زنگ گوشی نوکیا ، صدایی است که حتما با آن آشنایی دارید. می‌دانستید این صدای ساده و گیرا سال های زیادی پر تکرار ترین صدای موسیقیایی پخش شده روی کره زمین بوده. بر طبق آمارهای به دست آماده در سالهای 1995 تا 2000 صدای زنگ گوشی نوکیا به طور میانگین هر بیست ثانیه یک بار در سراسر کره ی زمین طنین انداز می‌شده که این رقم در طی یک روز به چیزی حدود دو ملیارد بار می‌رسید! واقعا شگفت انگیز است. اما آیا تا به حال به این مسئله فکر کرده اید که چه چیزی در عین سادگی این ملودی را آنقدر گیرا و جذاب می‌کند؟ آیا می‌دانستید که ساخته شدن این قطعه هم برای خودش داستانی دارد؟
داستان اولین زنگ گوشی دنیا
امروزه وقتی صحبت از گوشی تلفن همراه می‌شود اولین تصویری که در ذهن همه ی ما مجسم می‌گردد گوشی های هوشمند و پیشرفته ای هستند که تقریبا می‌توانیم بگوییم همه کار می‌توان با آن ها انجام داد. ابزاری کوچک که تمام نیازهای اجتماعی و روحی ما را برطرف می‌کنند. اما تلفن های همراه همیشه به این شکل نبوده اند. روزگاری در تاریخ وجود دارد که گوشی موبایل فقط یک وسیله ی کوچک و در اختیار عده ای خاص بود. مثلا شاید شما هم دوره ای از زندگی را به یاد بیاورید که فقط تعداد انگشت شماری از آشنایان شما گوشی تلفن داشتند و تنها قابلیت موجود در آن گوشی ها هم تماس تلفنی بود.
اما موضوع مورد بحث امروز ما درباره خود این گوشی ها نیست. بلکه امروز قرار است به درباره اولین ملودی موسیقیایی صحبت کنیم که به عنوان زنگ گوشی تلفن مورد استفاده قرار گرفت. آن هم در دورانی که صدای زنگ تلفن محدود به هشدارهای گوش خراش و نازیبایی بود که فقط در دست عده ی محدودی از افراد جامعه دیده می‌شد. امروز قرار است درباره زنگ گوشی نوکیا و داستان ساخته شدن آن صحبت کنیم.
داستان من
من به عنوان فردی که صدای زنگ گوشی نوکیا برای سال های بسیار زیادی در گوشم طنین انداخته و دیگر به عنوان بخشی از حافظه ی نوستالژی‌ام بدل شده است، همیشه تصور می‌کردم که این ملودی یکی از ابتکارات مهندسین و کارشناسان کمپانی نوکیا بوده. اما یک اتفاق موسیقیایی عجیب باعث شد که این فرض را به کلی زیر سوال ببرم!
سال ها پیش به طور اتفاقی مجموعه ای از آثار موسیقی فرانسیسکو تارگا (Francisco de Asís Tárrega y Eixea) ، نوازنده گیتار قرن نوزدهم اسپانیایی به دستم رسید. خوب یادم می‌آید که آن شب به همراه این آلبوم موسیقی برای صرف شام به منزل دوستم رفتم. بعد از گفت و گوی کوتاهی که با هم در مورد مسائل روزمره داشتیم، دوستم برای آماده کردن شام به آشپزخانه رفت و من هم فرصت را غنیمت شمردم و تصمیم گرفتم به این قطعات جدید گوش دهم.
اولین مواجهه
زمانی که موسیقی شروع به پخش شد، حس آشنا و جالبی به من القا شد اما دلیل آن را نمی‌فهمیدم. من یکی از طرفداران موسیقی کلاسیک هستم و مطمئن بودم که تا به حال از این آهنگساز قطعه ای نشنیده ام اما به طور اعجاب انگیزی با قطعه ای که در حال پخش بود و بعدا فهمیدم نام آن Gran Vals است، احساس آشنایی می‌کردم. ناگهان دوستم از آشپزخانه خارج شد و به من گفت این صدای زنگ گوشی نوکیا نیست؟
کمی دقت کردم و با خودم گفتم که درست می‌گوید. این ملودی به طور عجیبی مرا به یاد خاطرات کودکی و زنگ گوشی موبایلی که پدرم در آن سالها استفاده می‌کرد می‌اندازد.
بلافاصله با یکدیگر به سراغ وبسایت نوکیا رفتیم و من تلاش کردم درباره موسیقی زنگ مشهور آن ها که حالا دیگر به یک شعار تبلیغاتی تبدیل شده است اطلاعاتی کسب کنم اما در کمال تعجب نه از آهنگساز خبری بود و نه از منشا قطعه.
تنها جمله ای که در اطلاعت مربوط به موسیقی زنگ گوشی نوکیا توجه مرا به خود جلب کرد این جمله بود: «قطعه ای انتخاب شده در سال 1994 و به کار رفته در بیش از ده ملیون گوشی تلفن همراه.» نکته ی جالبی که دراین جمله برای من وجود داشت کلمه ی «انتخاب شده» بود. این مسئله مرا به شک و تردید انداخت زیرا متخصصین بزرگ نوکیا می‌توانستند به سادگی واژه ی «ساخته شده» را در این جمله جاگذاری کنند اما چرا نوشته اند انتخاب شده؟ چرا هیچ نامی از آهنگساز این قطعه برده نشده است؟
همین نکته ی ظریف و ساده مرا واداشت تا به اصطلاح ته و توی نحوه انتخاب زنگ کوشی نوکیا را در آورم و درباره داستان پشت پرده زنگ گوشی نوکیا بیشتر تحقیق کنم.
داستان زنگ گوشی نوکیا
در سال 1993 زمانی که کمپانی نوکیا در حال ساخت آخرین سری گوشی های موبایل خود یعنی سری 2100 بود، انسی ونیوکی (Anssi Vanjoki) نایب رئیس این شرکت تصمیم گرفت ویژگی منحصر به فردی به تلفن های خود بیفزاید و این چیزی نبود جز یک صدای ماندگار و خاص.
به این ترتیب ونیوکی به همراه مشاور و دستیار خود با وجود اینکه به عقیده سایرین این کار این کار بی اهمیت و غیر ضروری جلوه می‌کرد، قسمت کوتاهی از یک قطعه ی کلاسیک نا شناخته که در واقع همان قطعه Gran Vals از فرانسیسکو تارگا آهنگساز قرن نوزدهم است را برای تلفن های خود انتخاب کردند. انتخابی که بعدها به روح و شعار همیشگی این گوشی مبدل شد.
در سال 1994 نوکیا از سری گوشی های 2100 خود رونمایی کرد و با توجه به تغییرات به وجود آمده از جمله قطعه ی انحصاری زنگ آن پیش بینی شده بود که این گوشی 400 هزار عدد به فروش برسد. اما فکر می‌کنید فروش آن به چه میزان رسید؟ رقم باورنکردنی فروش گوشی نوکیا در آن دوران به بیست ملیون عدد رسید!!
ملودی که زمینه ساز تحول در دنیای تلفن همراه شد
این قطعه راهگشای پیشرفت های بسیاری در تلفن های همراه شد. مثلا نوکیا به تدریج اسپیکرهای تکامل یافته تری را به قطعات گوشی اضافه کردند و این امکان را برای کاربران به وجود آوردند تا خودشان زنگ تلفن همراهشان را بر اساس گزینه های ارائه شده تغییر دهند. در حالی که بقیه تلفن های همراه آن زمان فقط یک زنگ ساده ی پیش فرض داشتند به زنگ هشدار گوش خراشی برای مطلع کردن صاحب خود می‌مانست.
اما حقیقت متاسفانه تلخی که درباره زنگ گوشی نوکیا وجود دارد این است که زمانی که نوکیا اقدام به استفاده از این قطعه در گوشی های تلفن خود کرد، سالها از مرگ خالق ملودی یعنی تارگا می‌گذشت و این قطعه شامل هیچ گونه حق کپی رایتی برای این کمپانی نشد و حتی درباره خالق آن هم تا سالیان سال هیچ سخنی به میان نیامد. اما امروزه همه ی ما می‌دانیم که سرمنشا قدیمی ترین زنگ گوشی تلفن در جهان کجاست و چه کسی اولین نت های آن را به روی کاغذ آورده است.
