یادگیری همزمان دو ساز چگونه ممکن است؟ حتما شما هم بارها در زندگی نامه موسیقیدانان و نوازندگان موفق متوجه این مسئله شده اید که بیشتر این افراد نواختن چندین ساز را بلد بودند و در در نواختن همه ی آن ها مهارت داشتند. اتفاقا من هم چند روز پیش داشتم زندگی نامه پرینس راجرز نلسون، یکی از اعضای گروه رولینگ استونز را مطالعه می‌کردم و متوجه شدم او توانایی نواختن 27 ساز مختلف را داشته و این مسئله مرا شگفت زده کرد. اولین سوالی که در ذهنم به وجود آمد این بود که آیا میتوان چند سازمختلف را به طور همزمان یاد گرفت یا باید هر کدام را پس از مسلط شدن به ساز دیگر شروع کرد؟
وقتی با افرادی که توانایی نواختن دو یا چند ساز را دارند صحبت می‌کنیم همه ی آن ها بر این باورند که توانایی نواختن چندین آلت موسیقی تاثیرات بسیار زیادی بر تجربه نوازندگی آن ها می‌گذارد. البته این کار سختی های خودش را هم داشته اما تجربه ی نواختن سازهایی که با یکدیگر متفاوت اند همیشه شیرین و جذاب بوده و دریچه ی جدیدی از دنیای موسیقی را به روی افراد باز می‌کند.
تفاوت یادگیری دو ساز موسیقی با دو زبان خارجی
همان طور که یادگیری دو زبان خارجی به طور همزمان چالش برانگیز اما ممکن است، یادگیری همزمان دو ساز هم چالش های خاص خودش را دارد اما همه ی افراد می‌توانند از پس آن بربیایند.
بزرگترین مزیتی که یادگیری دوساز به طور همزمان نسبت به یادگیری دو زبان خارجی دارد این است که در یادگیری زبان افراد مجبورند دو گرامر مختلف، دو مجموعه واژگان و دو ساختار دستوری متفاوت را بیاموزند اما برای یادگیری دو یا چندین ساز موسیقی فقط و فقط از یک دستورالعمل و زبان استفاده می‌شود و آن هم زبان موسیقی است.
بنابراین یادگیری دو ساز به طور همزمان نه تنها امکان پذیر است، بلکه می‌تواند با ایجاد تجربه های جدید آموزش های ساز دیگر را تکمیل کند و درک موسیقی بهتری را در فرد به وجود آورد.
آیا یادگیری همزمان دو ساز ما را گیج می‌کند؟
همانطور که در بالا اشاره شد هیچ مانع ذهنی برای یادگیری همزمان دو ساز همزمان وجود ندارد. از نظر شناختی همه ما می توانیم این کار را انجام دهیم درست همان طور که در طی سالها آموزش در مدرسه دروس مختلف را یادگرفتیم.
درواقع بیشترین چیزی افراد را در مورد یادگیری همزمان دو ساز نگران می‌کند این است که آن ها هنگام نواختن گیج شوند.
اگر این مسئله را از دیدگاه علمی بررسی کنیم، انسان ها قادرند تا هر میزان از دانش و مهارت را صرف نظر از اینکه چقدر با یکدیگر متفاوت هستند فرا بگیرند و در مغز خود ذخیره کنند.
شاید یکی از دلایل نگرانی شما این باشد که زمانی که در حال نواختن یک قطعه روی یک ساز هستید به علت حافظه ی عضلانی خود دستتان را به طور ناخودآگاه روی موقعیت اشتباهی قرار دهید و کل قطعه را خراب کنید. اگر بخواهم در مورد این بخش صادق باشم امکان این موضوع وجود دارد اما با توجه به تجربه ی نوازندگانی که نواختن چندین ساز را تجربه کرده اند ، تعداد دفعاتی که این اتفاق می‌افتد به مرور کمتر و کمتر می‌شود تا جایی که دیگر هرگز این مشکل باعث نگرانیتان نمی‌شود.
مزایای یادگیری همزمان دو ساز چیست؟
درک بهتر از گروه نوازی
تجربه ی گروه نوازی یکی از مفیدترین تجربه هاییست یک نوازنده می‌تواند در آن حضور داشته باشد. برای داشتن بهترین عملکرد در گروه نوازی، دانستن در مورد نحوه ی نواختن و اجرا با سازهای دیگر یک مزیت بسیار بزرگ است. مثلا اگر شما در یک گروه پیانو می‌زنید اما با نواختن ویولن هم آشنایی دارید، این به شما کمک می‌کند تا همگروهی بهتری برای دوست ویولنیست خود باشید و در تمام مدت هماهنگی خود را با او حفظ کنید.
بهبود استعدادها برای تبدیل شدن به یک رهبر
اگر قصد این را دارید تا در آینده یک رهبر ارکستر شوید یا حداقل با مهارت های رهبر ارکستر آشنا شوید باید بدانید که هرچقدر تعداد سازهای بیشتری بلد باشید، رهبر بهتری خواهید شد. زیرا این مسئله به شما کمک می‌کند تا نقش تمام نوازندگان ارکستر را به خوبی درک کنید و با هرکس به زبان تخصصی خودش حرف بزنید.
تقویت ارتباط بین نیمکره ی راست و چپ مغز
تحقیقات نشان می‌دهد که نوازندگانی که نواختن چندین ساز را بلدند از بافت سفید بیشتری در جسم پینه ای مغز خود برخوردارند و در نتیجه دو نیکره ی مغز آنها ارتباط بهتر و هماهنگ تری با یکدیگر دارند. یعنی نوازندگان عملکرد بهتری در تصمیم گیری، پردازش و امور مربوط به خلاقیت و نوآوری دارند.
معایت یادگیری همزمان دو ساز موسیقی
تداخل در نواختن هرساز
به احتمال زیاد بزرگترین مشکلی که هنرجویان در شروع یادگیری دو ساز موسیقی با آن روبرو هستند تداخل تکنیک های مختلف سازها روی یکدیگر است. متاسفانه رفع این مسئله نیازمند تمرین و زمان است و اگر صبور باشید و به آموزش خود ادامه دهید حتما به نتیجه ی مطلوب خواهید رسید.
صرف مدت زمان بیشتر
اگر شما هم فردی هستید که زمان محدودی برای تمرین و یادگیری دارید به شما توصیه می‌کنیم که هیچ گاه یادگیری دو ساز را با یکدیگر آغاز نکنید زیرا در این صورت نه تنها از نواختن لذت نمی‌برید بلکه به دلیل استرس و انتظاراتی که از خودتان دارید ممکن است به طور کلی نسبت به نوازندگی دلزده شوید. بهترین توصیه برای اینگونه افراد این است که تمام تمرکز خود را روی یادگیری یک ساز بگذارند و زمانی که به آن مسلط شدند سراغ یادگیری ساز دیگری که به آن علاقه دارند بروند.
اگر پس از اطلاع از معایب و مزایای این کار تصمیم خود را گرفته اید تا یادگیری همزمان دو ساز را آغاز کنید بهتر است با روش اصولی این کار آشنا شوید.
بهترین روش برای یادگیری همزمان دو ساز
برای اینکه بدانید چگونه باید برای آموزش و تمرینات خود برنامه ریزی کنید برایتان یک مثال می‌زنم. فرض می‌کنیم که شما مدتی است که نواختن ساز گیتار را شروع کرده اید. و برنامه تمرینی شما به این صورت است که هر شب 60 دقیقه را صرف تمرین گیتار می‌کنید. یعنی مثلا تمرین های کتاب یا جزوه ی استاد را انجام می دهید، آنها را بارها تکرار می کنید و در نهایت احساس می کنید انگشت گذاری را یاد گرفته اید. آن را به مدت یک ساعت تمرین می‌کنید.
روز بعد هم مجددا به سراغ گیتارتان می‌روید و همان تمرین ها را دوباره تکرار می‌کنید. ممکن است در ابتدا همه ی تمرینات روز قبل را به یاد نیاورید اما پس از اندکی تمرین متوجه می‌شوید که مغزتان نکات مهم و اساسی را ذخیره کرده و آن ها را به یاد می‌آورد. اگر به همین روش تمرینات خود را با گیتار ادامه دهید در طی چند ماه پیشرفت خوبی خواهید داشت.
شروع ساز دوم
فرض کنید که بعد از یکی دو ماه تمرین گیتار ناگهان هوس یادگیری ساز سه تار به سرتان می‌زند. مدت زمانی که شما برای تمرین هر دو ساز اختصاص داده اید همان یک ساعت است اما این زمان باید بین دو ساز مختلف تقسیم شوند. بنابراین شما نیم ساعت شروع به تمرین سه تار می‌کنید اما همین که مغز شما شروع به ذخیره و یادگیری با بهترین کیفیت خود می‌کند تمرین سه تار را متوقف می‌کنید و به سراغ گیتار می‌روید.
در طی چند ماه آینده، ممکن است متوجه شوید که در هیچکدام از سازها آنچنان که انتظار داشتید پیشرفت نکرده اید و اگر روی یک ساز متمرکز می شدید به نتیجه بهتری می رسیدید.
مشکل چیست؟
مشکل این نیست که شما در حال یادگیری دو یا چند ساز هستید، در واقع مشکل این است که روش تمرینی شما اشتباه است. از نظر علمی تایید شده است که استراحت بعد از یک دوره توجه و تمرکز به مغز در حفظ اطلاعات کمک می کند. با حذف زمان استراحت، به مغز خود فرصت پردازش آنچه که تازه آموخته اید را نمی دهید. در نتیجه اطلاعات مورد نظر در حافظه طولانی مدت ذخیره نمی شود و از بین می رود.
بنابراین شما به یک برنامه و روتین استاندارد و مناسب احتیاح دارید. یعنی شما باید هر ساز را در روزهای جداگانه ای انجام دهید که مغز شما در زمان استراحت فرصت تحلیل و ذخیره مباحث را داشته باشد.
نمونه یک برنامه تمرینی استاندارد
مثلا به این نمونه توجه کنید:
شنبه: 60 دقیقه گیتار
یک شنبه: 60 دقیقه سه تار
دوشنبه: 60 دقیقه گیتار
سه شنبه: 60 دقیقه سه تار
و به همین ترتیب یک روز درمیان تمرینات مربوط به هر دو ساز را انجام دهید، اما اگر شما فرصت کافی برای تمرین هر دو ساز در یک روز را دارید، باید حداقل یک ساعت بین تمرین هر کدام فاصله برای استراحت وجود داشته باشد. مثلا یک ساعت گیتار تمرین کنید و سپس یک ساعت استراحت کنید و به سراغ تمرین سه تار بروید. یا اینکه می‌توانید صبح به تمرین گیتار بپردازید و بعد از ظهر سه تار تمرین کنید.
