موسیقی فیلم دلشدگان ، یکی از فراموش نشدنی ترین آثار موسیقی ساخته شده برای یک فیلم در تاریخ سینمای ایران است. فیلم دلشدگان ساخته زنده یاد علی حاتمی، از معدود فیلم هاییست که به تاریخ موسیقی کشور ما آن هم در دوره ی قاجار پرداخته است. همان طورکه می‌دانیم دوره قاجار نقش بسیار مهمی در رشد موسیقی در ایران ایفا می‌کند، در این دوران بود که پیانو به ایران وارد شد و به تدریج مفاهیم جدیدی به تئوری موسیقی ما اضافه شد.
داستان فیلم دلشدگان
این بار اما حاتمی روایتی دلنشین از گروهی از هنرمندان و موسیقیدانان کشورمان را به نمایش گذاشته است که برای ضبط موسیقی ایرانی روی صفحه گرامافون راهی به اصطلاح فرنگ می‌شوند.
سفری که با سرپرستی حسین‌آقا دلنواز (فرامرز صدیقی) که خود استاد مسلّم موسیقی است و همراهی ناصرخان دیلمان (سعید پورصمیمی)، نوازنده کمانچه، طاهرخان بحرنور (امین تارخ)، خواننده، نوازنده چیره‌دست تنبک که از قضا آشپزی زبردست هم است (اکبر عبدی) و عده‌ای دیگر؛ با پادرمیانی یکی از مقامات دولتی (محمدعلی کشاورز) آغاز شد.
دلشدگان علاه بر یک شاهکار سینمایی، یک آلبوم بدیع از موسیقی های سنتی ایرانی هم هست. آثاری که استاد حسین علیزاده آهنگسازی آن ها را بر عهده داشت و استاد شجریان به شعرهای شروده شده توسط علی حاتمی با صدای گرم خود جان بخشید. همکاری این دو هنرمند بزرگوار باعث خلق موسیقی فیلم دلشدگان به عنوان یک اثر فراموش نشدنی در سینمای ایران شد.
داستان علی حاتمی آن قدر بر دل می‌نشیند که انسان دلش نمی‌آید آن را زاییده فکر و خیال بداند. انگار در گوشه ای از تاریخ ایران این افراد زندگی می‌کردند و همه ی حوادث نشان داده شده در فیلم را با جان و دل چشیده اند.
داستان فیلم دلشدگان از کجا آمده است؟
در دل تاریخ داستان هایی مشابه با روایت فیلم دلشدگان ثبت شده است که به نظر می‌رسد علی حاتمی، برای ساخت این شاهکار هنری از یکی از این رویدادها الهام گرفته باشد.
روایت اول
اولین سند تاریخی به سال 1286 بار می‌گردد، زمانی که محمد علی شاه قاجار بر تخت سلطنت نشسته بود و پدر استاد علی اکبر شهنازی یعنی آقا حسینعلی ریاست گروه نوازندگان دربار را برعهده داشت. او گروهی از جوانان و موسیقیدانان را انتخاب کرد و برای ضبط صفحه ی موسیقی به پاریس برد.
روایت دوم
دومین سند تاریخی به سال 1290 اشاره دارد، در آن زمان یک تارساز ثروتمند ارمنی به‌نام «هامبارتسوم» تصمیم داشته تا تعدادی از موسیقیدانان با استعداد ایرانی را به لندن ببرد و صدای موسیقی آن ها را ثبت کند. این سفر شروع شد اما در میانه راه به دلیل عدم توافق میان سرمایه داران و هنرمندان به پایان نرسید.
روایت سوم
سومین رویداد هم در سال 1293 اتفاق می‌افتد، در این دوران که مصادف با آغاز جنگ جهانی اول بود، درویش خان تصمیم گرفت تا با تعدادی از نوازندگان برای ضبط صفحه ای به گرجستان برود. در این سفر، هنرمندانی همچون سیدحسین طاهرزاده ، اقبال آذر، باقرخان رامشگر و عبدالله دوامی او را همراهی کردند.
البته داستانی که علی حاتمی روایت می‌کند، یکجورهایی همه ی این روایت ها را شامل می‌شود اما در عین حال مانند هیچ کدامشان نیست. در واقع او تلاش کرده تا تاریخ موسیقی قاجار را به صورت یک داستان دلنشین و قابل فهم به مخاطبین و دوستداران موسیقی سنتی نشان دهند
درباره فیلم دلشدگان
هنگامی که مسافران مورد نظر ما برای ضبط صفحه به فرنگ می روند، صدای دلنشین طاهرخان خواننده گروه، هنگام تمرین، موجب شفای لیلا برادرزاده سفیر عثمانی (با بازی لیلا حاتمی) می شود که در مجاورت باغ پانسیون گروه زندگی می کند.
هوای سرد و موذی فرنگ طاهرخان را که جسما آدم ضعیفی است، دچار ذات الریه می کند. و پس از آن بدشانسی یک به یک به آنان رو می‌کند. آنها پس از اتمام کارهای ضبط صفحه، دچار مشکلات مالی شده مجبور می شوند برای جبران، کنسرتی برپا کنند.
در راه بازگشت، به زمان آغاز جنگ اول جهانی، کشتی مسافربری حامل آنها اشتباها مورد اثابت گلوله های توپ قرار می گیرد و اثاثیه مسافران به آب ریخته می شود. صندوق صفحات پر شده برامواج آب شناور می گردد.
موسیقی فیلم دلشدگان
موسیقی فیلم دلشدگان مکمل بی نظیری برای صحنه های به نمایش در آمده در طول فیلم است، به جرات می‌توان گفت معجزه فیلم «دلشدگان»، در این است که اگر حین تماشای فیلم، تصویر را ببندیم، از صدا لذت خواهیم برد و اگر صدا را خاموش کنیم از تصویر به وجد خواهیم آمد.
حسین علیزاده، آهنگساز برجسته و استاد عرصه موسیقی هنگامی که از تجربه ی او در موسیقی فیلم دلشدگان و همکاری با مرحوم علی حاتمی نام برده می‌شود فروتنانه او را سعدی سینمای ایران می‌نامد و می‌گوید: حاتمی ساز را با سینما به مردم نشان داد.
