یادگیری تار و نواختن آن، همان چیزی است که می‌تواند برای مدتی آدمی را از دغدغه های ذهنی دور کند. جای خالی این ساز ایرانی با صدای خاص و قابلیتهای بسیار زیادش در تولید نواهای منحصربه فرد، در زندگی بسیاری از افراد خالی است. حس وحال نوازنده هنگام نواختن تار و شور و ذوقی که کل وجودش را در بر می‌گیرد، غیرقابل توصیف است. لمس و تجربه‌ی این لحظات خلسه‌وار برای هر کسی که اقدام به یادگیری و آموزش تار کند، دور از دسترس نیست. پس اگر شما هم از علاقه‌مندان این ساز روح‌نواز ایرانی هستید ولی نمیدانید که از کجا شروع کنید، در این مقاله همراه ما باشید تا مرحله به مرحله پیش برویم.
مراحل آموزش و یادگیری تار
بدون شک، نوازندگی ساز تار نیز دارای اصول خاصی است و یادگیری این نکات و اصول، یکشبه حاصل نمی‌شود. پس برای این که بتوانید با تار، صدای جان‌افزایی تولید کنید، نیاز به آموزش اصولی دارید. آموزش این ساز زخمه‌ای مراحل خاصی دارد که در ادامه به طور کامل به آن می پردازیم.
انتخاب آموزشگاه و استاد
اولین گام از مراحل یادگیری تار ، ثبت نام در آموزشگاه معتبری است که از اساتید درجه یک بهره میبرد. توجه کنید که در فرآیند یادگیری و آموزش تار ، انتخاب آموزشگاه و استاد اهمیت زیادی دارد. چون آموزش نادرست و ارائه ی خدمات بیکیفیت از سوی آموزشگاه به جای این که یادگیری این ساز خوشنوا را برای شما تبدیل به خاطره‌ای دل انگیز کند، تجربه ی ناخوشایندی بر جای میگذارد.
تهیه‌ی ساز مناسب برای آموزش تار
بعد از این که در آموزشگاه ثبت نام کردید و استادتان را مشخص کردید و گفتوگوهای اولیه را انجام دادید و از سردرگمی خارج شدید، وقت خرید تار میرسد. هنرجو از همان ابتدای آموزش، باید ساز داشته باشد. از آنجاییکه هنوز تجربه ای ندارید و در آغاز راه هستید، بهتر است پیش از خرید ساز، با یک فرد باتجربه مانند استاد خود مشورت کنید. زیرا کیفیت ساز در صدایی که تولید می‌کند نقش دارد. از آنجایی که صدای تولید شده روی انگیزه‌ی شما تاثیرگذار است باید سازی را انتخاب کنید که از صدای خوبی برخوردار باشد. اگر ساز خود را دوست نداشته باشید و به درستی انتخاب نشده باشد، رغبتی به نواختن نخواهید داشت و حتی ممکن است برای همیشه نوازندگی را رها کنید. البته برای شروع هیچ نیازی به تهیه‌ی تار حرفه ای و گرانقیمت نیست.
خرید کتابهای آموزشی
در فرآیند آموزش و یادگیری تار ، به کتابهای آموزشی نیاز پیدا می‌کنید. زیرا برای آشنایی با نت‌ها و نحوه ی انگشت گذاری و نواختن قطعات مختلف نیاز به کتاب آموزشی دارید. از آنجاییکه تار یکی از محبوبترین سازهای ایرانی است، کتابهای زیادی هم در رابطه با آموزش آن نگاشته شده است. به طور کلی دو دسته کتاب در رابطه با ساز تار وجود دارد که دسته ی اول بیشتر حالت تئوری دارند و باعث افزایش دانش موسیقایی شما می‌شوند. دسته دوم از کتاب آموزش تار ، کتابهایی هستند که به آموزش این ساز از موارد پایه‌ای تا پیشرفته میپردازند. کتابهای دستور مقدماتی تار و سه تار، ده قطعه برای تار ، بیایید تار و سه تار بنوازیم و پانزده قطعه برای تار و سه تار، جزء معروفترین کتابهای آموزش تار به شمار میروند. لازم به ذکر است که به دلیل شباهت نت‌ها، نحوه انگشت گذاری و … در تار و سه تار، کتابهای آموزشی این دو ساز اصولا یکسان است.
آشنایی با اجزا ساز
تار یک ساز به شدت حسی است. به این معنا که تا ارتباط درست و عمیقی با آن برقرار نکنید نمی‌توانید آن را به خوبی بنوازید. آشنایی عمیق با ساز یکی از راه‌های برقراری رابطه‌ی حسی است. پس در این مرحله اگر کنجکاوی کنید و سر از تمامی بخش‌های ساز خود درآورید، به نفع خودتان است. زیرا به واسطه ی این شناخت عمیق، نواختن آن راحت‌تر می شود. اولین گام برای شناخت ساز، آشنایی با ظاهر و اجزا سازتان است. اصولا ساز تار از اجزای زیر تشکیل می‌شود:
کاسه
این بخش گلابی شکل تار ، از جنس چوب است که دارای دو قسمت است که بخش بزرگ‌تر به کاسه و بخش کوچک‌تر به نقاره معروف است.
پوست
برای پوشاندن دهانه ی کاسه از پوست استفاده می‌شود که از جنس پوست بره تودلی یا بز است.
خرک
این جزء تار روی دهانه ی بزرگ یا همان کاسه قرار می‌گیرد. جنس خرک از استخوان است و وظیفه‌ی تفکیک سیم‌ها، ثابت نگهداشتن سیم‌ها و تنظیم فاصله‌ی آن‌ها با صفحه ی انگشت‌گذاری را بر عهده دارد.
سیم‌گیر
همان‌طور که از اسم سیم گیر مشخص است وظیفه ی قرارگیری سیم‌ها را بر عهده دارد. درواقع تاب انتهای سیم‌ها در بین سیم‌گیر قرار میگیرند. سیم‌گیر از جنس چوب یا استخوان است که جایگاهش در انتهای کاسه و قبل از خرک است.
دسته
به بخشی از ساز تار که بین سرپنجه و نقاه قرار دارد، دسته میگویند. دسته از چوبهای سختی مثل گردو و توت ساخته می‌شود. صفحه‌ی انگشت گذاری روی دسته قرار دارد که دو طرف آن را نوار سفیدرنگی از جنس استخوان در بر می‌گیرد.
پرده ها
این بخش از تار از جنس نایلون و یا رودهی حیوانات است که در بخش‌های مختلف دور دسته پیچیده می‌شود. پردهها روی دسته ثابت هستند و هدف استفاده از آن‌ها انگشت گذاری صحیح است.
شیطانک
جزء دیگری از ساز تار که از جنس استخوان است، شیطانک است. شیطانک بین سرپنجه و دسته قرار می‌گیرد تا سیم‌های تار از شیارهای آن عبور کنند و به گوشی‌ها برسند.
سرپنجه
ابتدای دسته محل قرارگیری سرپنجه است که به جعبه گوشی هم شناخته می‌شود. جعبه‌ی گوشی‌ها شامل 6 عدد گوشی است که هر طرف 3 تا گوشی قرار دارد.
گوشی‌ها
همان‌طور که گفته شد، هر ساز تاری دارای 6 گوشی است که به تعداد مساوی در دو طرف سرپنجه قرار میگیرند. تعداد گوشی‌ها متاثر از تعداد سیم‌های تار است که 6 عدد هستند. از گوشی‌ها برای کوک کردن سیم‌ها استفاده می‌شود.
نحوه گرفتن ساز و انگشت گذاری صحیح
به طور کلی نواختن تار ترکیبی از گرفتن ساز، انگشت گذاری تار درست و اصولی و مضراب زدن صحیح است. تا زمانی که این سه کار را به درستی یاد نگیرید، امکان ندارد که بتوانید تار بنوازید. اولین کار این است که راحت و معمولی بنشینید و تار را با دست چپ خود بگیرید. تو رفتگی بین کاسه و نقاره باید روی ران پای شما قرار بگیرد. سپس تار را با دست چپ طوری نگه دارید که کاملا حالت افقی و صاف داشته باشد. در ابتدا باید ساز را بین حلقهای که با انگشت شست و اشاره ایجاد می‌کنید، نگه دارید. دست چپ شما مسئولیت انگشت گذاری را هم دارد. برای انگشت گذاری صحیح، پرده اول را با انگشت شست میگیریم و پرده‌های بعدی را با انگشت‌های دو، سه و گاهی هم چهار میگیریم.
مضراب زدن
همان‌طور که می‌دانید، تار یک ساز زهی زخمه‌ای است. در واقع برای ایجاد نوای دل‌انگیز باید با مضراب روی سیم‌ها زخمه بزنید. این کار با مضراب انجام می‌شود. برای این کار باید مضراب را بین انگشت‌های شست، اشاره و وسط نگه دارید. انگشت اشاره شما باید به موم کنار مضراب بچسبد. ساعد دست راست‌تان باید روی چرم انتهای کاسه قرار بگیرد. در این حالت کف دست‌تان با خرک مماس می‌شود و کاملا به سمت پوست کشیده می‌شود. مضراب زدن حاصل نیرویی است که مچ دست به انگشت‌ها وارد می‌کند تا مضراب بالا و پایین برود. به عبارت دیگر مچ نوازنده باید در حرکت باشد. به طور کلی هنگام مضراب زدن نباید فشار و نیروی اضافهای به مضراب وارد کنید، چون علاوه بر این که مچ دست‌تان آسیب میبیند، صدای تولید شده هم صدای خوبی نخواهد بود.
آشنایی با نت های تار و نت خوانی
در ادامه‌ی فرآیند یادگیری تار ، به مرحله‌ای می‌رسید که باید با نت‌های این ساز آشنا شوید و بتوانید آن‌ها را بخوانید. بعد از شناخت کلی، شما باید شروع به نواختن و تمرین نت‌ها بکنید.
کوک سیم های تار
در آموزش تار مبتدی شما باید روش کوک کردن تار را هم یاد بگیرید. لازم به ذکر است که کوک تار در دستگاههای مختلف موسیقی ایرانی متفاوت است. در واقع کوک کردن تار بستگی زیادی به قطعهای دارد که می‌خواهید بنوازید و این که این قطعه در چه دستگاهی قرار می‌گیرد. پیشتر اشاره کردیم که تار دارای شش سیم است که دو به دو با هم کوک می‌شوند. به طور کلی در دوره های مبتدی، کوک کردن استاندارد آموزش داده می‌شود که شامل دو سل دو است. درواقع دو سیم اول روی دو کوک می‌شود، دو سیم دوم روی سل و دو سیم آخر روی دو.
آیا یادگیری تار سخت است؟
افراد زیادی وجود دارند که علاقه‌ی زیادی به نواختن تار دارند ولی به گمان این که دیر شده و به قولی از آن‌ها گذشته، آموزش تار را شروع نمی‌کنند. چنین افرادی معتقدند که تارنوازی سخت است و با وجود درگیری‌ها و مشغله‌های زیادی که دامان هر کسی را به نوعی گرفته، امکان یادگیری آن را ندارند. در رابطه با این که آیا یادگیری تار سخت است؟ باید بگوییم که هر سازی نکات خاص خود را دارد و یادگیری این نکات و پیادهسازی آن‌ها سخت و زمانبر است. درواقع آن چه که باعث می‌شود تا شما تحت هر شرایطی بتوانید در یادگیری این ساز موفق عمل کنید، انگیزه و پشتکار خودتان است.
یادگیری تار چقدر طول می کشد؟
گذراندن کلاس تار به علاقمندان موسیقی ایرانی همواره توصیه می‌شود چون تار کامل‌ترین ساز ایرانی از لحاظ گستردگی صدا است. بسیاری از هنرجویان مایل هستند هرچه سریعتر تار را یاد بگیرند و آهنگ بنوازند. این در حالی است که تعیین زمان دقیق یادگیری برای هر سازی از جمله تار، امکانپذیر نیست. ولی می‌توان زمان تقریبی آموزش را برای یک تمرین خوب و مفید پیش‌بینی کرد. به طور کلی در عرض 6 ماه تا 2 سال طول می‌کشد تا شما به عنوان هنرجوی مبتدی تار زدن را یاد بگیرید. البته که برای حرفه‌ای شدن نیاز به زمان و تمرین بیشتری است. لازم به ذکر است که عوامل مختلفی روی مدت زمان آموزش تار تاثیرگذارند که شامل موارد زیر می‌شود:
هدف هنرجو
مدت زمان یادگیری تار در وهله‌ی اول به هدف شما از یادگیری بستگی دارد. به عنوان مثال اگر هنرجویی بخواهد در حد متوسط نواختن تار را فرا بگیرد و بنوازد حداقل یک الی دو سال زمان لازم دارد. اما اگر بخواهد به صورت حرفه‌ای به نواختن تار بپردازد و قصد یادگیری تمام ردیف‌ها، دستگاه‌ها و اجرای کنسرت داشته باشد، 4 تا 5 سال طول می‌کشد. البته که یادگیری موسیقی به نوع ساز هم بستگی دارد. به طور کلی یادگیری سازهایی مانند تار، سه تار و گیتار نسبت به کمانچه و ویولن آسانتر است و در مدت زمان کوتاهتری پیشرفت خواهید کرد.
تمرین منظم
بدون شک تمرینهای منظم و روزانه در مدت زمان یادگیری تار تاثیر دارد. اگر هنرجویان هر روز طبق یک برنامه ریزی منظم، زمانی را به تمرینات تار اختصاص دهند، قطعا در مدت زمان کوتاهی بر تار خود مسلط می‌شوند و زودتر میتوانند بنوازند.
استعداد و توانایی موسیقایی
نمیتوان نقش علاقه موسیقایی را در روند یادگیری تار از قلم انداخت. البته که نمیتوان قطعی گفت که هنرجویانی که در خانواده‌ی اهل هنر بزرگ شدهاند پیشرفت بیشتری نسبت به بقیه ی هنرجویان دارند. زیرا پشتکار و تمرین مفید می‌تواند بسیاری از کمبودها را جبران کند.
شنیدن تار نوازی نوازندگان معروف
عامل مؤثر دیگری که در روند یادگیری تار نقش دارد، شنیدن قطعات سنتی ایرانی که با تار نواخته می شود و دقت به ریتم، وزن و سلفژ است. زیرا این روش ها به هنرجو کمک می کند تا گوش موسیقایی خود را تقویت کند و همین طور درک بهتری از قطعات ایرانی پیدا کنید.
به طور کلی یادگیری سازهای زهی از جمله تار و سه تار در مقایسه با سازهای آرشهای مانند ویولن آسانتر است. هنرجویانی که آموزش تار را شروع میکنند با توجه به تمرین و کوشش خود میتوانند تمام دستگاه‌ها و گوشه های موسیقی ایرانی و همین طور قطعههای غربی را بنوازند. ضمن این که برخورداری ساز تار از دامنه وسیع نت‌ها باعث رشد مهارت شنیداری هنرجویان می‌شود.
آموزش آنلاین تار در آکادمی وب نوازان
بسیاری از افراد به دلیل محدودیت‌های مختلف امکان شرکت در کلاس‌های حضوری آموزش تار را ندارند. همین عامل باعث شده تا علاقه‌مندان بسیاری هنگام شنیدن نوای تار، آه بکشند و حسرت بخورند که امکان یادگیری این ساز خوش‌نوای ایرانی را ندارند. تار جزء سازهایی است که امکان نواختن قطعات مختلف را دارد و همین عامل باعث شده تا این ساز به همراه همیشگی دوستدارانش تبدیل شود. سازی که هم همنشین خلوت و تنهایی شماست و هم می‌تواند به جمع‌های دوستانه و خانوادگی‌تان راه پیدا کند و شور خاصی به دورهمی‌های‌تان بدمد. با تمام این قابلیت‌هایی که این ساز دارد حیف است که هنوز هم به دلیل محدودیت‌ها، نتوانید به یادگیری تار بپردازید.
آکادمی موسیقی وب نوازان ، با در نظر گرفتن تمامی محدودیت‌های کلاس‌های حضوری، با فعالیت در بستر اینترنت و آموزش آنلاین در تلاش است تا دنیای موسیقی را از محدودیت‌ها برهاند. هدف این آموزشگاه آنلاین موسیقی رفع محدودیت‌ها و گسترش دنیای موسیقی است. در این میان توجه ویژهای به سازهای ایرانی از جمله تار دارد. آموزش آنلاین تار یکی از مهمترین دورههایی است که در این آکادمی و توسط استادان مجرب آموزش داده می‌شود. فرقی نمیکند که ساکن خارج از ایران هستید یا در شهر کوچک مرزی با امکانات محدود زندگی می‌کنید، جوان هستید یا میان سال، وقت آزاد زیادی دارید یا گرفتار مسائل مختلف هستید، با آموزش آنلاین تار ، می‌توانید بدون دغدغه به یادگیری این ساز بپردازید.
آموزش و یادگیری تار ، به عنوان یکی از بهترین و کامل‌ترین سازهای ایرانی همواره مورد‌توجه دوستداران موسیقی است. به طور کلی فرآیند آموزش تار هم مانند هر ساز دیگری همراه با مقدمه و گام‌به‌گام پیش میرود. بدون طی این مراحل امکان ندارد که شما بتوانید تار نوازی کنید. در این میان افراد زیادی خواهان یادگیری این ساز دل انگیز هستند ولی برخی محدویتها، دست آن‌ها را از رسیدن به این آرزو و خواستهی قلبی کوتاه می‌کند. البته که آموزش آنلاین تار، راهی برای حذف محدودیت‌ها به شمار میرود. با این حال اگر هنوز هم برای آغاز آموزش آنلاین شک دارید پیشنهاد میکنیم از خدمات مشاوره رایگان ما استفاده کنید.
خبرنامۀ وب‌نوازان را از دست ندهید!
هر هفته یک محتوای اختصاصی همراه با جدیدترین مقالات و نکات آموزشی موسیقی را برای شما می‌فرستیم.
من عاشق یادگیری تار هستم اما هیچوقت این امکان برایم میسر نبوده متاسفانه
شرایط را خودتون برای خودتون فراهم کنید. روزی ۳۰ تا ۶۰ دقیقه حتما پیدا میشه