزیکالیته، انگشت گذاری، تمپو و… را در یک اجرا و به ویژه در اجراهای زنده مدیریت کنید زیرا این مهارت را در تمرینات خود به صورت دقیق و آگاهانه پرورش نداده اید. این مسئله به طور مستقیم روی اعتماد به نفس شما اثرگذار است.
یک اجرای بی نقص و با اعتماد به نفس در موسیقی تنها زمانی برای شما محقق می‌شود که تسلط داشته باشید و تسلط یعنی چه؟ یعنی اینکه از ابتدا بدانید که چه اتفاقی قرار است بیوفتد و با اجرای هر تکنیک چه نتیجه ای حاصل می‌شود.
درست است که تمرین موسیقی باید به صورت روزانه انجام شود اما این کار نباید مثل ظرف شستن و تمیز کردن کاری بدون خلاقیت و عاری از احساس و توجه باشد.
چرا باید با حضور ذهن و به صورت خودآگاه تمرین کنیم؟
تمرین خودآگاه موسیقی یک تمرین هدفمند و راهگشا و همچنین تمرینی متمرکز بر رفع نقطه ضعف‌هاست. این روش تمرینی پروسه ای است با هدف و زمان بندی مشخص که نوازنده در طی آن تک تک اشکالات خود را واکاوی می‌کند و به آن ها پاسخ می‌دهد. مثلا اگر در جایی اشتباهی رویداد نوازنده می‌ایستد و از خود می‌پرسد که دقیقا مشکل چیست؟ چرا و به چه دلیل این مشکل رخ داده است؟ و چگونه باید آن را برطرف کنم؟
پل کانتور، مدرس و نوازنده برجسته ویولن درباره تمرین کردن اینگونه می‌گوید: «اتاق مخصوص تمرین باید مشابه یک آزمایشگاه شخصی باشد و فرد بتواند در آن به تک تک ایده ها و تکنیک هایی فکر کند که به کمک آن ها می‌تواند نتیجه ای که دنبال آن است را به دست آورد.»
نکته ای که در مورد تمرین کردن وجود دارد مدت زمان تمرین نیست بلکه کیفیت آن است و در دنیای امروزی که تمام مردم به دنبال کوتاه ترین و تاثیرگذارترین روش برای رسیدن به اهداف خود هستند، به جای ساعت های طولانی و بی احساس، تمرین خودآگاه موسیقی سریع ترین پاسخ است.
بهترین روش برای تمرین خودآگاه موسیقی چیست؟
قدم اول
اولین قدمی که در راستای اصلاح اشکالات و اشتباهات خود می‌توانید انجام دهید این است که یک قطعه را انتخاب کنید و صدای ساز خود را موقع نواختن آن ضبط کنید. سپس به آن گوش دهید و از خود این سوالات را بپرسید:
- شدت صدا چگونه است؟ آیا بیش از اندازه قوی یا ضعیف تر از حد نرمال است؟
- آیا کوک نت اول بیشتر از حد انتظار بود یا کمتر؟
- آیا سرعت من کندتر از حد معمول بود؟
- نت ها را در اندازه ی لازم اجرا کردم؟
پس از اینکه سوالاتی از این قبیل ازخود پرسیدید و تمام اشکالات خود را پیدا کردید، آن ها را یادداشت کرده و در جهت رفع آن ها این بار سوالات را جور دیگری از خود بپرسید:
- چگونه نت مورد نظر را با تاکید و قدرت لازم اجرا کنم تا شخصیت قطعه برآورده شود؟
- چگونه داینامیک نت مورد نظر را تغییر دهم تا به حد مطلوبی برسد؟
- برای اینکه اجرای نت فالش نشود چه کاری باید انجام دهم؟
قدم دوم
در قدم بعدی چند مورد از اشتباهات خود را اصلاح کنید و مجددا همان قطعه را اجرا کرده و بازهم صدا را ضبط کنید.
مدتی بعد هردو اجرا را گوش کنید و بررسی کنید که آیا قطعه به آن شخصیتی که مد نظر شما بوده نزدیک شده است یا نه. آیا شنودگان در هنگام شنیدن می‌توانند آن ارتباطی که شما می‌خواهید را با قطعه برقرار کنند؟ اگر پیشرفتی در کار خود دیده بودید تمام مواردی که در اجرای خود تغییر داده اید را بنویسید تا در آینده بتوانید آن ها را براحت تر به یاد آورید.
به همین ترتیب مثل یک کشف علمی تمرینات خود را بررسی کنید و ذره ذره تمام راه حل هایی که به شما کمک می‌کند را با آزمون و خطا به دست آورده و یادداشت کنید. حرفه ای شدن در مسیر نوازندگی مثل یک ماراتن تدریجی است. موفق شدن در این ماراتن به سرعت شما بستگی ندارد بلکه فقط تغییر در سبک تمرینی و گذشت زمان شما را به هدف مورد نظرتان می‌رساند.
