ساز اوکارینا (Ocarina) ، زیر مجموعه ای از خانواده ی سازهای بادی و ایروفون است که با عبور هوا از شیارهای خود صدای دلنشین و زیبایی تولید می‌کند. این ساز یکی از سازهای مورد علاقه کودکان در اروپا بوده و مردم محلی آن را به خاطر شکل طاهری مرسومی که دارد «سیب زمینی شیرین» هم می‌نامند.
صدای پر رمز و راز این ساز ما را به یاد جنگل های متروک و مه گرفته ای می‌اندازد که در در عین سکوت صدای روح زندگی در آن شنیده می‌شود. این ساز خوش صدا و دوست داشتنی از پیشینه ی تاریخی بسیار طولانی برخوردار است که در ادامه به بررسی آن می‌پردازیم.
تاریخچه و قدمت
تاریخچه و ساخت این ساز ، مانند سایر سازهای بادی قدمتی طولانی دارد و مکانیسمم و ساختار ساده آن نشان دهنده این است که احتمالا ساز اوکارینا جزو اولین ابداعات بشری محسوب می‌شود.
محققان قدمت ساز اوکارینا را حدود دوازده هزار سال تخمین زده اند، اگرچه هنوز هم نمی‌توان به طور قطع گفت که زمان ساخت آن کی بوده و یا به دست کدام تمدن ها ساخته شده است. نکته ی جالب توجه در مورد آن این است که انواع مختلفی از اوکارینا در مناطق مختلف جهان پیدا شده اند که اندکی با شکل امروزی آن تفاوت دارند و در عین حال بسیار هم شبیه اند.
تاریخچه اوکاریناهای امروزه
ساخت اوکاریناهای مدرن در قرن هجدهم را به جوزپه دوناتی در ایتالیا نسبت می‌دهند، در سال 1853 زمانی که دوناتی در کارگاه آجرپزی خود مشغول به کار بود با دیدن فلوت های ساده ای که بومیان همراه خودشان به شهر آورده بودند به ذهنش رسید تا طرح جدیدی از این ساز را با گستره ی صدای وسیع تر تولید کند، او به خاطر شکل ظاهری این ساز به سر غاز نام آن را اوکارینا به معنای «غاز کوچک» گذاشت.
اما با وجود تایید این داستان می‌دانیم که این ساز موسیقی قدمتی به بلندای تاریخ دارد و به همین دلیل اطلاعات و کشفیات محدود انسان ها مجال تصمیم گیری برای قدمت این ساز باقی نگذاشته است.
ساختمان و اجزای ساز
حتما شما هم در نگاه اول متوجه می‌شوید که این ساز با وجود صدای دلنشین و خاص خود، ساختمانی بسیار ساده و ابتدایی دارد. بدنه ساز شامل یک محفظه بسته با شکلی خاص و کمی عجیب است. روی بدنه ساز تعدادی سوراخ وجود دارد. یک یا دو سوراخ برای دمیدن هوا به درون ساز و تعدادی دیگر (سه تا دوازده سوراخ) برای تولید نت های مختلف وجود دارند. هرچه تعداد سوراخ های ساز بیشتر باشد دامنه ی وسیع تری از اصوات به کمک آن تولید شده و قطعات بیشتری می‌توان نواخت.
اندازه ی بدنه ی ساز هم مانند تعداد سوراخ ها متفاوت است و بسته به سلیقه و هدف نوازنده انتخاب می‌شود. یادآوری کنیم که سازهای بزرگ تر نسبت به مدل های کوچک صدای متفاوتی تولید می‌کنند که عموما قوی تر و شفاف تر هستند.
انواع ساز اوکارینا
ساز اوکارینا را بر اساس جنس و مواد سازنده ی آن دسته بندی می‌کنند. عموما سرامیک، سفال، شیشه و گاهی چوب متریال های پرکاربرد برای ساخت این ساز اند اما مواد دیگری مثل فلز و استخوان هم برای ساخت ساز اوکارینا استفاده می‌شود که با توجه به تاثیری که در صدادهی ساز دارند، طرفداران خاص خود را پیدا کرده اند.
اوکاریناهای سفالی به صدای با طراوت و لطیف خود معروف اند و رایج ترین مدل در بین مدل های این ساز هستند.
