پرده و نیم پرده در موسیقی چیست؟

پرده و نیم پرده در موسیقی – پرده رموسیقی واحد سنجش فاصله میان دو نت است و هر چقدر تعداد پرده های بین دو نت بیشتر باشند اختلاف زیر و بمی آنها و یا فاصله ی بین آن دو نت بیشتر است. همانطور که می دانیم، اگر نت ها را پی در پی بنویسیم، فاصله ی هر دو نت دنبال هم، همواره دوم است. هرچند که فاصله های دوم همیشه با هم برابر نیستند و برخی از آنها به فاصله ی “یک پرده ای” و بعضی دیگر به فاصله ی “نیم پرده ای” از هم قرار گرفته اند. فاصله های دوم یک پرده ای را “دوم بزرگ” و فاصله های دوم نیم پرده ای را “دوم کوچک” می نامند.

در توالی نت ها، فاصله های “دوم کوچک” همواره میان نت های “می-فا” و “سی-دو”، و فاصله های “دوم بزرگ” همیشه میان بقیه ی نت ها قرار گرفته اند.

در تئوری موسیقی غرب فرض براین است که هر فاصله ی دوم بزرگ (فاصله یک پرده ای) می تواند به دو فاصله نیم پرده ای تقسیم شود. نیم پرده های حاصل از این تقسیم، در عمل، برابر با فاصله های نیم پرده ای “دوم کوچک” هستند. بنابراین اگر همه ی فاصله های دوم بزرگ را به تکه های نیم پرده ای قسمت کنیم، در هر اکتاو 12 نیم پرده خواهیم داشت. نیم پرده در موسیقی غربی، کوچک ترین فاصله عینی میان دو نت پی در پی است. “نیم پرده” خود گونه های متفاوتی دارد.

نشانه های تغییر دهنده

در موسیقی نشانه هایی وجود دارد که اگر کنار یک نت (سمت چپ) بیایند، نقششان زیر و بم کردن نت ها به اندازه نیم پرده است، بدون آنکه نام نت ها و جایشان روی حامل تغییر کند. در موسیقی غربی این نشانه ها می توانند هر نت را، بدون تغییر نام، یک یا دو نیم پرده زیر یا بم کنند. نام اکثر این نشانه ها از زبان فرانسه گرفته شده است.

دیز Diese

هرگاه سمت چپ نتی قرار گیرد، آن را نیم پرده بالا می برد. این نشانه می تواند جلوی هر نت موسیقی گذاشته شود. اگر فاصله میان دو نت پی در پی یک پرده باشد و نشانه مزبور سمت چپ نت اول (نت بم تر) گذاشته شود، طبیعی است که فاصله میان آن دو تبدیل به نیم پرده می شود و هرگاه فاصله میان دو نت پیاپی نیم پرده در موسیقی باشد و نشانه “دیز” سمت چپ نت دوم (نت زیر تر) قرار گیرد، فاصله آن دو تبدیل به یک پرده می شود.

 

بمل Bemol

هرگاه سمت چپ نتی قرار گیرد، آن را نیم پرده پایین می آورد و بم می کند. درست برعکس دیز. برای آنکه فاصله ی یک پرده (دوم بزرگ) تبدیل به نیم پرده گردد، نشانه “بمل” باید پیش از نت زیرتر نوشته شود.

دوبل دیز Double-Diese

دوبل دیز نیز هر موقع کنار نت ما ( سمت چپ ) قرار بگیرد آن نت را دو نیم پرده ( یعنی یک پرده در موسیقی ) زیر می کند.

دوبل بمل Double Bemol

هرگاه سمت چپ نتی گذاشته شود، آن نت را دوبار به فاصله ی نیم پرده پایین می آورد.

بکار Becarre

هرگاه سمت چپ نتی که قبلا “دیز” یا “بمل” شده گذاشته شود، اثر نشانه ی پیشین را خنثی می کند. هرگاه نت مزبور پیشتر “دوبل دیز” یا “دوبل بمل” بوده باشد، برای خنثی کردن یکی از “دیز” ها یا یکی از “بمل” ها، باید نشانه “بکار” را با “دیز” یا “بمل” با هم به کار گرفت. در غیر این صورت، یعنی کاربرد نشانه “بکار” به تنهایی، ممکن است اثر نشانه ی دوبل (دیز یا بمل) کاملا خنثی شود.

 سری Sori

سُری نام علامتی است در موسیقی سنتی ایران که با گذاشته‌شدن قبل از هر نت، آن را به اندازهٔ ربع پرده یا در معنی دقیق‌تر کمتر از نیم‌پرده زیر می‌کند. این علامت از ابداعات علی‌نقی وزیری هنگام ارائهٔ سبک اروپایی برای نت‌نویسی موسیقی ایرانی است.

 کرن Koron

سری و کرن نشانه هایی هستند که با همان روش کاربرد نشانه های دیگر، نت ها را تقریبا ربع پرده به ترتیب بالا یا پایین می برند. مثلا نت “دو-سری” میان نت های “دو” و “دو-دیز” و نت “سی-کرن” میان نت های “سی” و “سی-بمل” قرار دارد.

درباره این دو نشانه دو نکته را در نظر داشته باشید:

• نشانه های “دوبل سری” و “دوبل کرن” وجود ندارند.
• برای خنثی کردن این دو نشانه، نشانه “بکار” همچنان موثر است.

نشانه های تغییر دهنده در آغار هر قطعه موسیقی و نیز در آغاز هر خط حامل، میان کلید و کسر میزان قرار می دهند. در این صورت دستور تغییر نت ها در همه طول قطعه معتبر است. در این حالت هرگاه در جایی از قطعه خواسته شود که اعتبار تغییر این یا آن نت زایل گردد، نشانه “بکار” باید بکار رود.

برای آموزش های بیشتر و تخصصی در تئوری موسیقی و نوازندگی می توانید از اساتید آموزش موسیقی آنلاین وب نوازان بهره مند گردید. تنها کافیست با ثبت نام، کلاسهای آموزشی را در منزل خود آغاز نمایید.