نگهداری از تار بطور اصولی چقدر در طول عمر ساز و همچنین کیفیت تمرین هنرجو موثر است؟ چگونه باید انجام شود؟ همه ما می دانیم که ساز تار در مقایسه با سازی چون سه تار یا گیتار، بدلیل داشتن پوست ساز حساسی است و نیاز به نگهداری و مراقبت بیشتری دارد. با این وجود بسیاری از هنرجویان هنوز هم از سازشان خوب نگهداری نمی کنند. در نتیجه ساز آسیب پذیرتر شده و طول عمر آن کم می شود. برای دانستن نکات نگهداری از تار تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
اهمیت مکان نگهداری از تار
می دانید نگهداری از تار در محیط نامناسب چه آسیبی به ساز وارد می کند؟ به عنوان مثال محیط های مرطوب را در نظر بگیرید. رطوبت فراوان برای سازهایی که از چوب هستند بسیار مضر است زیرا با پوسیده کردن بدنه باعث فرسوده شدن ساز می شود و ساز به تدریج غیر قابل استفاده خواهد شد. کسانی که در محیط های مرطوب زندگی می کنند باید در نگهداری از تار دقت بیشتری داشته باشند. در نتیجه اولین کار برای نگهداری از تار این است که ساز شما شرایط محیطی مناسبی داشته باشد.
اگر در محیط مرطوب هستیم چگونه از ساز خود نگهداری کنیم؟
اگر در محیط های مرطوب و با آب و هوای بارانی قرار دارید اول از همه نیاز است که یک کاور خوب برای ساز خود تهیه کنید. داخل کاور ساز بسته های ضد رطوبت قرار دهید تا از نفوذ رطوبت محیط در آن جلوگیری شود. سپس ساز خود را داخل کاور گذاشته و در خشک ترین محل منزل قرار دهید. این محل باید دور از آشپزخانه و حمام باشد تا هیچ رطوبتی اطراف ساز نباشد.
بسیاری ساز خود را بدون کاور بر پایه ای در منزل قرار می دهند. این کار در محیط هایی که هوای معتدلی ندارند و یا بسیار مرطوب هستند می تواند برای ساز آسیب زا باشد. همانطور که گفتیم ساز را در کاور مناسب قرار دهید و آن را در محیط خشکی نگهداری کنید. همچنین مورد دیگری که برخی نوازندگان انجام می دهند و به آن دقت نمی کنند آویختن ساز است. سعی کنید ساز خود را به صورت آویزان نگهداری نکنید زیرا ممکن است به ساز شما آسیب وارد کند.
تغییر فصل یک عامل مهم در نگهداری از تار
علاوه بر رطوب هوا، تغییر شرایط آب و هوایی نیز در ساختار فیزیکی ساز تار تأثیرگذار خواهد بود. اگر تغییر دما در اثر تغییر فصول را در نظر نداشته باشید ممکن است برای خود دردسر ایجاد کنید. راه حل آن این است که حدالامکان دمای مکان نگهداری از تار را ثابت نگه دارید و اگر مدتی با ساز نمی نوازید و یا مدتی را در منزل نیستید، سازتان را رها نکنید و آن را داخل کاور و در جای مناسب قرار دهید. امن ترین حالت برای ساز وقتی میسر می شود که درون کاور نگه داری شود.
نور خورشید هم برای ساز مشکلی ایجاد می کند؟
بله، تابش مستقیم نور خورشید هم ممکن است اثرات ناخوشایندی بر ساز شما بگذارد و این چیزی است که بسیاری از هنرجویان آن را نمی دانند و یا توجهی به آن ندارند. برای نگهداری از تار ، هیچگاه آن را زیر تابش نور خورشید قرار ندهید و برای نوازندگی در فضاهای باز ، مدت زمان را در نظر بگیرید و سعی کنید مدت طولانی را در معرض نور خورشید نباشید. همچنین اگر در اتاقی که ساز را نگه می دارید تابش آفتاب وجود دارد محل ساز را تغییر دهید چرا که به مرور زمان عوارض آن بر روی ساز مشخص می شود. خارج شدن از حالت استاندارد بدنه و صدمات جدی دیگر از عوارض نور خورشید بر ساز هستند.
گرمای بیش از اندازه و آسیب های آن بر ساز تار
دوری از گرما و حرارت عامل مهم بعدی در نگهداری از تار است. اگر ساز شما در معرض حرارت و گرما قرار بگیرد ساختار فیزیکی آن دچار مشکل می شود و به اصطلاح دِفرمه خواهد شد و تخریب بدنه ساز سریعا اتفاق می افتد. در فصل زمستان که شوفاژ ، بخاری ، شومینه یا دیگر وسایل گرمایشی روشن هستند باید دقت کنید ساز خود را حتی با وجود کاور نزدیک هیچ کدام از این منابع حرارتی قرار ندهید و همچنین در تابستان نیز مقابل باد کولر و .. نباشد زیرا ممکن است صدمات جبران ناپذیری به آن وارد شود و آن را به سازی غیر قابل استفاده تبدیل کند.
سخن آخر – دست به ساز باشید
به جز عوامل گفته شده، موارد دیگری هم هستند که به طور مستقیم و غیر مستقیم بر نگهداری از تار نقش دارند، به عنوان مثال نگهداری از تار در فاصله ی بین تمرینات و یا اجراها بر عهده ی شما است و نباید آن را رها کنید. حتما آن را بر پایه نگهدارنده ی امنی قرار دهید. ساز خود را در دسترس کسانی که کار با آن را بلد نیستند قرار ندهید. اگر ساز خود را جابه جا می کنید بر روی آن وسیله ای قرار ندهید. با دست کثیف اقدام به تمرین و نواختن نکنید و با رعایت نکات کلی که برای تمیز کردن ساز ضروری هستند، هر چند مدت یکبار ساز خود را تمیز کنید.
در آخر اگر می خواهید ساز شما عمر خوبی داشته باشد و به زودی نیاز به تعویض آن نداشته باشید حتما مراقبت از آن را در اولویت قرار داده و حتما دست به ساز باشید و هر روز بنوازید و تمرین کنید. چرا که هر چه بیشتر با ساز خود رفیق باشید از شرایط آن با خبر هستید و کار کشیدن از ساز خود بطور صحیح و اصولی و کوک کردن آن به طول عمر و سلامت ساز خود کمک کنید.
