نواختن حرفه‌ای تار بدون رعایت استایل تارنوازی غیرممکن است. شما نمی‌توانید بدون رعایت نحوه‌ی صحیح نشستن و دست گرفتن ساز، زیبا و دلنشین بنوازید. زیرا فیزیک بدنی شما روی صدای خروجی سازتان، نقش بسیار زیادی دارد. به همین دلیل یکی از نخستین و مهم‌ترین نکاتی که باید در آغاز آموزش تار جدی بگیرید، استایل نوازندگی یا به‌عبارت صحیح‌تر، «اکول» شما است. استایل نوازندگی، مجموعه‌ای از وضعیت بدنی، حالت نشستن، طرز دست گرفتن ساز و هماهنگی بدن با حرکات نوازندگی است. بی‌توجهی به این اصول، نه‌تنها باعث آسیب‌های جسمی بلندمدت می‌شود، بلکه کیفیت صدا و پیشرفت‌تان را نیز به‌شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد.
در این مقاله، ابتدا اهمیت اکول در نوازندگی تار را بررسی می‌کنیم، سپس به نحوه‌ی صحیح نشستن و طرز درست گرفتن ساز برای هنرجویان مبتدی می‌پردازیم.
چرا اکول یا استایل نوازندگی تار اهمیت دارد؟
بسیاری از هنرجویان در آغاز آموزش تار، تصور می‌کنند که نوازندگی تار تنها به انگشت‌گذاری درست یا حفظ ریتم مربوط می‌شود. اما حقیقت این است که اکول صحیح، حکم ستون فقرات را در نوازندگی تار دارد. در ادامه به دلایل اهمیت اکول تار می‌پردازیم:
پیشگیری از درد و آسیب‌های عضلانی
نواختن تار، اگر با وضعیت بدنی نادرست انجام شود، می‌تواند منجر به درد در ناحیه گردن، شانه، کمر یا مچ دست شود. این دردها به مرور زمان به دردهای مزمن تبدیل می‌شوند و حتی ممکن است باعث توقف تمرین یا ترک نوازندگی نیز بشوند.
بهبود کیفیت صدا
احتمالا خودتان تا حالا متوجه شده‌اید که ساز تار، بسیار حساس است و به همین دلیل، نحوه‌ی دست گرفتن و حرکت مضراب در نواختن آن بسیار مهم است. پس اگر شما ساز را به‌درستی در آغوش نگیرید یا حالت نشستن‌تان متناسب نباشد، فشاری که به ساز وارد می‌شود، متغیر شده و کیفیت صدای تولیدی افت می‌کند. در حالی که استایل درست باعث می‌شود صدایی شفاف‌تر و رسا‌تر ایجاد شود.
افزایش تمرکز و بازدهی در تمرین
هنگامی‌که بدن در حالت راحت و متعادل قرار دارد، ذهن نیز تمرکز بیش‌تری خواهد داشت. اکول صحیح تار باعث می‌شود، بدون حواس‌پرتی و خستگی ذهنی، ساعات بیش‌تری تمرین مفید داشته باشید.
تسلط بهتر روی تکنیک‌ها
وقتی وضعیت بدن، شانه‌ها، دست‌ها و ساز متعادل باشد، حرکات نوازندگی طبیعی‌تر انجام می‌شوند و تسلط بر تکنیک‌های مختلف بسیار آسان‌تر می‌شود.
آموزش نحوه صحیح نشستن هنگام نواختن تار
وضعیت درست بدن هنگام نوازندگی تار بسیار مهم است. به همین دلیل نخستین گام برای داشتن استایل تارنوازی درست، یادگیری شیوه‌ی نشستن است. برای نواختن صحیح تار باید در یک وضعیت ثابت و متعادل نشست. در ادامه، اصول نشستن صحیح برای تمرین تار را توضیح می‌دهیم:
انتخاب صندلی مناسب
از یک صندلی بدون دسته و با ارتفاع متوسط استفاده کنید؛ به‌طوری‌که زانوهای شما زاویه ۹۰ درجه داشته باشند و کف پا کاملاً روی زمین قرار بگیرد.
صاف نگه داشتن پشت و گردن
ستون فقرات شما باید صاف و شانه‌ها رها و بدون تنش باشند. از خم شدن بیش‌ازحد به جلو یا عقب جلوگیری کنید. سر باید در راستای بدن قرار بگیرد و به سمت پایین خم نشود.
قراردادن ساز روی ران
بدن کاسه‌ی بزرگ تار باید روی ران پای راست قرار بگیرد و دسته‌ی ساز نیز با شیب ملایم به سمت بالا قرار گیرد. برخی نوازندگان حرفه‌ای برای تثبیت بیش‌تر، از یک بالش یا پارچه زیر کاسه‌ی ساز استفاده می‌کنند.
نحوه صحیح دست گرفتن تار چگونه است؟
پس از نشستن صحیح، نوبت به دست گرفتن درست تار می‌رسد. نحوه قرارگیری دست‌ها، مچ، انگشت‌ها و حتی شست در کیفیت صدای تار نقش بسیار مهمی دارد. در این بخش به طرز قرارگیری هر یک از این موارد به طور کامل می‌پردازیم:
دست راست (دست مضراب‌زن)
اولین نکته‌ای که هنگام دست گرفتن ساز باید به آن توجه کنید، مچ دست‌تان است که باید کاملا آزاد باشد و حالت خشک یا خمیده نداشته باشد. سپس مضراب را طوری در دست بگیرید که بین انگشت‌های شست و اشاره قرار بگیرد. برای دست گرفتن صحیح مضراب تار، باید آن را با دست راست و میان دو انگشت شست و اشاره نگه داشت؛ به‌طوری‌که سر مضراب اندکی از نوک انگشت اشاره بیرون باشد و قسمت دیگر آن در تماس با کنار انگشت شست قرار گیرد. انگشت میانی نیز به‌عنوان تکیه‌گاه در پشت مضراب قرار می‌گیرد تا کنترل بهتری ایجاد شود. هنگام نواختن، مضراب باید با حرکات نرم و کنترل‌شده از مچ روی سیم‌ها فرود آید؛ به‌گونه‌ای که نه خیلی سبک و بی‌جان باشد و نه با فشار زیاد که صدای ناخوشایند تولید کند. مهم است که مضراب دقیقاً در ناحیه‌ی مناسب بین خرک و دسته بر سیم‌ها بنشیند تا صدای شفاف و دلنشینی حاصل شود.
دست چپ (دست انگشت‌گذار)
برای انگشت‌گذاری صحیح تار باید به طرز قرارگیری انگشت‌های دست چپ‌‌تان توجه کنید. انگشت‌های شما باید با انحنای طبیعی روی دسته‌ی ساز قرار بگیرند. همچنین توجه کنید که شست پشت دسته و در امتداد آن قرار بگیرد و حالت پیچ‌خورده و خم‌شده نداشته باشد. در نهایت از فشار بیش‌ازحد روی سیم‌ها پرهیز کنید تا انعطاف‌پذیری انگشت‌ها حفظ گردد.
راهنمای دست گرفتن تار برای چپ‌دست‌ها
به طور کلی نواختن تار با دست چپ تفاوت چندانی با دست راست ندارد. برای نوازندگان چپ‌دست، دست گرفتن تار، نیاز به سازگاری با وضعیت معکوس دارد، چرا که در حالت استاندارد، دست راست مضراب‌زن و دست چپ انگشت‌گذار است. چپ‌دست‌ها می‌توانند به یکی از دو روش عمل کنند: یا مانند راست‌دست‌ها بنوازند و با تمرین به این شیوه عادت کنند، یا ساز را به صورت معکوس در دست بگیرند، یعنی دسته‌ی تار در دست راست قرار گیرد و با دست چپ مضراب بزنند. در حالت دوم، نیاز است سیم‌گیری و حتی خرک و گوشی‌ها نیز به صورت قرینه تغییر یابد که این کار معمولاً به کمک یک سازگر یا متخصص انجام می‌شود. انتخاب بین این دو روش بستگی به ترجیح فردی، راحتی فیزیکی و دسترسی به ساز مناسب دارد.
نتیجه‌گیری
در نهایت باید گفت که نوازندگی تار، تنها مهارتی ذهنی نیست، بلکه به‌شدت به مهارت‌های فیزیکی و هماهنگی عضلات نیز وابسته است. رعایت استایل نوازندگی تار یا اکول تار، در همان مراحل ابتدایی آموزش، نه‌تنها از آسیب‌دیدگی‌های احتمالی جلوگیری می‌کند، بلکه سرعت پیشرفت شما را نیز افزایش می‌دهد و لذت نواختن را دوچندان می‌کند. فراموش نکنید که استایل درست، پایه‌ی نوازندگی خوب و حرفه‌ای است. به همین دلیل اصولا به هنرجویان مبتدی توصیه می‌شود که روزانه چند دقیقه را صرف تمرین طرز قرارگیری وضعیت بدن و دست‌ها کنند. تمرین‌هایی مانند نواختن تار روبه‌روی آینه، تمرین مضراب زدن آرام با دقت بر مچ دست و قرارگیری درست انگشتان روی دسته، به تدریج اکول شما را تثبیت می‌کنند. در نتیجه‌ی چنین تمرین‌هایی، سازتان جزئی از بدن‌تان می‌شود و نواختن با آن دلنشین می‌شود.
بدون شک مفاهیمی که در ابتدای یادگیری تار، یاد می‌گیرید، پایه و اساس تارنوازی را تشکیل می‌دهند. به همین دلیل، آموزش‌های اولیه، اهمیت زیادی در نوازندگی حرفه‌ای شما دارد. پس بهتر است که گام اول را محکم و استوار بردارید و در آموزشگاه معتبر و زیرنظر استادی حرفه‌ای آموزش ببینید. ما این امکان را در آموزشگاه موسیقی وب نوازان فراهم کرده‌ایم. ضمن این‌که آموزش ما به صورت آنلاین است تا شما در هرکجای این جهان که هستید بتوانید به سرعت و به راحتی در کلاس آنلاین موسیقی شرکت کنید. در این حالت با صرف هزینه و زمان کم‌تر نواختن این ساز اصیل ایرانی را یاد می‌گیرید.
در این راستا شما می‌توانید از امکان راهنمایی تخصصی و رایگان موسیقی استفاده کنید و بعد از گرفتن پاسخ سوالات و ابهامات ذهنی‌تان، اقدام به ثبت‌نام کنید.
خبرنامۀ وب‌نوازان را از دست ندهید!
هر هفته یک محتوای اختصاصی همراه با جدیدترین مقالات و نکات آموزشی موسیقی را برای شما می‌فرستیم.
