بزرگسالان زیادی علاقه‌مند به یادگیری موسیقی هستند ولی موانع زیادی بر سر راه آن‌ها وجود دارد. احتمالا شما هم به اندازه‌ی کافی با موانع یادگیری پیانو در بزرگسالی دست‌وپنجه نرم کرده‌اید و حالا دنبال راهی برای رفع این محدودیت‌ها هستید. اولین قدم برای ورود به دنیای موسیقی در دوران بزرگسالی، شناخت موانع ذهنی، جسمی و اجتماعی و مهم‌تر از همه‌ی آن‌ها، ترس از شکست است. در این مقاله، به بررسی این ترس و دیگر موانع یادگیری پیانو در بزرگسالی می‌پردازیم و راه‌هایی برای عبور از آن‌ها پیشنهاد می‌کنیم. اگر شما هم به چنین ترسی مبتلا هستید، مطالعه این مقاله را دست کم نگیرید!
موانع یادگیری پیانو در بزرگسالی
یادگیری و آموزش پیانو، آرزویی است که بسیاری از افراد در دوران کودکی آن را در سر می‌پرورانند ولی به دلایل مختلفی از آن فاصله می‌گیرند. اما این رویای دیرین بالاخره در بزرگسالی و با شکل‌گیری فرصت‌های تازه، خودش را نشان می‌دهد. با این‌حال یادگیری پیانو در بزرگسالی با موانعی همراه است که در این بخش به طور کامل به آن‌ها می‌پردازیم:
کمبود وقت؛ دغدغه همیشگی بزرگسالان
بدون شک یکی از مهم‌ترین موانع یادگیری پیانو در بزرگسالی، کمبود وقت است. زیرا در دنیای پرمشغله‌ی امروزی، زمان یکی از باارزش‌ترین دارایی‌های هر فرد بزرگسال است. کار، خانواده، مسئولیت‌های اجتماعی، رسیدگی به فرزندان و گاهی حتی مراقبت از والدین سالمند، همگی باعث می‌شوند که زمان کمی برای یادگیری باقی بماند. این محدودیت زمانی می‌تواند باعث وقفه در تمرین‌ها، کاهش نظم در آموزش و نهایتاً کند شدن روند پیشرفت شود. با این‌حال اگر واقعا یادگیری پیانو را دوست دارید، لحظه‌ای از این رویا دست نکشید. شما با راهکارهایی می‌توانید تا حد زیادی این شرایط را مدیریت کنید. راهکارهایی که ما به شما پیشنهاد می‌کنیم شامل موارد زیر است:
- تنظیم برنامه‌های تمرینی کوتاه ولی منظم مثلا روزی 15 دقیقه؛
- اولویت‌بندی علاقه شخصی نسبت به کارهای فرعی؛
- یادگیری انعطاف‌پذیر به کمک آموزش آنلاین موسیقی.
مشکلات جسمانی و آمادگی فیزیکی
برخی از بزرگسالان ممکن است با مشکلاتی مانند خشکی مفاصل، درد مچ، مشکلات بینایی یا حتی کاهش شنوایی مواجه باشند. این مسائل می‌توانند باعث دشواری در انگشت‌گذاری، سرعت اجرای قطعات یا تشخیص دقیق نت‌ها شوند. اما مهم است بدانیم که بسیاری از این مشکلات قابل مدیریت هستند. اگر مشکلات جسمانی شما خیلی جدی نیست با انجام کارهای زیر به طور روزانه می‌توانید بدون مشکل، نواختن پیانو را یاد بگیرید.
- گرم‌کردن دست‌ها و انجام تمرینات کششی مخصوص پیانیست‌ها؛
- پیشروی آهسته و مرحله‌ای با توجه به توان جسمی؛
- تنظیم وضعیت نشستن و ارتفاع صندلی و پیانو؛
- استفاده از عینک مناسب برای دیدن نت‌ها.
باورهای محدودکننده
یکی از جدی‌ترین موانع یادگیری پیانو در بزرگسالی، باورهایی است که در ذهن فرد جا خوش کرده‌اند. باورهایی مانند: «من برای این کار زیادی پیر هستم»، «مغز من دیگر نمی‌تواند چیز جدیدی یاد بگیرد» یا «نواختن پیانو مخصوص بچه‌های بااستعداد است نه من» و … . این باورها مثل دیواری نامرئی عمل می‌کنند. شاید ظاهراً فرد تمرین را هم شروع کند، ولی تا زمانی که این باورها در ذهنش باقی است، نمی‌تواند با انگیزه و اعتمادبه‌نفس پیش برود. برای مقابله با چنین باورهای محدودکننده‌ای، پیشنهاد می‌کنیم که اقدام به:
- یادگیری علمی درباره‌ی توانایی‌های مغز در هر سنی (پلاستیسیته مغزی)؛
- مطالعه داستان موفقیت دیگر بزرگسالان در یادگیری موسیقی؛
- نوشتن جملات تأکیدی مثبت برای تغییر ذهنیت؛
نداشتن الگو یا همراه
در دوران کودکی، والدین، معلم موسیقی یا دوستان هم‌کلاسی می‌توانند نقش الگو یا مشوق را بازی کنند. اما در بزرگسالی، فرد ممکن است احساس تنهایی کند یا کسی را نداشته باشد که او را بفهمد و تشویقش کند. بدون شک نبود فضای انگیزشی می‌تواند یادگیری را فرسایشی کند. برای جلوگیری از چنین فرسایشی، توصیه ما انجام کارهای زیر است:
- پیوستن به گروه‌های موسیقی آنلاین یا حضوری برای افراد بالای ۳۰ یا ۴۰ سال؛
- داشتن دوستان موسیقی‌دوست برای تمرین‌های دو نفره یا هم‌تمرینی؛
- شرکت در ورکشاپ‌ها یا جلسات گروهی نواختن.
مقایسه با گذشته یا دیگران
همان‌طورکه پیش تر نیز اشاره کردیم، ریشه‌ی بسیاری از موانع یادگیری پیانو در بزرگسالی به ذهن فرد بستگی دارد. بزرگسالان معمولاً سابقه‌ی فکری طولانی‌تری دارند و ناخواسته خود را با نسخه‌های ایده‌آل گذشته‌ی خود یا با دیگر هنرجویان مقایسه می‌کنند. احتمالا فکرهایی مانند: «ای‌کاش از بچگی شروع کرده بودم»، «ببین اون چقدر زود پیشرفت کرد» و … را شما هم تجربه کرده‌اید. بدون شک می‌دانید که این مقایسه‌ها نه تنها انگیزه را کم می‌کنند، بلکه حس خودکارآمدی را هم پایین می‌آورند. پس بهتر است که کارهای زیر را انجام دهید:
- ثبت و مرور روند پیشرفت خود (مثلاً با ضبط صدا)؛
- پذیرش اینکه هر فردی مسیر شخصی خودش را در فرآیند یادگیری دارد؛
یادآوری اینکه هدف نهایی، لذت بردن از مسیر است، نه رقابت با دیگران.
ترس از شکست؛ مانعی خاموش اما قدرتمند در فرآیند یادگیری پیانو
در ادامه‌ی بحث موانع یادگیری پیانو در بزرگسالی، نباید مهم‌ترین و پنهانی‌ترین عامل را فراموش کرد. وقتی صحبت از یادگیری پیانو در بزرگسالی می‌شود، خیلی‌ها با لبخند و اشتیاق درباره علاقه‌ی دیرینه‌شان به این ساز حرف می‌زنند. اما وقتی پای عمل به میان می‌آید، قدم اول معمولاً با تردید، دودلی و عقب‌نشینی همراه است. در دل این تردیدها، چیزی نهفته است که شاید خود فرد هم متوجهش نباشد. مانعی به اسم ترس از شکست! این موضوع به اندازه‌ای مهم و محدودکننده است که بسیاری از افراد را از شروع یا ادامه یادگیری پیانو بازمی‌دارد. اصولا ترس از شکست خودش را به یکی از راه‌های زیر نشان می‌دهد:
- ترس از مقایسه شدن؛
- ترس از قضاوت دیگران؛
- ترس از ناتوانی ذهنی یا جسمی.
چرا بزرگسالان از شکست می‌ترسند؟
ترس از شکست در بزرگسالی دلایلی مختلفی دارد:
تجربه‌های ناخوشایند گذشته
خیلی از بزرگسالان در دوران کودکی یا نوجوانی تجربه‌هایی داشته‌اند که در آن‌ها بابت اشتباه یا عدم موفقیت، سرزنش شده‌اند. این تجربه‌ها در ناخودآگاه فرد می‌ماند و باعث می‌شود هر نوع شروع تازه‌ای همراه با اضطراب باشد. این نوع تجربه‌ها اصولا در بزرگسالی به شکل یک مانع بزرگ عمل می‌کنند.
پایگاه اجتماعی و هویتی
فرد بزرگسال معمولاً برای خودش هویتی ساخته است. «من مهندس‌ام»، «من پدر خانواده‌ام»، «من آدم منطقی‌ای هستم» و … . این‌ها چیزهایی است که فرد بزگسال خودش را با آن‌ها تعریف می‌کند. ورود به یک حیطه‌ی کاملاً تازه مثل موسیقی، ممکن است این تصویر ذهنی را به چالش بکشد. ترس از ضعیف به‌نظر رسیدن یا بی‌استعداد بودن در حوزه‌ای جدید، در بزرگسالی تبدیل به مانعی جدی هنگام شروع مهارت جدیدی می‌شود.
مقایسه‌های ذهنی
یک بزرگسال اغلب خودش را با دیگران مقایسه می‌کند. آن هم نه فقط با هم‌سالانش، بلکه با نوجوانان و کودکان بااستعدادی که در شبکه‌های اجتماعی نیز می‌بیند. این مقایسه‌ها فشار روانی زیادی ایجاد می‌کند. اصولا فرد بزرگسال بعد از چنین مقایسه‌هایی دچار سرخوردگی و ناامیدی می‌شود. از این رو می‌توان گفت مقایسه‌های ذهنی به شکل کاملا نامرئی یکی دلایل و موانع یادگیری پیانو در بزرگسالی به شمار می‌روند.
چطور بر ترس از شکست در یادگیری پیانو غلبه کنیم؟
به طور کلی ترس از شکست، مانعی جدی ولی قابل حل است. آنچه مهم است، شناخت این ترس و پذیرش آن به‌عنوان بخشی طبیعی از مسیر یادگیری است. بزرگسال بودن یعنی آگاه بودن؛ و این آگاهی می‌تواند به ما کمک کند با شجاعت به سمت چیزهایی برویم که واقعاً دوست داریم، حتی اگر کمی بترسیم. شما با پیش گرفتن کارهای زیر می‌توانید، احساس ترس خود را مدیریت و کم‌تر کنید.
تغییر نگاه به شکست
برای مواجهه با شکست در یادگیری پیانو باید پذیرفت که «اشتباه کردن» بخش طبیعی و ضروری هر فرایند یادگیری است. وقتی کودک هستیم، زمین می‌خوریم تا راه رفتن را یاد بگیریم. یادگیری موسیقی هم دقیقا همین طور است تا اشتباه نکنیم، درست نواختن را یاد نمی‌گیریم.
تمرین ذهن‌آگاهی و مهربانی با خود
برای مقابله با موانع یادگیری پیانو در بزرگسالی، مهربانی با خود را یاد بگیرید و دست از خودسرزنش‌گری بردارید. مثلا اگر یک قطعه را درست اجرا نکردید، به خود نگویید که: «هیچ‌وقت یاد نمی‌گیرم» بلکه به خودتان دل‌داری بدهید و بگویید که «فعلاً دارم تمرین می‌کنم و این اشتباهات کاملا طبیعی است».
انتخاب معلم حمایتگر
یک مدرس دلسوز و باحوصله می‌تواند با دادن بازخوردهای مثبت و انگیزه‌بخش، کمک کند تا هنرجو بر ترسهای خود غلبه کند. گاهی فقط شنیدن جمله‌ی «اشکالی ندارد، همه اولش همین‌طور هستند!» از زبان یک معلم حرفه‌ای، می‌تواند معجزه کند.
تمرکز بر مسیر، نه مقصد
لذت بردن از خودِ تمرین، لذت بردن از پیشرفت‌های کوچک و تدریجی، لمس کلیدهای پیانو و حتی کشف آکوردهای ساده باید هدف اصلی باشد. وقتی تمرکزتان روی «در لحظه بودن» باشد، ترس از آینده و شکست هم کم‌کم رنگ می‌بازد.
نتیجه‌گیری
در نهایت باید گفت که موانع یادگیری پیانو در بزرگسالی زیاد است و یادگیری این مهارت با چالش‌هایی مانند ترس از شکست، کمبود وقت و باورهای محدودکننده همراه است. اما در عین حال، بزرگسالان ویژگی‌های منحصر به‌فردی مانند، انگیزه درونی، درک عمیق از موسیقی، توانایی تحلیل بهتر و انتخاب آگاهانه مسیر آموزش را دارند. این ویژگی‌ها می‌توانند به مزیت‌هایی تبدیل شوند که نوجوانان و کودکان ندارند.
پس اگر در سرتان رویای نواختن پیانو را دارید و دل‌تان غنج می‌رود برای درآوردن صدای این ساز خوش‌نوا، همین امروز برای خودتان کاری بکنید. ترس‌های‌تان را به رسمیت بشناسید اما اجازه ندهید بر مسیرتان سایه بیندازند. فراموش نکنید که هیچ‌وقت برای آغاز یک رؤیای موسیقایی دیر نیست!
پیشنهاد ما این است که با توجه به درگیری های شغلی و خانوادگی، محدودیت‌های مکانی و زمانی و مهم‌تر از همه، ترس از کلاس حضوری، یادگیری پیانو را از کلاس آنلاین موسیقی شروع کنید. در این راستا ما در آکادمی موسیقی آنلاین وب نوازان با ایجاد بستری برای آموزش آنلاین به شکل کاملا خصوصی، شرایط را برای شما آماده کرده‌ایم. پیش از ثبت‌نام و آغاز کلاس‌ها و برای ایجاد آسودگی و خاطرجمعی شما، ما آماده ارائه‌ی مشاوره و راهنمایی تخصصی هستیم.
در نهایت خوشحال می‌شویم تا در بخش نظرات، درباره‌ی ترسهای خود و موانع یادگیری پیانو در بزرگسالی برای ما بنویسید.
خبرنامۀ وب‌نوازان را از دست ندهید!
هر هفته یک محتوای اختصاصی همراه با جدیدترین مقالات و نکات آموزشی موسیقی را برای شما می‌فرستیم.
