هر چقدر شما در نگهداری از تار خود به شکل اصولی و درست تلاش کنید، طول عمر سازتان را افزایش می‌دهید. همچنین تاری که به خوبی نگهداری می‌شود از کیفیت صدای خوبی برخوردار است. همان‌طور که می‌دانید مراقبت از تار در مقایسه با سه تار و گیتار سخت‌تر است. چون تار پوست حساسی دارد و به افزایش و کاهش دما حساس است. همچنین تمیز کردن آن نیز اصول خاصی دارد. به همین دلیل برای مراقبت از تار باید نکات خاصی را رعایت کنید. در این مقاله به روش‌های اصولی نگهداری از ساز تار و راه‌های افزایش عمر مفید ساز تار می‌پردازیم.
بررسی نکات مهم برای نگهداری از تار
برای این‌که بتوانید فرآیند آموزش تار را به خوبی به پایان برسانید و به شکل حرفه‌ای بنوازید، باید ساز خوب و خوش‌صدایی داشته باشید. ساز شما در صورت عدم مراقبت، دچار آسیب می‌شود و طول عمرش کم می‌شود. پس بهتر است به جای صرف هزینه‌های زیاد برای تعمیر و یا خرید ساز جدید، از ساز فعلی‌تان خوب مراقبت کنید. در این بخش به نکاتی که باید توجه کنید تا سازتان سال‌های سال با کیفیت همیشگی بنوازند، می‌پردازیم.
مکان نگهداری تار
اولین مسئله در رابطه با نگهداری از تار، مکان نگهداری آن است. شما اگر به این یک مورد توجه کنید، نصف مسیر را رفته‌اید. مکانی که تار را در آن نگه می‌دارید باید از رطوبت، نور مستقیم خورشید و سرما و گرما زیاد دور باشد. همچنین سازتان نباید در معرض حشرات موذی و آلودگی‌های محیطی قرار بگیرد. به همین دلیل بهتر است که بعد از هربار تمرین، ساز تار را در محفظه‌ی مخصوص آن قرار دهید.
نقش رطوبت در طول عمر مفید تار
نکته دیگری که در نگهداری از تار باید به آن توجه کنید، رطوبت محیط است. اصولا نگهداری از سازهای چوبی در مناطق مرطوب مسائل خاص خودش را دارد. اگر برای‌تان سوال است که چطور رطوبت روی تار تأثیر می‌گذارد؟ باید گفت که رطوبت به مرور زمان باعث پوسیده و فرسوده شدن بدنه ساز می‌شود و در نهایت ساز، کارکرد خود را از دست می‌دهد.
پس اگر در محیط‌های مرطوب و با آب‌و‌هوای بارانی زندگی می‌کنید باید یک کاور خوب برای ساز خود تهیه کنید. سپس داخل کاور، بسته‌های ضدرطوبت، قرار دهید تا از نفوذ رطوبت محیط در آن جلوگیری شود. در نهایت پس از هر بار تمرین و نواختن، ساز خود را داخل کاور گذاشته و در خشک‌ترین بخش منزل‌تان قرار دهید. این محل باید دور از آشپزخانه و حمام باشد تا هیچ رطوبتی اطراف ساز نباشد.
بسیاری از هنرجویان، سازشان را بدون کاور روی پایه قرار می‌دهند. این کار در محیط‌های بسیار مرطوب و بسیار خشک، به ساز آسیب می‌زند.
تغییر فصل و نقش آن در نگهداری از تار
علاوه بر رطوبت هوا، تغییر فصل و شرایط آب‌و‌هوایی نیز در ساختار فیزیکی ساز تار تأثیرگذار است. درواقع تغییرات یکباره دما روی ساختار و صدا آن تأثیر می‌گذارد. راه‌حل نگهداری صحیح از تار در فصول مختلف، این است که تا جای ممکن دمای مکان نگهداری از تار را ثابت نگه دارید. همچنین اگر مدتی با ساز نمی‌نوازید و یا در منزل نیستید، سازتان را رها نکنید و آن را داخل کاور و در جای مناسب قرار دهید. این را فراموش نکنید که امن‌ترین جا برای تار شما، درون کاور آن است.
نور خورشید چه تاثیری بر عمر ساز تار دارد؟
حالا که حرف نگهداری از تار است، نباید تابش مستقیم نور خورشید را فراموش کرد. اصولا بسیاری از هنرجویان به این موضوع توجه نمی‌کنند. اگر می‌خواهید که سازتان مدت زمان زیادی برای شما بنوازد آن را در معرض مستقیم نور خورشید قرار ندهید. برای مثال اگر در فصل خاصی نور خورشید مستقیم به اتاقی که ساز را در آن نگه می‌دارید، می‌تابد، محل ساز را تغییر دهید. همچنین هنگام نوازندگی در فضاهای باز، مدت طولانی زیر نور آفتاب نوازندگی نکنید. به طور کلی نور خورشید باعث صدمات جدی به بدنه تار و خارج شدن آن از حالت استاندارد می‌شود.
نگهداری از تار در دمای بالا
گرمای زیاد، عامل دیگری است که باید در نگهداری از تار به آن توجه کنید. اگر ساز شما در معرض حرارت و گرما قرار بگیرد، ساختار فیزیکی‌اش دچار مشکل می‌شود و به اصطلاح دِفرمه می‌شود و تخریب بدنه ساز سریع‌تر رخ می‌دهد. در فصل زمستان که شوفاژ، بخاری، شومینه یا دیگر وسایل گرمایشی روشن هستند، سازتان را حتی با وجود کاور، نزدیک هیچ کدام از این منابع حرارتی قرار ندهید. همچنین در تابستان‌ها و فصل گرما هم نباید آن را مقابل باد کولر قرار دهید. عدم توجه به این موضوع می‌تواند صدمات جبران‌ناپذیری به سازتان وارد کند تا جایی‌که راهی جز خرید تار جدید برای‌تان باقی نگذارد.
دور بودن تار از حشرات موذی
یکی از مواردی که باید در نگهداری از تار به آن توجه کنید، عدم قرار گرفتن ساز در معرض حشرات است. حشرات موذی مانند موریانه و بید، دشمن اشیا چوبی هستند و به سادگی می‌توانند باعث فرسودگی ساز شوند. اولین کار این است که ساز را به هیچ‌وجه در بخش‌های موریانه‌زده یا بیدزده قرار ندهید. همچنین باید به شکل دوره‌ای لاک ساز خود را تمدید کنید تا حفره‌ها و شکاف‌های ریز، پوشیده شوند و راهی برای نفوذ حشرات باقی نماند.
نگهداری از تار در کاور محکم و استاندارد
اگر برای تار خود یک جعبه‌ی استاندارد و محکم تهیه کرده‌اید، قدم بزرگی در نگهداری صحیح آن برداشته‌اید. کاور مناسب از ساز شما در برابر ضربه، گردوغبار، نور و تغییرات محیطی محافظت می‌کند. برای نگهداری از تار به شکل اصولی ترجیحاً از جعبه‌های فایبرگلاس یا جعبه‌های مخصوص چوبی با عایق داخلی استفاده کنید. همچنین بعد از تمرین، تار را درون کاور قرار دهید و درب آن را ببندید تا گردوغبار وارد ساز نشود.
نظافت تار
اگر می‌خواهید که طول عمر تار خود را افزایش دهید باید آن را به خوبی تمیز کنید. زیرا تعریق و چربی دست و تماس مستقیم آن با چوب، پوست و سیم‌ها، می‌تواند به مرور باعث آسیب به سطح ساز شود. به همین دلیل باید با نحوه تمیز کردن ساز تار آشنا شوید. بعد از هر تمرین با یک دستمال نرم و خشک (ترجیحاً میکروفایبر) بدنه‌ی ساز، دسته و گوشی‌ها را پاک کنید. گرد و غبار را آرام از روی پوست کاسه‌ی تار با دقت پاک کنید؛ پوست تار بسیار حساس است و نباید خیس شود. توجه کنید که به هیچ‌وجه از مواد شیمیایی یا پاک‌کننده‌های خانگی برای تمیز کردن تار استفاده نکنید.
کوک کردن صحیح و اصولی
برای مراقبت درست از تار باید از کوک بودن آن مطمئن شوید. نواختن با ساز ناکوک و یا کوک کردن نادرست می‌تواند به ساز آسیب بزند. به همین دلیل هنگام کوک کردن تار، نکات زیر را در نظر بگیرید:
- از پیچاندن بیش از حد گوشی‌ها پرهیز کنید. این کار می‌تواند به شکستن سیم‌ها یا آسیب به گوشی‌ها منجر شود.
- ترجیحاً از اپلیکیشن‌های کوک یا تیونر دیجیتال برای کوک کردن دقیق استفاده کنید.
- هنگام تمرین زیاد، کوک ساز را در بازه‌های زمانی کوتاه بررسی و تنظیم کنید.
جلوگیری از وارد شدن ضربه و افتادن ساز
یکی از شایع‌ترین دلایل آسیب دیدن تار در میان هنرجویان، افتادن ساز یا برخورد آن با اشیا است. برای جلوگیری از این اتفاق:
- هنگام تمرین، تار را در جایگاه مطمئنی قرار دهید.
- در هنگام جابه‌جایی، ساز را فقط با جعبه حمل کنید.
- هرگز تار را بدون محافظ روی زمین یا صندلی نگذارید.
نتیجه‌گیری
به جز عوامل گفته شده، موارد دیگری هم هستند که به طور مستقیم و غیر‌مستقیم بر نگهداری از تار نقش دارند، به عنوان مثال حین تمرین‌ها حواس‌تان به ساز باشد و مراقب باشید که از جایی نیفتد یا ضربه‌ای به آن وارد نشود. همچنین ساز خود را در دسترس کسانی که کار با آن را بلد نیستند قرار ندهید. اگر ساز خود را جابه‌جا می‌کنید روی آن وسیله‌ای قرار ندهید. با دست کثیف اقدام به تمرین و نواختن نکنید.
وجود ترک‌های ریز، تغییر شکل کاسه، زنگ‌زدگی سیم‌ها، یا صدای غیرعادی می‌تواند نشانه‌ای از مشکل در ساز باشد، پس به سرعت آن را به یک فرد متخصص نشان دهید.
در آخر اگر می‌خواهید ساز شما طول عمر خوبی داشته باشد و به زودی نیاز به تعویض پیدا نکند، حتما مراقبت از آن را در اولویت قراردهید. هرچه‌قدر شما بیش‌تر دست به ساز باشید و هر روز بنوازید و تمرین کنید، سازتان بیش‌تر عمر خواهد کرد. زیرا همه‌ی این کارها به معنای این است که با سازتان وقت زیادی می‌گذرانید و با آن رفیق هستید و در نتیجه از شرایطش کاملا آگاهید. به عبارت دیگر، با کار کشیدن از ساز به طور صحیح و اصولی و با کوک کردن آن به طول عمر و سلامت ساز خود کمک می‌کنید.
در نهایت اگر به دلیل مهاجرت و کمبود وقت و … سازتان گوشه‌نشین شده و دستی به آن نکشیده‌اید، ما به شما آموزش آنلاین موسیقی را پیشنهاد می‌کنیم. کلاس آنلاین موسیقی به شما این امکان را می‌دهد که در هر کجای دنیا که هستید این ساز ایرانی را به صدا درآورید و جان‌ودل‌تان را جلا دهید و روح‌تان را نوازش کنید. اگر دوست دارید که اطلاعات بیش‌تری درباره‌ی کلاس‌های آنلاین وب نوازان و رزومه اساتید و … به دست آورید، می‌توانید درخواست مشاوره رایگان کنید.
خبرنامۀ وب‌نوازان را از دست ندهید!
هر هفته یک محتوای اختصاصی همراه با جدیدترین مقالات و نکات آموزشی موسیقی را برای شما می‌فرستیم.
