موسیقی بلوز ، یکی از سبک های پرطرفدار و قدیمی موسیقی است که همانند جاز ریشه در فرهنگ و سبک زندگی سیاه پوستان آمریکایی دارد و به نوعی همانند آن سبک برای بیان اعتراضات و فرهنگ آن مردم ابداع شده است.
تاریخچه موسیقی بلوز
در طی سال های 1619 تا 1808 ، گروهی از مردم آفریقا که عموما متشکل از مردم قبایل فالانی ، ارادا و داهومی بودند، به عنوان برده و با بی رحمی فراوان به آمریکا فرستاده شدند. این مردمان در بازارهای برده فروشی آن دوران فروخته شده و توسط ملاکان و زمین داران آمریکایی خریداری می‌شده اند.
در این جهان چه چیزی به غیر از هنر تسکین دهنده ی دردها و رنج هاییست که یک انسان در بند اسارت متحمل می‌شود. کارگران آفریقایی هم تنها ابزاری که برای تسلی خاطر خود داشتند ملودی ها و آوازهای قدیمی بود که از وطن خود به یاد داشتند. بسیاری از این آوازها به صورت گروهی و پرسش و پاسخ خوانده می‌شدند، یعنی رهبر گروه الگوی خاصی از پرسش را مطرح می‌کرد و بقیه کارگران آن را تکرار کرده یا به آن پاسخ می‌دادند. در آن زمان به این نوع خاص از آوازخوانی که فقط مخصوص کارگران سیاه پوست بود، آواز مزرعه می‌گفتند.
تولد بلوز
سال ها بعد، در اواخر سال 1863 ، با درهم شکستن سنت برده داری و رهایی بردگان آفریقایی، سنت آوازخوانی مانند یک یادگاری قدیمی و با ارزش همچنان همراه آن ها باقی ماند و با وجود اینکه همچنان به عنوان عضو نه چندان رسمی در جامعه ی آمریکا زندگی می‌کردند، در مراسم های خاصی مثل نیایش های کلیسایی و گروه ها و کارناوال های خیابانی برای آواز خوانی حضور پیدا می‌کردند.
موزیسین های دوره گرد آفریقایی کم کم با سبک موسیقی و آواز اروپا آشنا شدند و با تلفیق این سبک موسیقی با ملودی های قدیمی آفریقایی سبک جدید از موسیقی را پدید آوردند که ما آن را با نام موسیقی بلوز می‌شناسیم.
در اوایل پیدایش سبک موسیقی بلوز همچنان همان الگوی پرسش و پاسخ خاص آفریقایی ها حفظ شد اما این بار به طرز خاص و خلاقانه ای که در آن پرسش از سوی خواننده مطرح و پاسخ به آن با ساز گیتار داده می‌شد.
اولین مواجه یک آهنگساز با بلوز
ویلیام کریستوفر هندی (W. C. Handy) ، آهنگساز و نوازنده آمریکایی و از موسیقیدانان سبک جاز در قرن نوزدهم از اولین مواجهه خود با این موسیقی چنین می‌گوید:
«در یکی از شب های ماه مارس، در ایستگاه قطاری در نزدیکی می سی سی پی نشسته بودم و پس از اطلاع از تاخیر قطار برای استراحت به یک صندلی در گوشه ی ایستگاه پناه بردم. چشمانم سنگین و در مرز خواب و بیداری بودم که صدایی توجه مرا از عالم رویا بیرون کشید. وقتی چشمانم را باز کردم متوجه یک نوازنده گیتار سیاه پوست در صندلی کناری خودم شدم که ترانه ی بداهه ای از رفتن خود به جنوب می‌خواند و همزمان با آکوردهای خاص و پراکنده ای از گیتار جواب خودش را می‌داد. این ملودی عجیب ترین و مرموزترین چیزی بود که تا آن زمان شنیده بودم و پس از صحبت با نوازنده ناشناس متوجه شدم که آنجه می‌شنوم نوعی خاص از موسیقی است که به آن موسیقی بلوز می‌گویند.»
ویلیام هندی که در یک شب آرام و در ایستگاه قطار شیفته ی موسیقی بلوز شده بود، بعد ها لقب «پدر موسیقی بلوز» را از آن خود کرد. درست است که او ژانر بلوز را خلق نکرد اما با مکتوب کردن و پرورش آن اقدام بزرگی در جهت حفظ و اشاعه ی این سبک که تا آن زمان فقط سینه به سینه و شفاهی تداوم یافته بود شد. علاوه بر این هندی نقش بسیار مهمی در آشنایی سایر موسیقیانان و به ویژه موسیقیدانان جاز با سبک بلوز ایفا کرد.
بررسی بلوز از دیدگاه موسیقیایی
موسیقی بلوز امروزی تفاوت های با آنچه که در ابتدا با این نام خوانده می‌شد دارد، موسیقی سیاه پوستان ماهیتی ریتمیک نداشت و فقط براساس احساسات و حس و حال خواننده در لحظه و بدون هیچ سازی خوانده می‌شد و فقط در برخی موارد از سازهای ساده ، کوبه ای و یا ضربات دست برای همراهی استفاده می‌کرند. اما بلوز امروزی کاملا مبتنی بر ریتم است و ریتم در این سبک به صورت کشاشش دائمی یک ملودی دیده می‌شود.
ساختار موسیقیایی بلوز معمولا دارای یه سطر و دوازده میزان است. ابتدا آکوردهای اصلی برای سطر اول و چهار میزان نواخته شده و بعد از آن چهار آکورد برای میزان پنجم و ششم نواخته می‌شود و به دنبال آن یک آکورد برای میزان هفتم و هشتم به صدا درمی آید. سطر آخر متفاوت است و پنج آکورد برای میزان های نه و ده و به دنبال آن یک آکورد برای میزان های یازده و دوازده زده می شود.
شعر هم در موسیقی بلوز ساختاری از سه سطر احساسی دارد که معمولا سطر اول و دوم یکسان اند و فقط با آکوردی متفاوت ارائه می‌شوند ولی سطر سوم کاملا با سطر دوم متفاوت است.
مهم ترین سازهای موسیقی بلوز کدام اند؟
اولین سازهایی که مهاجران آفریقایی برای سبک موسیقی بلوز ساختند سازهای ساده و دست سازی بودند که خودشان آن ها را طراحی و به دلیل نبود امکانات با مواد اولیه ساده و در دسترس ساخته بودند مثلا یک سیم فلزی را به یک جعبه می‌بستند و الگوی ریتمیکی با همان جعبه ی تک سیم می‌نواختند.
پس از پایان دوران برده داری به تدریج سیاه پوستان با سازهای رایج آن زمان مثل بانجو، گیتار و سازدهنی آشنا شدند و فرصت آموزش این سازها را پیدا کردند.
اگرچه در گذشته سازهای اصلی بلوز گیتار و سازدهنی بودند، اما در دوره بلوز مدرن و در تلفیق موسیقی بلوز با جاز و سبک‌های دیگر شاهد حضور سازهای دیگری مثل پیانو، درامز و سازهای بادی مثل ساکسوفون و… در سبک بلوز هستیم.
