از آن‌جایی‌که انگشت‌گذاری تار از مهم‌ترین اصول اولیه یادگیری این ساز است، یادگیری دقیق آن بسیار اهمیت دارد. این درحالی است که بسیاری از هنرجویان مبتدی در انجام تکنیک‌های انگشت‌گذاری تار به مشکل می‌خورند. برای رفع این مشکلات، هنرجویان باید نحوه انگشت‌گذاری صحیح را آموزش ببینند و با تمرکز و حوصله تمرین کنند. ما در این مطلب به نحوه صحیح انگشت‌گذاری روی تار پرداخته‌ایم. از آن‌جایی‌که نحوهی انگشت‌گذاری تار و سه تار مشابه هم هستند؛ پس هم هنرجویان تار و هم هنرجویان سه تار می‌توانند از این آموزش استفاده کنند.
منظور از انگشت‌گذاری تار چیست؟
اکنون که دوره‌ی آموزش تار را آغاز کرده‌اید حتما می‌دانید که منظور از انگشت‌گذاری تار، نحوه قرارگیری و جابه‌جایی انگشتان دست چپ روی دستهی ساز است. هدف از اجرای این تکنیک، تولید نت‌های دقیق و اجرای صحیح ملودی‌های متنوع است. در انگشت‌گذاری، هر انگشت روی قسمت مشخصی از پرده‌ها قرار می‌گیرد تا نت موردنظر تولید شود. انگشت اول (اشاره)، دوم (میانی)، سوم (حلقه) و چهارم (کوچک) وظایف مشخصی دارند و باید با دقت روی سیم‌ها فشرده شوند. فراموش نکنید که رعایت زاویه‌ی صحیح انگشتان و فشار متناسب روی سیم‌ها باعث می‌شود صدای ساز، شفاف و گوش‌نواز باشد.
آموزش انگشت‌گذاری تار
برای نگهداشتن ساز تار باید از دست چپ خود استفاده کنید و انگشت‌گذاری هم با این دست انجام شود. قبل از هر چیز باید دستهی ساز درست، به صورت افقی و صاف قرار بگیرد به طوری که ساعد و بازو به هیچ عنوان حالت چسبیده به بدن نداشته باشند. برای گرفتن دسته با دست چپ باید توسط انگشت شست و انگشت اشاره حلقه‌ای ایجاد کنیم. می‌توان گفت از دلایل اشتباهات رایج در انگشت‌گذاری تار، گرفتن نادرست ساز در دست است.
نحوهی قرارگیری انگشتان در فرآیند انگشت‌گذاری تار
همان‌طورکه اشاره کردیم، انگشت‌گذاری صحیح روی تار، دارای اصول و قواعد خاصی است. بدون رعایت این اصول و قواعد، مطمئن باشید که صدای خوشی از ساز شما خارج نخواهد شد. از جمله‌ی این اصول، وضعیت قرارگیری انگشت‌ها روی پرده‌های ساز است. در ادامه به طور کامل به آموزش انگشت‌گذاری تار می‌پردازیم.
وضعیت انگشت اول (اشاره) در انگشت‌گذاری تار
در انگشت‌گذاری برای گرفتن اولین پرده، از انگشت اشاره استفاده می‌شود و برای گرفتن پرده‌های بعدی از انگشت‌های دو، سه و گاهی چهار نیز استفاده می‌شود. برای انگشت‌گذاری انگشت اول، هر سه بند انگشت کاملا خم می‌شود تا نر‌‌می‌نوک انگشت اول دقیقا یک میلی‌متر پشت پرده قرار بگیرد. چون اگر انگشت به طور کامل روی پرده قرار بگیرد، صدای خفه و نامطلوبی تولید می‌شود. در این حالت نباید انگشت‌های دوم و سوم زیر دسته حرکت کنند. فشاری که روی پرده ایجاد می‌شود خیلی مهم است؛ نباید خیلی پرده را ضعیف بگیرید که صدا، گز و ناقص شود. همچنین فشار هم نباید خیلی زیاد باشد که نوک انگشتان درد بگیرد.
انگشت شست
انگشت اول هر جا قرار بگیرد، انگشت شست نیز صاف پشت همان پرده قرار می‌گیرد. اگر شست شما قوس داشته باشد نشان دهنده‌‌ی فشار زیاد روی دستهی ساز است که موجب کندی در حرکت دست چپ می‌شود. کمی فاصله، بین انتهای شست و محل قرارگیری دسته ساز روی دست ضروری است، چرا که حرکت روان‌تری صورت می‌گیرد.
انگشت سوم و چهارم
اکثر صداهای ناقص در انگشت‌گذاری تار و سه تار مربوط به انگشت سوم است. برای انگشت‌گذاری انگشت دوم، انگشت اول و برای انگشت‌گذاری انگشت سوم، انگشت اول و دوم حتما باید در جایگاه خود ثابت بمانند. درواقع انگشت‌ها نباید از روی پرده‌‌ی مربوطه بلند شوند. همین‌طور خم شدن بند انگشتان و قرار گرفتن نر‌‌می نوک انگشت‌ها در پشت پرده‌ها مثل انگشت‌گذاری انگشت اول، برای انگشت‌گذاری دوم و سوم نیز صدق می‌کند. البته در حین این تمرینات مقداری فشار به دست چپ وارد می‌شود که این امر طبیعی است و دلیلش باز شدن فاصله بین انگشتان است.
نحوهی برداشتن انگشت‌ها از روی پرده
برای برداشتن هر انگشت از روی پرده، انگشت باید فقط سیم را رها کند. سپس حدود چند میلی‌متر به صورت عمودی از سیم فاصله بگیرد و به هیچ وجه عقب‌تر نرود. چرا که انگشتان به هنگام گرفتن پرده‌ها خسته می‌شوند و فشار زیادی تحمل می‌کنند، هنگا‌‌می‌که انگشت‌ها می‌خواهند از روی پرده بلند شوند میل به عقب رفتن در آن‌ها خیلی زیاد است که باید از آن جلوگیری کرد تا تبدیل به عادت نشود. این تکنیک در سرعت انگشت‌گذاری نقش بسیار مهمی دارد.
نحوهی مضراب زدن با دست راست
علاوه‌بر انگشت‌گذاری، مضراب تار و نحوهی درست مضراب زدن به‌خصوص در تکنیک‌هایی مانند چهارمضراب بسیار در خوش صدایی ساز موثر است. به همین دلیل یکی دیگر از مفاهیم اساسی که در فرآیند یادگیری تار باید بیاموزید، نحوهی مضراب زدن است. همان‌طورکه می‌دانید، مضراب زدن با دست راست انجام می‌شود. چهار انگشت دست راست به جز انگشت شست، کاملا به یکدیگر چسبیده و مجموعه‌‌ی آن‌ها در حالت خمیده به سمت کف دست قرار می‌گیرند. هنگام زدن مضراب، این چهار انگشت نباید از هم جدا شوند. مضراب را باید بین انگشت شست، اشاره و وسط قرار دهیم به شکلی که انگشت اشاره به کنار موم مضراب بچسبد. بند اول انگشت شست صاف و بدون فشار روی مضراب قرار می‌گیرد. در طی این تمرینات انگشت شست نباید قوس داشته باشد چرا که این عمل نشانگر وجود فشار در دست راست است.
زاویه مضراب باید عمود بر سیم‌ها باشد. بالا و پایین رفتن مضراب توسط نیروی حرکت مچ، صورت می‌گیرد؛ به طوری که برای نواختن، فقط باید مچ نوازنده، در حرکت باشد. دو حالت اصلی برای مضراب زدن بر روی سیم‌ها وجود دارد. مضراب راست از بالا به پایین و مضراب چپ از پایین به بالا.
نکات مهم انگشت‌گذاری تار
اگر می‌خواهید که خیلی سریع انگشت‌گذاری تار را یاد بگیرید و بدون اشتباه این کار را انجام دهید، باید به نکات زیر توجه کنید.
- حواس‌تان باشد که هنگام انگشت‌گذاری کف دست‌تان به دستهی ساز نچسبد.
- تا زمانی‌که جای پرده‌ها را بلد نباشید، نمی‌توانید انگشت‌گذاری درستی انجام دهید.
- ناخن‌های دست چپ‌تان را کوتاه کنید تا هنگام انگشت‌گذاری مزاحمت ایجاد نکنند.
- برای این‌که انگشت سوم خود را به پرده برسانید باید به اندازه‌ی کافی، مچ دست خود را بشکنید.
- برای افزایش سرعت انگشت‌گذاری باید به طور مستمر و با دقت تمرین کنید تا روی این مهارت مسلط شوید.
همان‌طورکه مطالعه کردید، انگشت‌گذاری صحیح روی تار جزء مهارت‌های اساسی برای نوازندگی حرفه‌ای است. با تمرین مداوم، دقت در محل قرارگیری انگشتان و رعایت اصول درست، می‌توانید صدایی شفاف و دلنشین با ساز خود تولید کنید. فراموش نکنید که رسیدن به این مهارت تمرین و پشتکار می‌خواهد. پس اگر به تازگی نواختن تار را شروع کرده‌اید عجله نکنید و دل‌سرد نشوید. بلکه به خودتان فرصت دهید تا به مرور زمان و با تمرین روزانه، روزبه‌روز در نواختن این ساز رشد کنید.
البته که ما اهمیت آموزش درست در پیشرفت تارنوازی را کتمان نمی‌کنیم. اگر می‌خواهید ضمن برخورداری از آموزشی اصولی، سریع نیز پیشرفت کنید، سری به آکادمی موسیقی آنلاین وب نوازان بزنید. ما در وب نوازان به فکر شما که در زندگی‌تان هزارویک گرفتاری دارید ولی نمی‌توانید از یادگیری موسیقی دست بکشید، هستیم. زیرا با آموزش آنلاین باکیفیت، وقت‌تان را به‌جای رفت‌وآمد به کلاس حضوری، به بودن کنار خانواده‌تان اختصاص می‌دهید. از طرف دیگر آموزش تصویری و آنلاین وب نوازان، محدودیت‌ها و کمبودهای آموزش آفلاین را نیز حل کرده است.
شما می‌توانید پیش از تکمیل ثبت‌نام ابتدا درخواست مشاوره رایگان دهید و سپس با دلی قرص، آموزش آنلاین تار را در آکادمی وب نوازان آغاز کنید.
خبرنامۀ وب‌نوازان را از دست ندهید!
هر هفته یک محتوای اختصاصی همراه با جدیدترین مقالات و نکات آموزشی موسیقی را برای شما می‌فرستیم.
