رنگ صدا در موسیقی به معنای کیفیت و تُن خاصی است که هر صدا را از صدای دیگر متمایز می‌کند. به همین دلیل است که همه ی ما می‌توانیم صدای خانواده ، دوستان و افراد مختلف را تشخیص دهیم. این تفاوت در صداهای مختلف توسط امواج صوتی قابل مشاهده و بررسی است و در موسیقی از اهمیت فراوانی برخوردار است. همه‌ی آهنگسازان و خوانندگان بیشتر از سایرین باید با این ویژگی صوت آشنا باشند تا بتوانند در هر قطعه تیمبر(Timbre) یا رنگ صدای مناسبی تولید کنند. برای آشنایی بیشتر با رنگ صدا در موسیقی با ما همراه باشید.
تیمبر (Timbre) یا رنگ صدا چیست؟
احتمالا شما هم تا کنون در خصوص صدای انسان ها توصیفات مختلفی را شنیده اید که همه ی آن ها به گونه ای مناسب و درست به نظر می‌رسند و کاملا توصیف کننده ی صدای خاصی هستند. مثلا حتما شنیده اید که درتوصیف صدای فردی می‌گویند که صدای حجیمی دارد، یا فرد دیگری صدایش زنگ دار است ، و یا حتی صدای شخصی تداعی کننده احساس گرمی و لطافت است. تمام این توصیفات به مفهومی به نام رنگ صدا در فرد اشاره می‌کنند.
خوانندگان و گویندگان حرفه ای از این ویژگی صوتی استفاده می‌کنند تا تاثیر بهتری روی مخاطبین بگذارند. آن ها با تولید رنگ صداهای مختلف احساساتی که می‌خواهند را به صدایشان اضافه می‌کنند. یا بهتر این است که بگوییم احساسی که می‌خواهند را در صدایشان تولید می‌کنند.
البته رنگ صوتی در صدای انسان به موج صوتی او بستگی دارد و موج صوتی ویژگی منحصر به فردیست که در همه ی افراد با یکدیگر متفاوت است.
رنگ صدا در موسیقی
رنگ صدا در موسیقی نقش بسیار مهمی را ایفا می‌کند و موسیقیدانان به دو روش میتوانند رنگ صوتی متفاوتی ایجاد کنند. مهم ترین و اولین راه «انتخاب ساز مناسب» است. هر ساز رنگ صوتی مخصوص به خودش را دارد و آهنگسازان و موسیقیدانان با شناخت و آگاهی از این مسئله میتوانند ساز مناسب برای اجرای موسیقی را انتخاب کنند.
در مورد این مسئله نکته ی جالبی وجود دارد و آن این است که حتی زمانی که یک ساز مشخص توسط چندین نوازنده نواخته می‌شود رنگ صوتی هر کدام از این اجراها با دیگری متفاوت است. زیرا حتی کوچکترین تفاوت در شیوه تولید صوت می‌تواند بر رنگ صدا در موسیقی اثر گذار باشد.
چه عواملی در تنوع رنگ صدا در موسیقی تاثیر گذار اند؟
عوامل بسیار زیادی در تنوع رنگ صدا در موسیقی تاثیر دارند و این مسئله به سازی که انتخاب می‌کنیم و روشی که نوازنده برای نواختن آن به کار می‌گیرد بستگی دارد. مثلا نواختن یک سازدهنی را در نظر بگیرید. در نوازندگی این ساز عوامل زیادی میتوانند در ایجاد تنوع رنگ صوتی موثر باشند. برخی از این عوامل عبارتند از: شدت هوای وارد شده به ساز، وضعیت بدن نسبت به ساز، روش انگشت گذاری، کنترل تنفس و…
شکل ظاهری یکی از عوامل دیگری است که بر رنگ صدا اثر می‌گذارد. زیرا این ساختمان و شکل ظاهری ساز است که تعیین می‌کند صوت باید از چه مراحلی بگذرد تا تولید و به گوش شنونده برسد به همین دلیل است که مثلا صدای سازهای آرشه ای با صدای سازهای کوبه ای متفاوت است.
رنگ صوتی در خوانندگی و آواز
حتما در مورد گستره ی صوتی صدای انسان شنیده اید و می‌دانید صدای هر فرد معمولا در یکی از گروه های سوپرانو ، آلتو، تنور ، باریتون و باس جای می‌گیرد. این اصطلاحات نیز به رنگ صوتی خوانندگان اشاره می‌کنند و تشخیص زیر و بمی صدا می‌تواند به افراد در تشخیص رنگ صدا کمک کند.
یکی از بهترین راه‌هایی که می‌تواند هنگام خواندن به شما کمک کند، این است که زیر نظر و تعلیم یک مربی خوب آواز بخوانید، کسی که با رنگ صدا آشنا است و می‌داند چطور باید از آن استفاده کرد. یک معلم خوب آواز می‌تواند منحصرا با شما کار کند و به شما کمک کند تا خصوصیت منحصر‌به فرد صدایتان را کشف کنید. او هم‌چنین می‌تواند به شما کمک کند تا بفهمید که چطور می‌توانید روی صدایتان کار کنید تا احساس یک قطعه موسیقی به‌خصوص را به خوبی منتقل کنید.
