انگشت گذاری سه تار جزء ستون فقرات نوازندگی سه تار است. یعنی نحوه و چگونگی انگشت گذاری، تعیین‌کننده‌ی ذوق، قریحه و توانایی شما در سه تارنوازی است. به همین دلیل یادگیری درست و اصولی آن بسیار مهم است. البته که هنرجویان زیادی با انگشت گذاری چالش دارند و نمی‌توانند آن را به خوبی انجام دهند. احتمالا شما هم بابت این موضوع ناراحت هستید و هربار که شروع به تمرین سه تار می‌کنید، بابت انگشت گذاری اشتباه خودتان را سرزنش می‌کنید. به همین دلیل ما در این مقاله به مقدماتی درباره‌ی آموزش انگشت گذاری صحیح سه تار پرداخته‌ایم.
آموزش انگشت گذاری سه تار
در فرآیند آموزش سه تار بعد از آشنایی با ساز و آموزش نت و کوک کردن ساز، نوبت به آموزش انگشت گذاری روی سه تار می‌رسد. بدون شک، این بخش از آموزش بسیار مهم است، زیرا صدایی که از ساز ایجاد می‌شود ارتباط مستقیمی با شیوه‌ی انگشت گذاری شما دارد. پس برای انگشت گذاری صحیح روی سه تار باید به عواملی توجه کرد که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.
وضعیت دست چپ در نوازندگی سه تار
برای انگشت گذاری صحیح روی سه تار، باید دست چپ شما در وضعیت استانداری قرار داشته باشد. به گونه‌ای که انگشت‌های‌تان در حالت درست نسبت به پرده‌های ساز و دقیقا پشت پرده ساز قرار بگیرند. به همین دلیل نباید ساز را به کف دستتان بچسبانید. درواقع باید به مچ دستتان زاویه بدهید و آن را کمی بشکنید تا حالت نیم هلال پیدا کند. حالا دسته‌ی ساز را بین انگشت شست و اشاره‌‌ی خود بگیرید، به طوری که ساز یک بند پایین‌تر از انگشت اشاره‌تان یا همان انگشت اول قرار بگیرد.
برای این‌که انگشت گذاری سه تار درست پیش برود نباید ساز را به ساعد، بازو و به طور کلی، به بدن‌تان بچسبانید. همچنین توجه کنید که انگشت‌های‌تان نباید روی پرده قرار بگیرند چون باعث خفه شدن صدای ساز می‌شوند.
با توجه به این‌که در ابتدای آموزش، ممکن است به مچ دستتان فشار زیادی وارد شود، لازم است تا قبل و بعد از تمرین، مچ دستتان را نرمش بدهید. با این کار، گرفتگی عضلات دست و انگشت‌های‌تان باز می‌شود و مانع از کوفتگی آن‌ها می‌شود.
ناخن‌های دست چپ خود را کوتاه کنید
برای این‌که بتوانید به درستی انگشت گذاری سه تار را انجام دهید باید تمامی موانع را حذف کنید. از جمله‌ی این موانع باید به ناخن‌های بلند دست چپ اشاره کرد. شما برای انگشت گذاری و گرفتن پرده‌ها باید ناخن‌های‌تان را کوتاه کنید. زیرا گرفتن پرده‌ها با ناخن بلند مشکل است. ضمن این‌که ممکن است ناخن‌تان به دسته‌ی ساز بخورد و آن را بخراشد و یا به پرده‌ها گیر کند و آن‌ها را پاره کند.
با حرکت دست، انگشت خود را به پرده‌ها برسانید
همان‌طور که پیش‌تر اشاره کردیم، برای این‌که بتوانید انگشت گذاری را به خوبی انجام دهید باید انگشت شما به پرده برسد. گاهی انگشت سوم به سختی به پرده مورد نظر می‌رسد و دقیقا به همین دلیل باید زاویه‌ی دستتان را بشکنید و کمی مایل نگه دارید. این کار باعث می‌شود که انگشت‌های شما قدرت مانور دادن روی دسته و پرده‌ها را داشته باشند. همچنین برای این‌که انگشت‌های‌تان به پرده‌های مورد نظر برسد، باید دستتان را روی دسته، حرکت بدهید. درواقع وقتی که شما با دو انگشت قبلی پرده را گرفتید و مضراب زدید، حالا باید آن‌ها را از روی پرده بردارید و دست خود را حرکت دهید تا انگشت سوم‌تان بتواند به پرده‌ی موردنظر برسد. برای مثال شما دارید تمرین می‌کنید و باید انگشت خود را روی پرده‌های ر – می – فا بگذارید. انگشت اول و دوم‌تان به سادگی روی پرده‌های موردنظر قرار می‌گیرند ولی انگشت سوم‌تان به پرده‌ی فا نمی‌رسد، در این حالت دست خود را حرکت دهید تا به پرده موردنظر برسد.
شماره انگشتان برای نواختن سه تار
برای این‌که فرآیند انگشت گذاری سه تار به درستی و منظم پیش برود باید انگشتان به ترتیب و شماره روی سیم‌ها و پرده‌ها قرار بگیرند. به همین دلیل انگشت‌ها شماره‌گذاری می‌شوند. دست راست، وظیفه‌ی مضراب زدن به ساز را دارد و اصولا نیز با انگشت اشاره این کار انجام می‌شود. ولی در دست چپ، انگشت‌های بیش‌تری درگیر هستند. به همین دلیل آن‌ها را شماره‌گذاری کرده‌اند. پس انگشت اشاره، انگشت بزرگ، انگشت حلقه، انگشت کوچک به ترتیب از 1 تا 4 شماره گذاری شده‌اند. لازم به ذکر است که انگشت کوچک در انگست گذاری روی ساز سه تار نقشی ندارد. از انگشت شست نیز گاهی برای گرفتن سیم بم استفاده می‌شود. پس مهم‌ترین انگشت‌ها برای نواختن سه تار، انگشت‌های اشاره (1)، انگشت بزرگ (2) و انگشت حلقه (3) است که به ترتیب برای انگشت‌گذاری استفاده می‌شوند. رعایت این نظم و توالی باعث افزایش سرعت‌تان در انگشت گذاری و نواختن سه تار می‌شود.
شناخت جای پرده‌ها، مقدمه‌ی انگشت گذاری سه تار
شما بدون شناخت پرده‌ها و پوزیسیون‌های سه تار، نمی‌توانید انگشت گذاری درستی انجام دهید. درواقع مقدمه‌ی انگشت گذاری صحیح، شناخت پرده‌های سه تار است. تازه زمانی که پرده‌ها را به خوبی شناختید، می‌توانید با تمرین زیاد به انگشت گذاری خود سرعت ببخشید.
توجه کنید، زمانی‌که خواستید انگشت‌تان را از روی پرده بردارید، انگشت‌تان عقب نرود. درواقع شما باید فقط انگشت‌تان را از روی سیم بردارید و حواس‌تان باشد که انگشت‌تان به عقب نرود. چون این کار سرعت شما را در نواختن کاهش می‌دهد.
چالش‌های هنرجویان در انگشت گذاری سه تار
در این بخش به مهم‌ترین چالش‌ها و درگیری‌هایی که بیش‌تر هنرجویان در رابطه با انگشت گذاری سه تار با آن مواجه هستند، می پردازیم. احتمالا شما هم با این چالش ها مواجه شده‌‌اید.
تولید صدای ناهنجار
یکی از مشکلات و چالش‌هایی که هنرجویان در فرآیند آموزش سه تار بسیار مطرح می‌کنند، تولید صدای ناهنجار از ساز است. خوب است بدانید که این موضوع ارتباط مستقیمی با نحوه‌ی انگشت گذاری دارد. درواقع مقدار فشاری که به سیم وارد می‌کنید در صدای ایجاد شده، نقش دارد. اگر سیم را خیلی محکم فشار دهید، نوک انگشت‌های‌تان درد می‌گیرد و ضمن این‌که صدای تولید شده نیز خوب نخواهد بود. از طرف دیگر اگر پرده را ضعیف و ناقص فشار دهید، صدای ضعیف و ناله‌طوری از سازتان خارج خواهد شد. پس برای این‌که بتوانید صدای خوشی با سازتان ایجاد کنید باید با تمرین زیاد نحوه‌ی درست انگشت گذاری روی پرده‌ها را یاد بگیرید.
روش افزایش سرعت انگشت گذاری
بسیاری از هنرجویان انتظار دارند که در اول کار و بدون تمرین خاصی بتوانند به سرعت انگشت گذاری کنند و خوب و ریتمیک بنوازند. این امر تنها زمانی محقق می‌شود که شما به طور روزانه و پیوسته تمرین کنید. همان‌طور که اشاره کردیم، یادگیری موقعیت پرده‌ها نیز در افزایش سرعت انگشت گذاری شما مؤثر است.
پیدا نکردن پرده‌ها هنگام انگشت گذاری
برخی از هنرجویان نیز به دلیل عدم تمرکز و دقت، از پیدا نکردن جای پرده‌ها هنگام انگشت گذاری گله می‌کنند. اگر شما هم جزء این دسته از افراد هستید باید بگوییم که در ابتدای آموزش، این امری طبیعی است. پس بهتر است با تمرکز بیش‌تری تمرین کنید و ناامید نشوید. به تدریج موقعیت پرده‌ها را روی دسته‌ی ساز یاد می‌گیرید و حتی می‌توانید بدون نگاه کردن به پرده‌ها سه تار بنوازید.
همان‌طور که مطالعه کردید برای این‌که انگشت گذاری سه تار به درست‌ترین شکل، انجام شود، باید به نکات و موارد خاصی توجه کنید. درواقع انگشت گذاری صحیح، شامل مجموعه‌ای از موارد است که تا آن‌ها را یاد نگیرید و به درستی انجام ندهید، نمی‌توانید به درستی انگشت گذاری کنید. در این راستا نمی‌توان نقش استاد را نادیده گرفت. شاید شما هم تجربه‌ی آموزش ناخوشایند را داشته‌اید و از این موضوع نیز آسیب دیده‌اید. شاید هم به شکل آفلاین و خودآموز شروع به یادگیری سه تار کرده‌اید و برخی از مباحث را اشتباه یاد گرفته‌اید. باید بدانید که انگشت گذاری از مباحث بسیار مهم در نوازندگی سه تار است و باید آن را به خوبی یاد بگیرید.
در این راستا آکادمی موسیقی آنلاین وب نوازان، شما را دعوت می‌کند تا آموزش سه تار را در این آموزشگاه و زیرنظر اساتید مجرب پیش ببرید. شاید دلیل این‌که به آموزش آفلاین روی آورده‌اید، کمبود وقت و یا محدودیت مکانی است. به همین دلیل پیشنهاد ما آموزش آنلاین سه تار است. زیرا در این شیوه شما هر گوشه‌ی جهان که باشید و در زمان درخواستی‌تان می‌توانید، نواختن سه تار را یاد بگیرد. خوبی دوره‌ی آنلاین این است که استاد بالای سرتان است و همان لحظه نواقص و اشتباهات شما را رفع می‌کند. زیرا دوره به صورت تصویری دوطرفه و کاملا خصوصی برگزار می‌شود.
قطعا داشتن اطلاعات بیش‌تر، به شما برای تصمیم‌گیری درست و رفع شک‌و‌تردید‌های‌تان کمک می‌کند. به همین دلیل پیشنهاد می‌کنیم که با دریافت مشاوره رایگان از سوی کارشناسان ما، با خاطرجمعی بیش‌تری تصمیم بگیرید.
خبرنامۀ وب‌نوازان را از دست ندهید!
هر هفته یک محتوای اختصاصی همراه با جدیدترین مقالات و نکات آموزشی موسیقی را برای شما می‌فرستیم.
