ملودیکا سازی است بین هارمونیکا و پیانو آکاردئونی، که کوچک و قابل حمل می باشد. این ساز از خانواده ی سازهای هواصدای آزاد زبانه دار مانند سازدهنی است. این ساز قدمت چندانی ندارد با این حال در بین سازها خیلی سریع شناخته شده و مورد توجه موزیسین های زیادی قرار گرفته است.
تاریخچه ملودیکا
ملودیکا اولین بار در ایتالیا توسط شخصی به نام آندری بورل، با نام کلاویتا (Clavietta) ساخته شده است. فرم مدرن این ساز در سال 1950 میلادی توسط کمپانی هوهنر ساخته شد که با نام اصلی ملودیکا در بین مردم شناخته شده است. در سال 1960 افراد زیادی توانستند با این ساز کار کنند از جمله استیو رایش و بعدها توسط هنرمندان زیادی مانند فیل مور در کار هرمتو پاسکول مورد استفاده قرار گرفت. اولین کسی که در ایران آن را به عنوان ساز اصلی معرفی کرد سامان احتشامی پیانیست معروف ایرانی بود.
ساختار
ملودیکا دارای دهانه، مخزن هوا و کیبورد است. حجم صدای تولید شده توسط این ساز بین دو تا سه اکتاو می باشد.
نواختن ملودیکا
زیر و بم کردن نت ها روی این ساز نسبت به ساز دهنی سخت تر است. آن را باید با دست چپ نگه دارید چون این ساز برای راست دست ها ساخته شده است. ملودیکا چون یکی از سازهای بادی محسوب می شود نحوه تولید صدا در آن با فوت کردن، دمیدن و با فشردن دکمه های آن صورت می گیرد. نوازنده برای نواختن این ساز باید با یکی از دست های خود ساز را نگه دارد. یکی از دست ها پشت ساز قرار می گیرد و دست دیگر مسئول نواختن کلاویه ها می باشد.
ساز ملودیکا هم در حالت نشسته و هم در حالت ایستاده نواخته می شود. اگر نوازنده در حالت نشسته بنوازد، می تواند برای نواختن سازش از یک لوله منعطف که برای فوت کردن در ساز می باشد استفاده کند. در قسمت چپ ملودیکا دهانه ای وجود دارد که برای وارد کردن هوا استفاده می شود و زمانی که نوازنده در این قسمت از ساز فوت کند صدای ساز تولید می شود. در قسمت راست این ساز هم دکمه ای برای خروج هوا وجود دارد و زمانی که دهانه ملودیکا به سمت پایین قرار بگیرد این دکمه فشرده می شود.
انواع ملودیکا
این ساز با توجه به محدوده ی صوتی خود به انواع گوناگون تقسیم می شود.
سوپرانو و آلتو
ملودیکای سوپرانو و آلتو نسبت به انواع دیگر آن، از صدای بلندتر و تا حدودی نازک تر برخوردار است. بعضی از مدل های ملودیکا طوری طراحی شده است که نوازنده می تواند از هر دو دستش برای نواختن استفاده کند. در این ساز نیز کلیدهای سفید رنگ با دست راست و کلیدهای سیاه رنگ با دست چپ نواخته می شود.
تنور
ملودیکای تنور از صدای بم تری نسبت به ساز سوپرانو برخوردار است. برای نواختن این ساز، نوازنده با دست راست خود کیبورد می نوازد و از دست چپ خود برای نگاه داشتن شاسی پشتی ساز استفاده می کند. برای نواختن این ساز با هر دو دست نوازندگان می توانند یک لوله پلاستیکی به آن اضافه کنند و به شیوه سوپرانو و آلتو بنوازند.
باس
در بین انواع ملودیکا، ملودیکای باس دارای بم ترین صدا می باشد. این ملودیکا یکی از کمیاب ترین و گران قیمت ترین نوع این ساز می باشد.
آکوردینا
ملودیکای آکوردینا نمونه ی قدیمی تر از این ساز محسوب می شود، که جنس آن از چوب یا فلز می باشد. در مدل آکوردینا به جای صفحه کلید از دکمه هایی برای نواختن نت ها استفاده شده است. عموما جنس دکمه های کیبورد از فلز می باشد اما مدل های ارزان قیمت تر آن از جنس پلاستیک می باشد.
ساز ملودیکا را با نام های دیگری از جمله ملودیون، تریولا، ملودیا، پیانیکا، ملودی هورن، دیامونیکا، پیانتا، کالویتا و.. می شناسند.
