پبانو ایرانی یکی از سبک های نوازندگی پیانو است که در این مقاله قصد داریم به معرفی و بیان ویژگی های آن بپردازیم. پیش از این که با این سبک نوازندگی آشنا شویم در ابتدا نیاز داریم تا اندکی درباه تاریخچه ی ورود ساز پیانو به ایران بخوانیم. پیانو اولین بار در سال 1806 به ایران وارد شد. این پیانو توسط ناپلئون امپراطور فرانسه به دربار فتحعلی شاه هدیه داده شد. این ساز تا سال های بسیار طولانی فقط به عنوان یه وسیله زینتی با شکوه در گوشه ای از تالار سلطنتی نگه داری می‌شد.
سال ها بعد زمانی که ناصرالدین شاه به پاریس سفرکرده بود، با انواع مدرنی از ساز پیانو رو به رو می شود و همین رویارویی باعث می‌شود تا او به یاد ساز گرانقیمت و با شکوهی که گوشه ی دربار او را با وجودش مزین کرده بود بیفتد. به همین دلیل در همان سفر دستور خرید چهار پیانوی جدید را داد تا آن ها را همراه خود به ایران ببرد. مدل و شرکت سازنده این پیانو ها مشخص نیست اما به احتمال زیاد این پیانو ها از برند فرانسوی محبوب «پله یل» بودند.
نخستین نوازنده پیانو در ایران چه کسی بود؟
به این ترتیب این سازها به ایران وارد شدند اما در آن زمان هیچ نوازنده ی پیانویی در ایران وجود نداشت. نخستین فردی که پشت این ساز نشست و تلاش به نواختن آن نمود، «محمد صادق خان سرور الملک» نوازنده سنتور دربار ناصرالدین شاه بود. او پس از اندکی تلاش و ضربه زدن روی کلاویه های پیانو گفت که کوک این دستگاه ماهور است.
او نخستین فردی بود که کوک پیانو را به سبک ایرانی تغییر داد و با ان دستگاه شور را نواخت. به این ترتیب می‌توان از او به عنوان نخستین نوازنده پیانو در ایران نام برد. انواع کوک پیانو ایرانی
نخستین نوازنده پیانو زن ایرانی، دختر ناصرالدین شاه عصمت الدوله بود. او نوازندگی این ساز را از سرورالملک آموخت و به علت علاقه و استعداد زیادی که در موسیقی داشت به سرعت پیشرفت کرد و مورد توجه و تحسین همه اطرافیان قرار گرفت.
شیوه های نوازندگی پیانو ایرانی کدام اند؟
از سبک های نوازندگی پیانو ایرانی می‌توان به شیوه ی مشیر همایون شهردار اشاره کرد. این شیوه تکمیل شده ی شیوه ی پیانو نوازی استاد مرتضی محجوبی می‌باشد. در این شیوه دو دست نوازنده به صورت اونیسون یک چیز را می‌نوازند و از آکوردهای دو صدایی و سه صدایی در برخی موارد می‌شود.
یکی از مهم ترین سبک های نوازندگی پیانو ایرانی شیوه ی جواد معروفی است. در این شیوه استاد معروفی تکنیک های نوازندگی پیانو کلاسیک را وارد پیانو ایرانی کرده است. همچنین استاد معروفی تکنیک ریز را که در تار و سنتور اجرا می‌شود به صورت ترومولو در اکتاو نواخته است.
با ساز پیانو ، کدام یک از دستگاه ها و آوازهای موسیقی ایرانی را می توان اجرا کرد ؟
اجرا با کوک استاندارد پیانو :
دستگاه ماهور ، همایون ، چهارگاه ، آواز اصفهان ، تا حدودی آواز دشتی و نوا که البته باید از فواصل ربع پرده چشم پوشی کرد و نواخت .
اجرا با کوک ایرانی :
دستگاه شور و آواز دشتی ( به صورت کامل ) آواز افشاری ، دستگاه سه گاه ، آواز بیات ترک و قسمتهایی از دستگاه های ایرانی که می خواهیم ربع پرده ها اجرا شوند .
چرا نواختن پیانو به سبک ایرانی لذت بخش است ؟
ما گنجینه ای داریم به نام موسیقی ردیف دستگاهی ایران ( موسیقی سنتی یا موسیقی کلاسیک ایرانی ) و قطعات بسیار مشهوری مانند الهه ی ناز ، ای ایران و … بر پایه ی این دستگاه های موسیقی ساخته و تنظیم شده اند .
ما ایرانیان سال هاست که با این نغمات و قطعات خاطره بازی کرده ایم و اشعار و ترانه های ماندگار آن ها در حافظه داریم . با آن ها بزرگ شدیم و در شرایط گوناگون زمزمه شان کردیم . به همین دلیل با یادگیری پیانو به سبک ایرانی ، می‌توانیم آنها را بنوازیم و لذتی مضاعف ببریم .
اساتید و نوازندگان شناخته شده ی پیانو سبک ایرانی
از جمله اساتید و مشاهیر موسیقی ایرانی که سال ها ی سال عمر گرانبهای خود را به یادگیری ، تحقیق ، پژوهش و اجرا ، تولید آلبوم های مختلف و تدریس پیانو ایرانی اختصاص دادند می توان با هنرمندان زیر اشاره کرد :
محمود مفخم ، مشیرهمایون شهردار ، مرتضی محجوبی، جواد معروفی ، انوشیروان روحانی ، اردشیر روحانی ، پویان آزاده ، مزدا انصاری ، محمدرضا امیرقاسمی ، رضا روحانی ، سامان احتشامی
