اشتباهات رایج دف نوازی معمولاً در همان قدم‌های اول یادگیری سرو‌کله‌شان پیدا می‌شود. جایی که هنرجو با اشتیاق زیاد شروع به تمرین می‌کند، اما ندانستن بعضی نکات مهم باعث می‌شود مسیر یادگیری‌اش سخت‌تر و کندتر پیش برود. دف‌نوازی برخلاف ظاهر ساده‌اش، پر از ظرافت‌های تکنیکی است و اگر از همان ابتدا بعضی عادت‌های اشتباه جا بیفتد، اصلاح‌شان زمان‌بر و گاهی حتی دل‌سردکننده نیز می‌شود. به همین دلیل در این مقاله سراغ مهم‌ترین اشتباهاتی می‌رویم که ممکن است گریبان شما را هم بگیرد. البته برای رفع خطا و اشتباه، راهکارهای ساده و کاربردی را هم پیشنهاد می‌دهیم.
اشتباهات رایج دف نوازی بین هنرجویان مبتدی
به عنوان هنرجوی مبتدی که به تازگی قدم در راه آموزش دف گذاشته‌اید، طبیعی است که دچار خطا و اشتباه شوید. ولی اگر با وجود آگاهی از اشتباهات خود، به فکر اصلاح آن‌ها نباشید، این اشتباهات دیگر غیرقابل قبول است. بسیاری از افراد فکر می‌کنند که نواختن دف مانند ظاهر ساده‌اش بسیار ساده و پیش پا افتاده است. همین تفکر نادرست نیز باعث بروز اشتباهات و خطاهای زیاد در دف نوازی این افراد می‌شود.
لازم است بدانید که ساز دف، به عنوان یک ساز کوبه‌ای پرطنین و پرطرفدار ایرانی، برخلاف ظاهر ساده‌اش، دنیایی از تکنیک‌ها و ظرافت‌ها را در دل خود جای داده است. اصولا اشتباهات رایج دف نوازی خودشان را در نحوه‌ی نادرست نگه‌داشتن ساز، بی‌توجهی به ریتم، استفاده‌ی اشتباه از مچ یا فشار بیش از حد روی پوست دف، نشان می‌دهند. با این تفاسیر اگر برای‌تان سوال است که چگونه از اشتباهات در دف نوازی جلوگیری کنیم؟ توصیه می‌کنیم که این بخش را به دقت مطالعه کنید.
نگه‌داشتن نادرست دف
یکی از اولین اشتباهاتی که هنرجویان مبتدی مرتکب می‌شوند، شیوه‌ی اشتباه نگه‌داشتن و دست گرفتن دف است. برخی دف را خیلی سفت می‌گیرند که باعث محدود شدن حرکت آزاد دست‌ها و مچ می‌شود، برخی دیگر آن را بیش از حد شُل نگه می‌دارند که باعث لرزش و افت کنترل می‌شود.
پس برای جلوگیری از این خطا، دف باید با تسلط، اما بدون فشار اضافی در دست گرفته شود. چهار انگشت دست چپ (برای راست‌دستان)، باید پشت کمانه قرار بگیرند و شست روی آن تکیه کند. دف باید کمی زاویه‌دار و رو به جلو نگه داشته شود تا صدا به خوبی پخش شود و تسلط روی حرکات انگشت و مچ بیشتر شود.
عدم توجه به تکنیک‌های پایه
یکی دیگر از مشکلات رایج هنرجویان دف در شروع یادگیری این ساز، عدم تسلط به تکنیک‌های پایه و ضربات اصلی است. پس اگر شما هم بدون این‌که ضربات اصلی را به خوبی یاد بگیرید، سراغ اجرای ریتم‌ها و تکنیک‌های پیچیده رفته‌اید، سخت در اشتباه هستید. این عجله باعث می‌شود که تکنیک‌ها به صورت غلط در ذهن و حافظهی عضلانی‌تان ثبت شود.
برای رفع این مشکل باید زمان کافی را برای تمرین تکنیک‌های پایه اختصاص دهید. هر تکنیک باید با دقت و تکرار فراوان انجام شود تا در ذهن و حافظهی عضلانی‌تان نهادینه شود. اگر لازم است، چند هفته تنها روی تم و بک تمرین کنید تا حرکات دست کاملاً طبیعی و روان شود.
بی‌توجهی به ریتم
دف‌نوازی ارتباط تنگاتنگی با ریتم دارد. هنرجویانی که تمرکز زیادی روی تکنیک می‌گذارند، گاهی از ریتم اصلی قطعه غافل می‌شوند یا تمپو را در طول نواختن تغییر می‌دهند. پس بی‌راه نیست اگر بگوییم که یکی دیگر از اشتباهات رایج در دف نوازی افراد مبتدی، بی‌توجهی به ریتم است.
برای رفع این مشکل، باید حتما از مترونوم استفاده کنید. استفاده از مترونوم در تمرین‌ها به شما کمک می‌کند تا ریتم را ثابت نگه دارید. پیشنهاد می‌کنیم که ابتدا با سرعت پایین تمرین کنید و به تدریج سرعت را افزایش دهید. همچنین می‌توانید با دست زدن یا شمردن ضرب‌ها، درک بهتری از ساختار ریتم پیدا کنید.
عدم استفاده از مچ دست
از دیگر اشتباهات متداول دف نوازان تازه‌کار، استفاده بیش از حد از ساعد یا بازو به‌جای مچ است. این کار نه تنها باعث خستگی زودرس می‌شود، بلکه مانع از اجرای روان و سریع تکنیک‌ها نیز می‌شود.
توجه کنید که در بین تکنیک‌های دف‌نوازی، مچ نقش کلیدی دارد. تمرین‌های خاصی برای تقویت انعطاف‌پذیری و دقت حرکات مچ وجود دارد که باید به‌طور منظم انجام شوند.
فشار بیش از حد روی پوست دف
اگر شما هم جزء آن دسته از افراد هستید که برای ایجاد صدای بلندتر و پرطنین، بیش از حد به دف ضربه می‌زنید، بدانید که اشتباه بزرگی می‌کنید. چون با این کار هم به پوست دف آسیب می‌زنید و هم صدایی خشن و ناخوشایند ایجاد می‌کنید.
به جای این‌کار شما باید یاد بگیرید که با حداقل فشار، حداکثر صدا را تولید کنید. فراموش نکنید که دف‌نوازی بیشتر از زور، به تکنیک و دقت وابسته است. پس به جای فشار زیاد، بر محل برخورد انگشتان با پوست و زاویه‌ی ضربه، تمرکز کنید.
بی‌توجهی به دینامیک صدا
یکی دیگر از اشتباهات رایج دف نوازی، نواختن دف با صدایی یکنواخت و بدون تغییر شدت صدا (دینامیک) است. این نوع نوازندگی به شدت قطعه را بی‌روح و خسته‌کننده می‌کند. هنرجویان مبتدی گاهی فقط روی اجرای درست ضربات، تمرکز می‌کنند و از تغییر شدت و حالت صدا غافل می‌شوند.
برای این‌که دچار این خطا نشوید، سعی کنید در حین تمرین، شدت ضربات را کنترل و تغییر دهید. تمرین‌هایی برای ایجاد تمایز بین صداهای قوی و ضعیف طراحی شده‌اند که می‌توانند کمک‌کننده باشند. این مهارت به زیبایی اجرا و انتقال احساس، کمک زیادی می‌کند.
یادگیری بدون استاد یا راهنمایی تخصصی
برخی از هنرجویان ترجیح می‌دهند با دیدن ویدئوهای آموزشی یا به صورت خودآموز، نواختن دف را یاد بگیرند. گرچه این روش‌ها مفید هستند، اما نبود نظارت تخصصی می‌تواند باعث شکل‌گیری و تثبیت اشتباهات شود.
بدون شک، داشتن یک مدرس باتجربه در مراحل اولیه آموزش دف بسیار مهم است. استاد می‌تواند اشکالات حرکتی و تکنیکی شما را شناسایی و اصلاح کند. به طور کلی آموزش دف برای جلوگیری از اشتباهات رایج بسیار مهم است.
نداشتن برنامه تمرینی منظم
از اشتباهات رایج دف نوازی که هنرجویان مبتدی بسیار مرتکب آن می‌شوند، نداشتن برنامه تمرینی منظم است. فراموش نکنید که پیشرفت در نوازندگی دف نیز مانند کسب هر مهارت دیگری، نیازمند تداوم و نظم در تمرین است. درحالی‌که برخی هنرجویان به‌صورت نامنظم تمرین می‌کنند یا زمان کمی برای تمرین در نظر می‌گیرند.
پس اگر می‌خواهید که شما نیز جزء این دسته افراد نباشید، برای خودتان یک برنامه تمرینی روزانه یا هفتگی تنظیم کنید. هر تمرین را به بخش‌های کوچک‌تر تقسیم کنید. از گرم کردن دست‌ها شروع کنید و بعد از تمرین تکنیک‌ها و تمرین ریتم‌ها به اجرای قطعه مورد نظر برسید. فراموش نکنید که تمرین روزانه حتی به مدت ۲۰ دقیقه، مؤثرتر از تمرین‌های پراکنده و بی‌برنامه است.
بی‌توجهی به تئوری موسیقی
یکی دیگر از اشتباهات بزرگی که هنرجویان دف در آغاز یادگیری دف، انجام می‌دهند، بی‌توجهی به مبانی تئوری موسیقی است. برخی از هنرجویان به دلیل ماهیت کوبه‌ای این ساز، تصور می‌کنند نیازی به آشنایی با مفاهیمی مانند میزان، ریتم، ضرب، سکوت و وزن موسیقایی ندارند. در حالی‌که درک صحیح این مفاهیم، نقش بسیار مهمی در اجرای دقیق و منظم قطعات دارد.
عدم شناخت تئوری موسیقی می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند ضرب‌نوازی ناهماهنگ، عدم توانایی در هم‌نوازی با سایر سازها و وابستگی صرف به حفظ کردن الگوهای ریتمیک شود. این در حالی است که حتی در نواختن ساز دف نیز، درک ساختار زمانی قطعات و نحوه‌ی قرارگیری ضربات در چهارچوب ریتمیک، اهمیت زیادی دارد. در نتیجه با یادگیری اصول اولیه‌ی تئوری موسیقی، شما هم به درک عمیق‌تری از ریتم می‌رسید و هم اعتمادبه‌نفس‌تان در اجرای قطعات بیشتر می‌شود. همچنین باعث افزایش تعامل موسیقایی‌تان با دیگر نوازندگان نیز می‌شود.
نتیجه‌گیری
در نهایت باید گفت که دف‌نوازی، هنری لطیف و پرشور است که با رعایت اصول صحیح و پرهیز از اشتباهات رایج، می‌تواند به تجربه‌ای لذت‌بخش و الهام‌بخش تبدیل شود. اگر هنرجوی مبتدی هستید، بدانید که اشتباه، بخش طبیعی از فرآیند یادگیری است، اما شناخت و اصلاح آن‌ها، باعث پیشرفت و جهش فوق‌العاده‌ی شما می‌شود. پس با دقت، صبوری و تمرین مستمر، می‌توانید مسیر یادگیری دف را با اطمینان طی کرده و از نواختن این ساز زیبا لذت ببرید.
اگر شما به دلیل محدودیت‌های مکانی و زمانی، به شکل خودآموز و با تماشای ویدئوهای آموزشی در حال یادگیری این ساز هستید، احتمالا زیاد دچار خطا می‌شوید. چون استادی بالای سرتان نیست که ایرادهای شما را رفع کند. البته که ما می‌دانیم که بسیاری از خانم‌های خانه‌دار علاقه‌مند به دف و یا هم‌وطنان‌مان که به خارج از کشور مهاجرت کرده‌اند، امکان دسترسی به استاد خوب را ندارند. برای همین از بین شیوه‌های آموزشی مختلف، شیوه‌ی آموزش آنلاین موسیقی را انتخاب کرده‌ایم تا دست افراد بیش‌تری به نواختن ساز برسد. هدف ما در آکادمی آنلاین وب نوازان این است که موانع را رفع کنیم تا هنرجویان بیش‌تری موسیقی را یاد بگیرند. چون تنها در این صورت است که طنین دف ایرانی در گوشه‌گوشه‌ی جهان به گوش خواهد رسید.
پس اگر دوست دارید که تجربه‌ی دلچسبی از یادگیری موسیقی را داشته باشید، چطور است که با راهنمایی تخصصی و رایگان شروع کنیم؟
خبرنامۀ وب‌نوازان را از دست ندهید!
هر هفته یک محتوای اختصاصی همراه با جدیدترین مقالات و نکات آموزشی موسیقی را برای شما می‌فرستیم.
