ایرج بسطامی خواننده ترانه‌ی جاودان «گل پونه ها» با خلق آثار اصیل ایرانی و ترانه های سنتی، نقش مهمی در موسیقی معاصر ایران ایفا کرده است. او شخصی بود که در دوران خودش آن چنان که باید مورد توجه قرار نگرفت اما با خلق مکتب آواز کرمان ارزشی نو را در جامعه موسیقی آن زمان به ارمغان آورد.
در دوران فعالیت هنری ایرج بسطامی آثار و اجراهای زیادی از وی به جا نماند اما همان آثار اندک نیز از درون مایه مفهومی و عرفانی خاص خود برخوردار بودند و توانستند که با روح و جان مخاطبان به خوبی ارتباط برقرار کنند.
زندگینامه
ایرج در آذر ماه 1336 در خانواده ای اهل هنر در شهرستان بم چشم به جهان گشود. زندگی در خانواده ای این چنین هنردوست باعث شد تا ایرج بسطامی از همان ابتدا علاقه خاصی به شعر و موسیقی پیدا کند و استعداد های خود را به خوبی کشف و پرورش دهد و خوشبختانه وقتی پدرش صدای زیبای او را شنید او را در مسیر آموزش صحیح هدایت کرد و خود تبدیل به اولین استاد آواز او شد. پس از مدتی که پدر تجربیات و دانش خود را به او اموزش داد، آموزش او را به برادر خود یعنی «یدالله بسطامی» واگذار کرد.
یدالله بسطامی از معلمان موسیقی پرآوازه و خوش ذوق آن زمان بود. او که آموزش ایرج را شروع کرد و ذوق و استعداد او را در زمینه شعر و آواز دید تصمیم به تشکیل گروه موسیقی گرفت تا در مجامع هنری و رادیو موسیقی اجرا کنند. خواندن ایرج در رادیو باعث آشنایی او با حسین سالاری نوازنده و موسیقی دان اهل کرمان شد. این آشنایی نقطه عطفی در زندگی ایرج بسطامی به وجود آورد و باعث شد تا در سن 22 سالگی به کلاس های آواز استاد محمدرضا شجریان راه پیدا کند. بسطامی با چنان ذوق و علاقه ای برای کلاس های استاد شجریان هر هفته مسافت طولانی بم تا تهران را می‌آمد و ردیف های آواز ایرانی را نزد استاد می‌آموخت.
آشنایی ایرج بسطامی با استاد مشکاتیان
در همین رفت و آمدها به منزل استاد شجریان برای فراگیری آواز برای اولین با با پرویز مشکاتیان نوازنده سنتور آشنا شد. مشکاتیان درباره دیداد خود را بسطامی چنین می‌گوید:
«اولین بار ایرج بسطامی را در خانه محمدرضا شجریان دیدم. در آن زمان ما چاووش را داشتیم. به خاطر شرایط اجتماعی آن زمان به خواننده‌های بیشتری با صداهای متفاوت نیاز داشتیم. من پشت در کلاس آواز استاد شجریان نشسته بودم تا هنرجوها مرا نبینند. ایرج آن‌قدر پاک و آرام بود که اصلا سرش را بلند نمی‌کرد. بعد از کلاس مدتی با او صحبت کردم تا با نقطه نظراتش راجع به هنر و آواز و انگیزه خواندش آشنا شوم؛ ولی آن قدر ساده یافتمش که مصمم شدم تا با او یک سالی در مورد قضایای پیرامونی سوای موسیقی به گپ و گفتگو بنشینم . متأسفانه شـرایط جـوری بـود که قدرش آن‌جور که باید شناخته نشد و خودش آن‌قدر متین بود که در نهایت بـه هـر کاری تن نداد و این برای رسیدن به هدف متعهدانه و متفکرانه، ارزشی محسوب مـی‌شود.»
سرآغاز فعالیت هنری
اولین اجرای ایرج بسطامی در تالار رودکی به همراه گروه موسیقی استاد مشکاتیان بود. سبک زیبا و دلنشینی که در صدای ایرج در اجرای آهنگ افشاری مرکب بود باعث شد تا با استقبال زیادی روبرو شود.
بعد از این کنسرت ایرج بسطامی در کنسرت دیگری که در اروپا برگزار کرد آهنگ مژده بهار را خواند و برای ضبط آن آهنگ به تهران بازگشت. پس از بازگشت اسرج بسطامی و گروه استاد مشکاتیان از اروپا او تصمیم به اجرای اشعار ملک الشعرای بهار کرد و این چنین بود که آلبوم «وطن من» ساخته شد. در میان آهنگ های این آلبوم قطعه زیبای «تصنیف من» به زیبایی درخشید به طوری که از طرف سازمان یونسکو به عنوان سرود ملی برگزیده شد.
در سال 1383 بعد از در گذشت استاد ایرج بسطامی آلبومی که حاصل کنسرت بسطامی و مشکاتیان در زمان حیات او بود به آهنگسازی پرویز مشکاتیان ساخته شد و این آلبوم «کنسرت راست پنجگاه» نام گرفت.
ایرج بسطامی هم درک درستی از موسیقی دستگاهی ایران داشت و هم قابلیت اجرای نت ها را در گستره صوتی بم و اوج داشت به همین علت در مقایسه با بسیاری از خوانندگان هم دوره و حتی خوانندگان پیش از خود قابلیت بیشتری در اجرای آواز ایرانی داشت. جنس صدای او با هر آنسامبلی سازگار می‌شد خواه ارکسترسازهای ملی و سمفونیک باشد خواه موسیقی محلی و سنتی ایرانی.
تصنیف جاودان گلپونه ها از ایرج بسطامی
یکی از دیگر آلبوم های ایرج بسطامی، آلبوم «رقص آشفته بود». این آلبوم در سال 1381 با آهنگسازی حسن پرنیا منتشر شد.
تصنیف گلپونه ها آهنگ سوم این آلبوم بود. شعر این تصنیف متعلق به هما میر افشار است. این قطعه آن چنان خوش درخشید که منجر به ساخت نسخه دیگری از این آلبوم در قالب «کنسرت گلپونه ها 1» شد.
سرانجام استاد ایرج بسطامی در 5 دی سال 1382 در پی زلزله بم برای همیشه چشم از جهان فرو بست. اما یاد او با آثار ماندگارش برای همیشه در دلهای دوستداران موسیقی خواهد ماند.
