آموزش عود جزء دوره‌های خاص و پر طرفدار هنرجویان شهرهای جنوبی ایران در آموزشگاه‌های موسیقی به شمار می‌رود. زیرا این ساز زهی_زخمه‌ای، جزء قدیمی‌ترین سازهای منطقه‌ی خاورمیانه به شمار می‌رود و با هر زخمه‌ای که به آن زده می‌شود، گویا صدای تاریخ است که به گوش می‌رسد. صدای بم و بسیار عمیق عود، به سادگی می‌تواند دل‌ها را بفریبد و شاید دلیل محبوبیت بسیار زیاد آن و حیات پررونقش در طول تاریخ موسیقی، به دلیل نوای گوش‌نوازش است. این عوامل باعث شده که طرفداران این ساز روزبه‌روز بیش‌تر شوند و افراد زیادی علاقه‌مند به یادگیری آن شوند. اگر شما هم جزء آن دسته از افراد هستید که دوست دارید با یادگیری عود ، لحظات عمیقی برای خود بسازید، باید با مراحل و پیش‌نیازهای آموزش عود آشنا شوید. در این مقاله به طور کامل به این موضوع می‌پردازیم.
پیش نیازهای آموزش عود
همان‌طور که اشاره کردیم، ساز عود یا بربت جزء سازهای بسیار قدیمی است که از دوران باستان در ایران و منطقه خاورمیانه نواخته می‌شد. این ساز در بین سازهای زهی_زخمه‌ای، بم‌ترین و در عین‌حال عمیق‌ترین صدا را دارد. گویا صدای بم ساز، گرمای خاصی به آن می‌بخشد و همین باعث می‌شود که بر جان دل بنشیند. بدون شک این صدای نرم و گرم، عمیق و پرقدرتی که عود دارد، مهم‌ترین عامل در افزایش تعداد علاقه‌مندان به آن است. البته قابلیت عود در هماهنگی و انطباق با انواع سبک‌های موسیقی نیز، عامل دیگری است که این ساز، طرفداران زیادی داشته باشد. به طور کلی ساز عود یا بربت ، به دلیل نوای روح‌انگیزش هم به صورت تک نوازی کاربرد دارد و هم در همنوازی با سایر سازها.
تمامی عوامل یادشده باعث می‌شود که افراد زیادی به این ساز علاقه‌مند شوند و اقدام به یادگیری عود کنند. به طور کلی یادگیری این ساز چندان دشوار نیست، با این‌حال آموزش بربت نیز مانند هر ساز دیگری نیاز به پیش‌نیازها و مراحل خاصی دارد. در این بخش به مهم‌ترین مراحل فرآیند آموزش عود برای هنرجویان مبتدی می‌پردازیم:
انتخاب استاد
اولین گام برای یادگیری عود ، انتخاب یک استاد کاربلد و حرفه‌ای است. برای آموزش اصولی ساز عود ، و سردرآوردن از چم‌وخم ساز و یادگیری تکنیک‌های مهم و اولیه، شما نیاز به استادی خوب دارید. در این مرحله باید استادی را انتخاب کنید که هم خودش، عود نواز ماهری باشد، و هم توانایی آموزش و انتقال اصولی مفاهیم را نیز داشته باشد. ضمن این‌که بابد بتواند اشتباهات شما را رفع کند و مانع از یادگیری اشتباه شود.
خرید ساز و ملزومات دیگر
بعد از این‌که استاد خود را انتخاب کردید و در آموزشگاه مدنظرتان ثبت‌نام کردید، نوبت به خرید ساز می‌رسد. برای خرید ساز، بهتر است که با استاد خود مشورت کنید و با راهنمایی او ساز بخرید. در وهله‌ی اول اصلا نیازی به خرید عود حرفه‌ای نیست. به طور کلی هنگام خرید عود یا بربت به نکاتی مانند، تعداد سیم‌ها، نوع چوب، اندازه‌ی کاسه و طول دسته توجه کنید. علاوه بر ساز شما نیاز به لوازم جانبی دیگری مانند مضراب، سیم، دفتر نت، کتاب‌های آموزشی نیز دارید.
شناخت منابع موجود برای یادگیری عود نوازی
برای یادگیری عمیق‌تر و تمرین بیش‌تر باید از کتاب‌های آموزشی نیز بهره ببرید. اصولا هر استادی یک منبع خاص را به هنرجویانش معرفی می‌کند و طبق آموزش‌های آن پیش می‌رود. پس بهتر است پیش از خرید کتاب، با استاد خود مشورت کنید و بی‌گدار به آب نزنید و هزینه‌ی اضافی نکنید. به طور کلی مهم‌ترین کتاب‌های آموزش عود نوازی شامل موارد زیر می‌شوند:
- عود (بربت)نوازی اثر مجید ناظم‌پور؛
- 10 قطعه برای بربط، تألیف حسین بهروزی‌نیا؛
- شیوه‌ی بربط‌نوازی (عود) به قلم استاد منصور نریمان؛
- ردیف موسیقی ایرانی برای عود، نوشته‌ی استاد منصور نریمان.
آشنایی با اجزای ساز عود
در ادامه‌ی فرآیند آموزش عود ، نوبت به آشنایی با اجزای این ساز می‌رسد. شناخت اجزا و ساختار سازتان به شما کمک می‌کند تا تمامی بخش‌های سازتان را به خوبی بشناسید و کاربرد هر یک از آن‌ها را بدانید. به عبارت دیگر برای تولید صدای نرم و گرمی که پیش‌تر حرفش بود، باید با ساز خود ارتباط برقرار کنید. اولین مرحله برای برقراری ارتباط، شناخت ساختار آن است. به طور کلی ساز بربت از اجزا زیر تشکیل می‌شود:
- کاسه؛
- سیم‌گیر و خرک؛
- شبکه خروج صدا؛
- محافظ شبکه؛
- صفحه؛
- شیطانک؛
- دسته؛
- گوشی‌ها.
یادگیری نت‌های اولیه
حالا شما در مراحل آموزش بربت یا عود، به نقطه‌ی عمل رسیده‌اید و باید آرام آرام، دست به ساز شوید. برای این‌کار باید الفبای نواختن عود، یعنی نت‌های اولیه را یاد بگیرید. تا زمانی‌‌که با نت‌های اولیه و پایه‌‌ای عود و نحوه‌ی نواختن آن‌ها آشنا نشوید، نمی‌توانید عود نوازی کنید.
آشنایی با نحوه‌ی گرفتن ساز عود و مضراب زدن
در این مرحله از یادگیری عود ، باید با استایل نوازندگی عود آشنا شوید. نحوه‌ی دست گرفتن ساز، تاثیر مستقیمی روی صدایی که ایجاد می‌کنید دارد. به همین دلیل باید از همین الان، دست گرفتن صحیح ساز را یاد بگیرید. ساز عود را باید به صورت افقی روی ران پای خود قرار دهید. به‌گونه‌ای که دسته‌ی ساز در دست چپ شما و کاسه‌‌ی آن در دست راست‌تان قرار بگیرید. البته اگر چپ دست هستید، برعکس عمل کنید. بعد از این‌که ساز در موقعیت درست خودش قرار گرفت باید با مضراب به سیم‌های ساز، زخمه بزنید. اگر مضراب را به شکل عمودی بگیرید، نوک مضراب مقابل سیم‌ها قرار می‌گیرد.
آشنایی با تکنیک‌های نواختن عود یا بربت
حالا شما در مرحله‌ای از آموزش بربت قرار دارید که با یادگیری و تمرین تکنیک‌های اولیه می‌توانید به خوبی صدای نرم و گرم این ساز را درآورید. در این مرحله شما باید نحوه‌ی ضربه زدن با مضراب و پرده‌گیری را به خوبی یاد بگیرید. یادگیری اصولی مضراب زدن و پرده‌گیری، برای نواختن بدون ایراد عود ضروری است. تکنیک‌های مهمی که در آموزش عود مبتدی یاد می‌گیرید، شامل موارد زیر می‌شود:
ضربه زدن
اولین و ساده‌ترین تکنیکی که در آموزش عود مبتدی یاد می‌گیرید، ضربه زدن ساده با مضراب است.
ضربه زدن و کشیدن
برای این‌که بتوانید صدای ظریفی ایجاد کنید باید مضراب را به سیم‌ها بزنید و سپس آن را به سمت خود بکشید.
ضربه زدن و رها کردن
در نهایت برای ایجاد صدای بلند و پرحجم باید با مضراب به سیم‌ها زخمه بزنید و سپس آن را رها کنید.
مدت زمان یادگیری عود
هر هنرجویی با آغاز آموزش بربت، دلش می‌خواهد که سریع این ساز را یاد بگیرد و بتواند بدون نقص قطعات موردنظرش را بنوازد. چه کسی است که دوست نداشته باشد راه صد ساله را یک شبه طی کند و یک استاد تمام عیار در نوازدگی عود شود؟ با این‌حال یادگیری عود هم به مرور زمان و طی تمرین‌های مستمر رخ می‌دهد. با این‌حال این سوال که چه‌قدر طول می‌کشد تا عود را یاد بگیرم؟ جزء پرشمارترین سوال‌های هنرجویان است. از این‌رو باید گفت که یادگیری ساز بربت یا عود بستگی به عوامل مختلفی دارد که شامل موارد زیر می‌شود:
- هدف هنرجو؛
- استعداد موسیقایی؛
- میزان و کیفیت تمرین؛
- علاقه و انگیزه‌‌ی هنرجو؛
- برخورداری از استاد خوب؛
- شنیدن نوازندگی اساتید مطرح عود نواز؛
- مدت زمان اختصاص داده شده به شنیدن قطعات موسیقی؛
- و … .
به طور کلی هدف هنرجو از آموزش عود زدن ، نقش زیادی در مدت زمان یادگیری عود دارد. اگر شما می‌خواهید عود نوازی را یاد بگیرید تا برای دل خودتان بنوازید و مهارت جدیدی یاد بگیرید، با توجه به سطح تمرین، 1 تا 2 سال طول می‌کشد. ولی اگر می‌خواهید تا انتهای مسیر پیش بروید و نواختن عود را به طور کامل یاد بگیرید و به شکل تک نوازی یا همنوازی با سایر سازها، اجرا کنید، 4 تا 5 سال طول می‌کشد. البته مهم است که در این فرآیند، در عین صبوری، پشتکار داشته باشد و به طور مستمر تمرین کنید.
آموزش آنلاین عود را در وب نوازان تجربه کنید!
بدون شک هر فردی در دلش خواسته ها و آرزوهایی دارد که همیشه در صدد تحقق آن‌ها است. ولی گرفتاری‌ها و مشغله‌هایی که انسان عصر مدرن با آن‌ها دست‌وپنجه نرم می‌کند، روزبه‌روز دست آدم‌ها را از رسیدن به خواسته‌های قلبی‌شان کوتاه‌تر می‌کند. افراد زیادی وجود دارند که آرزو دارند ساز خاصی را یاد بگیرند و به وقت شادکامی و غمناکی، آن را بنوازند. با این‌حال فرصت مناسبی برای شروع آموزش موسیقی پیدا نمی‌کنند. البته که آموزش آنلاین موسیقی ، تا حد زیادی محدودیت‌ها را کاهش داده است. زیرا در آموزش آنلاین عود یا هر نوع ساز دیگری، محدودیت‌های جغرافیایی و زمانی حذف شده است. یعنی شما می‌توانید در خانه‌ی خود، در آن سر دنیا بنشینید و آموزش آنلاین عود را آغاز کنید. انعطاف‌پذیری زمانی و تعیین زمان آموزش با توجه به شرایط زندگی، در آموزش آنلاین عود، برای افراد شاغل موهبت بزرگی است. همچنین در این نوع آموزش، هزینه‌های جانبی، حذف می‌شوند و از این نظر مقرون‌به‌صرفه است.
در این راستا لازم به ذکر است که آکادمی موسیقی آنلاین وب نوازان ، سال‌هاست که اقدام به آموزش آنلاین موسیقی می‌کند. در این آکادمی آموزش‌ها توسط اساتید مجرب، در بستر مرورگر کروم و به شکل کاملا آنلاین صورت می‌گیرد. ضمن این‌که امکان ضبط جلسات نیز وجود دارد. درواقع ما در وب نوازان تلاش می‌کنیم تا فرآیند یادگیری عود را برای شما، آسان کنیم و شما را به خواسته‌ی قلبی‌تان که مدت‌هاست، پشت گوش می‌اندازید، برسانیم. فقط کافی است برای دریافت مشاوره‌ی رایگان اقدام کنید.
در نهایت باید گفت که ساز عود با صدای گرم و دلنشین خود، همان سازی است که می‌تواند همدم لحظه‌ها‌ی خلوت و تنهایی شما باشد. این ساز با اصالت شگفت‌انگیز، با نوای عمیق خود، آدمی را از نقطه‌ای که هست، جدا می‌کند و آسودگی خاطر را به ارمغان می‌آورد. اگر نوای این ساز شما را هم مسحور می‌کند و ولوله‌ای درون‌تان می‌اندازد تا نواختن آن را یاد بگیرید، لحظه‌ای تعلل نکنید. چون به قول خیام:
این قافله عمر عجب می‌گذرد
دریاب دمی که با طرب می‌گذرد
خبرنامۀ وب‌نوازان را از دست ندهید!
هر هفته یک محتوای اختصاصی همراه با جدیدترین مقالات و نکات آموزشی موسیقی را برای شما می‌فرستیم.
