مشخصات یک تار خوب و خوش صدا چیست؟

به عنوان یک هنرجوی مبتدی، طبیعی است که پیش از خرید تار، برای‌تان سوال پیش بیاید که ویژگی‌ها و مشخصات تار خوب و خوش‌صدا چیست؟ نداشتن پاسخ این سوال می‌تواند برای‌تان گران تمام شود. زیرا امکان دارد که سری به بازار بزنید و با دیدن انواع تار، سردرگم شوید. شاید هم سازی بخرید که کیفیت مناسبی نداشته باشد. پس بهتر است که پیش از خرید تار، در قدم اول، اطلاعات خود را درباره‌ی این ساز بالا ببرید و بدانید که ویژگی‌های یک تار حرفه‌ای چیست. پس اگر برای‌تان سوال پیش آمده که چگونه تار خوب را تشخیص دهیم؟ این مقاله را تا انتها بخوانید.

بررسی مشخصات تار خوب

شما پیش از آغاز آموزش تار نیاز به یک ساز خوب و خوش صدا دارید؛ به همین دلیل باید اقدام به خرید تار کنید. لازم به‌ذکر است که تار از دیرباز، ساز پرطرفداری است و بین ایرانیان مهاجرت کرده نیز بسیار محبوب است. گویا این ساز اصیل ایرانی، با نوای دلنشین خود، برای چندی هم که شده، غم غربت را از دل می‌شوید و آدمی را آرام می‌کند. لازم به ذکر است که شهرت تار با نوازندگی اساتیدی چون محمدرضا لطفی و جلیل شهناز به اوج خود رسید.

 

اگر قسمت کاسه سنگین باشد، نوازنده خیلی زود خسته می‌شود و امکان شکستن سازهای سنگین نیز زیاد است. ضمن این‌که کاسه، نقاره و دسته ساز باید با هم متناسب باشند. به عبارت دیگر وزن دسته و بدنه باید یکسان و متعادل باشد (بیخ دسته را با دو انگشت بگیرید و بلند کنید. در این حالت می‌توانید تعادل ساز را احساس کنید.)

در نهایت، کاسه تار باید دو تکه باشد. تعداد رگه‌های چوب توت نباید خیلی زیاد باشد چون روی کیفیت صدا تاثیر می‌گذارد. اگر کاسه گره نداشته باشد خیلی بهتر است. رنگ کاسه نباید تیره باشد، توچه کنید که بعضی از کاسه ها را که مشکل چوب دارند به رنگ تیره در می‌آورند تا معایبش را پنهان کنند. رگه‌های دو تکه کاسه، نباید خیلی با هم متفاوت باشند و باید در امتداد هم باشند و نباید تراش آن‌ها ناقص باشد.

پوست ساز

عامل دیگری که هنگام خرید تار باید به آن توجه کنید و جزء مشخصات تار خوب به شمار می‌رود، کیفیت پوست ساز است. زیرا پوست تار و  نحوه انداختن آن، تأثیر زیادی در تولید صدای بم یا زیر دارد. متاسفانه امروزه به‌جای پوست‌های طبیعی از پوست‌های مصنوعی استفاده می‌شود و  در دسته ساز نیز به جای استخوان از پلاستیک استفاده می‌شود. توجه کنید که پوست باید چندساله و با کیفیت باشد، ولی خشک نشده باشد چون در این حالت مانع از ارتعاش آن می‌شود.

خرک ساز

از جمله معیارهایی که در مشخصات تار خوب و خوش‌صدا، مهم است، جنس و شکل خرک ساز است. فراموش نکنید که خرک ساز، قلب ساز است. جنس خرک بسیار مهم است و باید از جنس شاخ قوچ وحشی باشد. سیمی که روی خرک می‌افتد، ارتعاشات را انعکاس می‌دهد و به پوست برمی‌گرداند. ارتفاع خرک ساز روی پوست، مهم است، زیرا بلند و کوتاه بودن نامتعارف آن، فاصله سیم‌ها را از دسته، تغییر داده و موجب ایجاد صدای گز و گوش‌خراش می‌شود.

دسته ساز

بررسی دسته ساز تار نیز در شناخت مشخصات تار خوب و خوش‌صدا بسیار مهم است. به طور کلی دسته استاندارد باید از چوب درخت توت و یا از چوب گردوی تیره ساخته شود. برخی ‌از سازنده‌ها برای ایجاد استحکام، دسته را از چوب آبنوس می‌سازند که باعث افزایش وزن ساز می‌شود. توجه کنید که دسته نباید خیلی قطور باشد. زیرا اگر دسته قطور باشد، به مرور زمان، حالت پنجه‌های‌تان، خراب می‌شود. البته که دسته ساز نباید تخت هم باشد، زیرا صافی بیش از حد دسته باعث ایجاد صدای گز می‌شود. همچنین دسته ساز باید به گونه‌ای باشد که انگشتان نوازنده بتواند به راحتی تا آخرین پرده (لابمل) حرکت کنند. دسته باید خوب تراش بخورد و حالت گرده ماهی داشته باشد و فاقد هرگونه انحرافی باشد.

اصولا تارهایی که دارای  سرپنجه سنتی هستند، اصالت بیش‌تری دارند. کیفیت صدا با سرپنجه‌های سنتی بهتر است و کوک کردن آن هم راحت‌تر است.

در نهایت مضراب‌خور (فاصله سیم تا پوست) ساز نباید زیاد باشد؛ چون صدای مطلوبی ایجاد نمی‌کند. همه سیم‌های روی دسته نیز باید با هم هماهنگ باشند و زیر انگشتان نوازنده نرم باشند. در نهایت باید بالای دسته و پایین دسته، سیم زرد و سفید بم و مشتاقش با هم بخوانند، یعنی سطح کیفی بالایی داشته باشد.

 

پرده ساز

در بحث راهنمای خرید تار و بررسی مشخصات تار خوب، نباید از اهمیت پرده ساز، غافل شد. منظور از پرده، رشته‌هایی است که روی دسته ساز بسته می‌شوند و دسته را به 28 قسمت تقسیم می‌کنند. هر قسمت یک نت خاصی را نشان می‌دهد. لازم به ذکر است که پرده‌های تار از جنس روده گوسفند و یا پلاستیک است. پرده تار نباید خیلی ضخیم  یا خیلی باریک باشد. علاوه‌براین، گره‌های پرده نباید زخیم و زمخت باشد و دست را اذیت کند.

در نهایت صدای خروجی از ساز بستگی زیادی به جنس و کیفیت پرده‌ها دارد. به همین دلیل در نود درصد تارها، سیم زرد، صدای گز می‌دهد که علت آن کیفیت پایین پرده یا دسته ساز است. توجه کنید که صدای سیم‌ها از پرده سل وسط دسته تا پرده لا بمل پایین دسته باید واضح  و شفاف باشد.

اندازه و وزن تار

هنگام خرید تار حتما به جثه‌ی خود توجه کنید و سازی بخرید که از نظر اندازه و وزن با جثه‌ی شما سازگار باشد. درواقع یکی دیگر از مشخصات تار خوب این است که اندازه و وزن تار کاملا در دستان شما خوش بنشیند و باعث خستگی‌تان نشود. درواقع شما باید بتوانید به راحتی ساز را بغل کنید، طوری‌که  ساعد دست‌تان روی سیم‌گیر قرار بگیرد و از روبه‌رو خرک ساز دیده نشود.

به طور کلی، در یک تار خوب و خوش‌صدا،  استانداردهای اندازه باید رعایت شود. این امر در رابطه با دسته ساز اهمیت بیش‌تری دارد، چون در غیر این صورت، بعضی از پرده‌ها با نت‌های اصلی منطبق نمی‌شود. همچنین بهتر است که دسته از چوب یک‌تکه ساخته شود.  به طور کلی، زمانی که با انگشت اشاره و شست، بیخ دسته ساز را می‌گیرید باید یک زاویه 40 درجه درست شود.

نتیجه‌گیری

درنهایت باید گفت که مطالعه راهنمای خرید تار پیش از خرید، ضروری است. زیرا با مطالعه راهنما متوجه می‌شوید که تفاوت تار خوب و بد چیست؟

قدم بعدی پس از شناسایی مشخصات تار خوب و خوش‌صدا و خرید ساز، شروع یادگیری نوازندگی تار و آموزش آن است. ما درک می‌کنیم که محدودیت‌های مکانی و زمانی یادگیری موسیقی را با مشکل مواجه می‌کند. ولی امروزه با گسترش تکنولوژی‌های ارتباطی جدید، به راحتی امکان آموزش موسیقی آنلاین فراهم است.

پس اگر تا به حال فرصت فراگیری این ساز خوش نوا را نداشته‌اید، ما در آکادمی موسیقی آنلاین وب نوازان این امکان را برای شما فراهم کرده‌ایم. فرقی ندارد که کجای جهان باشید چون با کلاس موسیقی آنلاین فقط یک کلیک فاصله دارید. هدف ما این است که هیچ‌علاقه‌مندی به موسیقی و به ویژه ساز تار، به دلیل محدودیت‌های مکانی و زمانی از یادگیری موسیقی محروم نشود.

اگر دوست دارید می‌توانید با درخواست مشاوره رایگان به طور کامل از شرایط کلاس‌های آکادمی، رزومه اساتید و نحوه برگزاری کلاس‌ها، مطلع شوید.

خبرنامۀ وب‌نوازان را از دست ندهید!

هر هفته یک محتوای اختصاصی همراه با جدیدترین مقالات و نکات آموزشی موسیقی را برای شما می‌فرستیم.