کتابهای ردیف موسیقی ایرانی مناسب برای شناخت دستگاه ها، گوشه ها و آوازهای ایرانی کدامند؟ چه مباحثی در آن ها به هنرجو آموزش داده شده است؟ در ادامه به معرفی کتاب هایی که برای آموزش ردیف موسیقی ایرانی تالیف گردیده اند و هنرجویان می توانند با مطالعه آن ها ضمن کسب آموزش، اطلاعات ارزشمندی در رابطه با موسیقی ایرانی دست یابند، می پردازیم.
کتاب ردیف میرزاعبدلله
کتاب ردیف میرزاعبدالله از قدیمی ترین و معتبر ترین روایت های ردیف است که از او به شاگردان و از سمت شاگردانش تا به امروز منتقل شده و محفوظ مانده است. نت نویسی آن مبتنی بر اجرای داریوش طلایی با سه تار می باشد که این اجرا بر اساس روایت او از میرزا عبدالله بوده است. این نت نویسی با ابداع روشی خاص علاوه بر آموزش الگوهای ردیف، ساختار گوشه ها و ارتباط جمله های آن با یکدیگر نیز مورد توجه واقع شده است. با این کتاب هنرجو می تواند محتوای موسیقی دستگاهی ایران از طریق ردیف را بیاموزد. این کتاب توسط نشر نی منتشر شده است.
کتاب ردیف موسیقی ایرانی
این کتاب در سال 1385 توسط فریدون اربابی تهیه و تألیف شد و نشر افراز آن را منتشر نمود. در این کتاب ابتدا پایه ی موسیقی کلاسیک ایرانی بررسی شده است. ردیف به مجموعه ای از قطعات موسیقی ایرانی گفته می شود که توسط یک استاد مجرب تنظیم شده باشد. ردیف شامل 7 دستگاه و 5 آواز می باشد. تاریخچه و شرح خلاصه ای از موسیقی دانان بزرگ ایرانی و سازهای ایرانی و… آورده شده است. نویسنده این کتاب در مورد ماهیت ردیف موسیقی و مشخصات و تفاوت ها با موسیقی غربی و… را در آن بررسی نموده است.
ردیف موسیقی ایرانی و ضربی های قدیمی
این کتاب با نغمه نگاری تحلیلی استاد هوتن شرف بیانی می باشد که به روایت یوسف فروتن در سال 1395 تألیف شد و توسط نشر عارف منتشر گردید.
کتاب ردیف موسیقی دستگاهی ایران
پروفسور برونو نتل این کتاب را به زبان انگلیسی تألیف نمود و ترجمه ی فارسی آن با مترجمی علی شادکام، توسط نشر سوره منتشر شد. در این کتاب پژوهش هایی درباره ی ردیف و مباحث مربوطه ی آن، پیدایش و تاریخ آن، وجه تسمیه دستگاه ها و گوشه های ایرانی آورده شده است. این کتاب ردیف موسیقی و ارتباط هایش را به خوبی تشریح کرده است.
کتاب ردیف هفت دستگاه موسیقی ایرانی
این کتاب را موسی معروفی با تکیه بر ردیف آقا حسینقلی و میرزاعبدلله و همینطور استفاده از نوشته های علینقی وزیری گردآوری و تألیف نمود. انتشارات ماهور این کتاب را همراه با شرح ردیف موسیقی ایران به نویسندگی مهدی برشکلی در سال 1389 آن را منتشر کرد.
کتاب تحلیل ردیف
داریوش طلایی کتاب تحلیل ردیف را بر اساس نت نویسی ردیف میرزاعبدالله تألیف نمود. این کتاب در سال 99 به چاپ هفتم رسید و نشر نی آن را منتشر کرده است.
تجزیه و تحلیل و شرح ردیف موسیقی ایران
فرهاد فخرالدینی مؤلف این کتاب می باشد که چاپ ششم آن در سال 1399 منتشر شد. در این کتاب تاریخ موسیقی ایران و نقد و بررسی آن صورت گرفته و در مورد ردیف موسیقی ایرانی و دستگاه ها به طور مفصل صحبت شده است.
ردیف موسیقی ایرانی برای کودکان
علی مومنیان و محمد مفتاحی این کتاب را تهیه و تألیف نمودند و نشر گل آذین آن را منتشر نمود. چاپ سوم این کتاب در سال 1398 منتشر شد. در این کتاب موسیقی ایرانی و دستگاه های آن با اشعار و نقاشی ها به کودکان و نوجوانان آموزش داده می شود.
آشنایی همگان با نظریه ساختاری موسیقی ایران
این کتاب با تألیف محسن فربودمنش توسط نشر مهر منتشر شد. در این کتاب به جزییات موسیقی ایرانی و دستگاه های آن پرداخته و به پرسش ها و مطالب زیادی پاسخ داده است. گفته می شود این کتاب مناسب برای افراد تازه کار در موسیقی ایرانی نخواهد بود و بهتر است افرادی که با این موسیقی آشنایی خوبی دارند می توانند این کتاب را بخوانند و استفاده کنند.
کتاب گوشه
این کتاب توسط ارشد طهماسبی تألیف شده است و در سال 1397 توسط نشر ماهور منتشر گردید. نویسنده درباره این اثر می گوید: «هدف اصلی این فرهنگ، بازیابی اختلاف‌ها در نام و مطالب گوشه‌های موسیقی و معرفی درست‌ترین روایت‌ها براساس مقایسه‌ی ردیف‌های موجود بوده است. این کتاب از این منظر به‌خصوص، علاوه بر کاربرد عمومی‌اش، می‌تواند دستیار نوازندگانی باشد که در حال نواختن گوشه‌های ردیف‌اند.» توضیح و تفسیر فنی گوشه های ردیف نیز در این کتاب آورده شده است.
کتاب ردیف مقدماتی تار و سه تار (کتاب سوم هنرستان)
این کتاب اولین بار توسط استاد موسی معروفی از ردیف های مختلف گردآوری شد و به صورت ساده برای یادگیری هنرجویان تنظیم شده است. این مجموعه ردیف های مقدماتی دستگاه شور، آوازهای ابوعطا، بیات ترک، افشاری و دشتی را شامل می شود. دو سی دی ضبط شده نیز که توسط استاد حسین علیزاده با سه تار اجرا شده است همراه این کتاب است.
کتاب شناخت دستگاه های موسیقی ایرانی
این کتاب با هدف ایجاد روشی آسان و عملی برای تشخیص دستگاه های موسیقی ایرانی ، توسط محمدرضا فیاض تهیه و تالیف گردیده است. این مجموعه 7 سی دی دارد که در آن ها بیشتر از صد مثال صوتی آورده شده است. محتوای این سی دی ها توسط نوازندگان تار، سه تار و کمانچه اجرا شده اند. در سه سی دی اول پایه و اساس نظری مفهوم دستگاه و از ساده ترین مبانی موسیقی ایرانی تا مباحث نیمه تخصصی آن بررسی می شود. در چهار سی دی بعد نیز وارد مباحث تخصصی تر شده و تشخیص دستگاه های موسیقی ایرانی برای مخاطب امکان پذیر می شود. این مجموعه در سال 1391 منتشر گردیده است.
ردیف موسیقی ایرانی از اصولی است که دانستن آن به هنرجو و نوازنده ی سازهای ایرانی کمک بسیاری می کند. برای آشنایی بیشتر با ساز خود و به طور کلی موسیقی ایرانی، می توانید از کتابهای ردیف موسیقی ایرانی استفاده کرده و با مطالعه کردن آن ها اطلاعات ارزشمندی درمورد موسیقی ایران به دست آورید. همچنین تسلط بر دستگاه ها و گوشه های موسیقی ایرانی از دستاورد های شما با مطالعه ی این کتاب ها خواهد بود.
اگر هنور اقدام به شروع آموزش سازتان نکرده اید، می توانید با دوره های آنلاین آموزشی با اساتید برجسته وب نوازان شروع کنید.
