یانیس کریسومالیس زادهٔ ۱۴ نوامبر ۱۹۵۴ – کالاماتا) معروف به یانی (بهانگلیسی: Yanni)، موسیقی‌دان، پیانیست، نوازندهٔ کیبورد و آهنگساز اهل یونان و ساکن ایالات متحده است.
موسیقی یانی تلفیقی از سبک‌های جاز، موسیقی دوره کلاسیک، سافت راک، و موسیقی جهان استو بخش عمدهٔ آهنگ‌های او را سازهای موسیقی تشکیل می‌دهند. یانی با کنسرت یانی، زنده در آکروپولیس به شهرت رسید، به‌طوری‌که این آلبوم با فروش بیش از ۷ میلیون نسخه، دومین کنسرت موسیقی ویدئویی پرفروش تاریخ است. علاوه بر آن، یانی به دلیل اجرا در مکان‌های تاریخی از قبیل تاج محل در هند، شهر ممنوعه در چین، برج خلیفه در امارات متحده عربی، کاخ کرملین در روسیه، دژ اِل‌مورو در پوئرتوریکو، شهر باستانی جبییل در لبنان،تئاتر رومی کارتاژ در تونس،کاخ لاکشمی ویلاز در هند،اهرام مصر و ابوالهول بزرگ جیزه، و جبل القلعه در اردن شناخته شده‌است.
دست‌کم ۱۶ آلبوم یانی رتبهٔ نخست را در دسته‌بندی «آلبوم عصر نوی برتر» مجله بیلبُرد به‌دست آورده‌اند، و دو آلبوم در زمان من و شهامت رویاپردازی نامزد جایزه گرمی شده‌اند. تا پایان سال ۲۰۱۱ میلادی، یانی دربرابر بیش از ۲ میلیون نفر در ۲۰ کشور دنیا کنسرت زنده اجرا کرده و آلبوم‌هایش فروشی بیش از ۲۰ میلیون نسخه داشته‌اند. ساخته‌های یانی در برنامه‌های تلویزیون‌های تجاری، و به ویژه برای رخدادهای ورزشی استفاده شده‌اند، و از دیرباز در جمع‌آوری کمک‌های مالی برای تلویزیون‌های همگانی مؤثر بوده‌اند. او موسیقی فیلم نیز کار کرده‌است و ساخت موسیقی برای یک آگهی تلویزیونی شرکت بریتیش اِروِیز که برندهٔ جایزه شد را عهده‌دار بوده‌است.
یانی ترکیب موسیقی الکترونیک سینث‌سایزر را با ارکستر سمفونی کامل محبوبیت بخشید. او در خلق موسیقی خود از موسیقی‌دانانی با ملیت‌های گوناگون استفاده نموده‌است و انواعی از سازهای جالب توجه را بکار گرفته‌است. از پی تأثیراتی که یانی از فرهنگ‌های گوناگون جهان پذیرفته‌است،. او را «هنرمند جهانی حقیقی»،. و موسیقی‌اش را که گفته می‌شود بازتابی از فلسفهٔ «یک دنیا، یک‌نفر» وی است«آمیزه‌ای از گلچین نواهای قومی» لقب داده‌اند.
آغاز زندگی
یانی در ۱۴ نوامبر ۱۹۵۴ در شهر کالاماتا یونان به دنیا آمد. فرزند پدری بانکدار و مادری خانه‌دار، یانی استعداد موسیقی خود را با نواختن پیانو و آکاردئون در سن کم ۶ سالگی به نمایش گذاشت. والدین یانی او را به یادگیری با سرعت و سبک دلخواه خودش بدون آموزش رسمی موسیقی تشویق کردند. به این ترتیب یانی موسیقیدانی خودآموخته است که استفاده از «دست‌نویس موسیقایی» که از هنگام کودکی طراحی و کامل کرده را به جای بکارگیری نت‌نویسی سنتی ادامه می‌دهد.
یانی در سن چهارده سالگی رکورد ملّی یونان در رقابت‌های شنای آزاد ۵۰-متر را شکست.
در نوامبر ۱۹۷۲، یانی برای تحصیل در رشتهٔ روان‌شناسی در دانشگاه مینه‌سوتا، یونان را به مقصد ایالات متحده ترک کرد. وی در آنجا برای گذران زندگی تا مدتی در انجمن دانشجویی ظرف می‌شست، و هم‌زمان با یادگیری زبان انگلیسی و تکرار چندین باره کتاب‌های قطور روان‌شناسی دست و پنجه نرم می‌کرد؛ تا اینکه با موفقیت در دروس و کسب نمرات بالا توانست کمک‌هزینه دانشجویی را از دانشگاه برای ادامهٔ تحصیلش به‌دست‌آورد. او در سال ۱۹۷۶ مدرک کارشناسی خود در رشتهٔ روان‌شناسی را اخذ نمود.
یانی در اواخر دوران دانشجویی عضو یک گروه راک محلی بود و به تمرین پیانو می‌پرداخت.پس از فارغ‌التحصیلی، با وجود مخالفت خانواده، یک سال را وقف کار موسیقی کرد تا بتواند بین ادامهٔ تحصیل و هنر انتخاب کند؛ و پس از آنکه دریافت خوشبخت‌ترین دوران زندگی خود را گذارنده، تصمیم گرفت موسیقی را برای باقی عمر ادامه دهد.
حرفهٔ موسیقی
در سال ۱۹۷۷ یانی به گروه راک کِمیلیِن (آفتاب‌پرست) مستقر در شهر مینیاپولیس پیوست، و با بنیادگذار و درامر این گروه، چارلی اَدمز برای مدت ۴ سال به اجرا پرداخت، بگونه‌ای که همکاری این دو تا سال ۲۰۱۰ و پس از آن نیز ادامه یافته‌است. پس از اجرای تورهایی با کِمیلیِن طی سالهای ۱۹۸۰ تا ۱۹۸۴، یانی به لس آنجلس نقل مکان کرد تا روی موسیقی خودش کار کند. وی در این دوره، موسیقی چند پروژهٔ سینمایی و تبلیغاتی را نیز انجام داد.
افتخارات، جوایز و سربلندی‌ها
یانی علاوه بر اجرا در مکان‌های تاریخی مانند تالار سلطنتی آلبرت (لندن؛ ۱۹۹۵ و ۲۰۱۴)، مجوز اجرا در محل‌های برجستهٔ دنیا نظیر آکروپولیس شهر آتن (یونان؛ ۱۹۹۳)، تاج محل (آگرا، هند؛ ۱۹۹۷)، شهر ممنوعه (پکن، چین؛ ۱۹۹۷)، برج خلیفه (دبی، امارات متحده عربی؛ ۲۰۱۱)، کاخ کرملین (مسکو، روسیه؛ ۲۰۱۱)، دِژ سَن فِلیپ دِل مورو (مکان میراث جهانی یونسکو «اِل‌مورو» واقع در سَن‌خووان، پوئرتوریکو، قلمروی ایالات متحده؛ ۲۰۱۱)، شهر باستانی جبییل(مکان میراث جهانی یونسکو، لبنان؛ ۲۰۱۳)، تئاتر رومی کارتاژ (تونس، تونس؛ ۲۰۱۴)، کاخ لاکشمی ویلاز (وادودارا، هند؛ ۲۰۱۵)، اهرام مصر و ابوالهول بزرگ جیزه (مصر؛ ۲۰۱۵)، و جبل القلعه (اردن؛ ۲۰۱۶)را به‌دست آورده‌است.
همچنان که موسیقی یانی با شکوفایی موسیقی عصر نو در دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ به محبوبیت دست می‌یافت، از طریق پخش در شبکه‌های رادیویی موسیقی جایگزین، حضور در تلویزیون‌های همگانی، آگهی‌های تلویزیونی، و نیز تورهای موسیقی بین‌المللی شهرت بیشتری به‌دست می‌آورد. موسیقی یانی در نمایش‌های تلویزیونی و رخدادهای ورزشی پخش شده از تلویزیون شامل قهرمانی لیگ ملی فوتبال ایالات متحده (سوپر بُول)، رقابت‌های ورزشی پخش شده از شبکه نُه استرالیا (واید ورلد آو اسپرتس)، قهرمانی تنیس آزاد ایالات متحده، گلف آزاد ایالت متحده، تور دو فرانس، قهرمانی اسکیت جهان، و بازی‌های المپیک استفاده شده‌است. او برای برنامه ورلد نیوز نَو شبکهٔ اِی بی سی نیز موسیقی ساخته بود.
آهنگ آکرویالی/ایستادن در جنبش یانی از طرف ژورنال جامعه سلطنتی پزشکی (آوریل ۲۰۰۱) دربردارندهٔ اثر موتزارت دانسته شد، زیرا ترکیب آن از لحاظ ضرب‌آهنگ، ساختار، هم‌آوایی ملودیک و هارمونیک و قابلیت پیش‌بینی مشابه سونات شماره ۴۴۸ موتزارت است، ویژگی‌هایی که پنداشته می‌شود در کاهش حملات صرع و بهبود کارایی تجسم فضایی مؤثر باشند.
یانی هنگام تور اکتبر ۲۰۱۱ خود در چین عنوان اولین هنرمند غربی را به‌دست‌آورد که دعوت به پذیرش یک توله (خرس) پاندای غول‌پیکر از طرف پایگاه پژوهشی پرورش پاندای غول‌پیکر چِنگدو شده‌است، «امتیازی که… معمولاً برای کشورها محفوظ است تا اشخاص.» «مقامات رسمی از طرف پایگاه پژوهشی از این موسیقی‌دان دعوت کردند تا حیوان را به فرزندخواندگی بپذیرد، و بیان کردند که این تصمیم‌گیری از روی الهام و هماهنگی‌ای که از موسیقی وی سرچشمه می‌گیرد، انجام شده‌است.»یانی پاندا را «سانتورینی» – هم‌نام با جزیره‌ای در یونان – نام نهاد، و توضیح داد که «واژهٔ یونانی ایرینی به معنای «صلح» است.»
در فوریه ۲۰۱۳ یانی و سلین دیون اولین هنرمندان غربی بودند که برای اجرا (جداگانه) در برنامه ویژهٔ جشنوارهٔ بهاری تلویزیون مرکزی چین – با ۷۰۰ میلیون بیننده در سال – به چین دعوت شدند.
مجله بیلبُرد یانی را ششمین «هنرمند آلبوم عصر نو» ۲۰۱۴ لقب داد. از او در همین لیست در سال ۲۰۱۲ (با رتبه ۵)، ۲۰۱۱ (رتبه ۱)، ۲۰۱۰ (رتبه ۴)، ۲۰۰۹ (رتبه ۳)، ۲۰۰۷ (رتبه ۴)، و ۲۰۰۶ (رتبه ۴) نام برده شد.
آلبوم‌های شهامت رویاپردازی (۱۹۹۲) و در زمان من (۱۹۹۳) از یانی نامزد جایزه گرمی برای بهترین آلبوم عصر نو شده‌اند.
ویژه‌برنامه‌های یانی، زنده در آکروپولیس و ستایش از شبکهٔ پی‌بی‌اِس برای دستاورد برجسته فردی در نورپردازی (الکترونیک) برای سریال درام، سریال متفرقه، سریال کوتاه، فیلم، یا ویژه‌برنامه نامزد جایزه امی به ترتیب در سالهای ۱۹۹۴ و ۱۹۹۸ شده‌اند.
دست کم شانزده آلبوم یانی رتبهٔ نخست را در دسته‌بندی «آلبوم عصر نوی برتر» مجلهٔ بیلبُرد به‌دست آورده‌اند، که بیشتر از هر هنرمند دیگری بجز جیم بریکمَن و مَنهیم استیم‌رولِر است.
یانی علاوه بر اخذ مدرک کارشناسی در رشتهٔ روان‌شناسی از دانشگاه مینه‌سوتا در سال ۱۹۷۶، یک دکترای افتخاری علوم انسانی از همین مؤسسه در ۶ مه ۲۰۰۴ دریافت نمود.
منبع: ویکیپدیا
