به عنوان هنرجوی مبتدی شاید اصطلاح «پداگوژی در موسیقی» به گوش‌تان خورده باشد ولی دقیقا ندانید که منظور از این اصطلاح چیست. به طور کلی، پداگوژی موسیقی به علم و هنر آموزش موسیقی گفته می‌شود که شامل روش‌ها، تکنیک‌ها و فلسفه‌های مختلف تدریس موسیقی است. این مفهوم به اساتید و هنرجویان کمک می‌کند تا فرآیند یادگیری موسیقی را بهینه‌سازی کنند و به نتایج بهتری دست یابند. اگرکنجکاوید که بیش‌تر با این اصطلاح آشنا شوید و بدانید که پداگوژی در موسیقی دقیقا چیست و با انواع آن آشنا شوید، در این مطلب، ما را همراهی کنید.
پداگوژی در موسیقی چیست؟
پداگوژی یک واژه یونانی به معنای «راهنمایی کودک» است، اما امروزه به‌عنوان شاخه‌ای از آموزش که به تدریس و یادگیری مهارت‌ها و دانش مربوط است، شناخته می‌شود. در موسیقی، پداگوژی به مطالعه روش‌های تدریس موسیقی و استراتژی‌های آموزشی اشاره دارد که هدف آن‌ها ارتقای سطح یادگیری هنرجویان و بهبود فرآیند آموزش است. پداگوژی در آموزش هر ساز، از جمله ویولن و پیانو، نقش مهمی دارد و به هنرجویان کمک می‌کند تا موسیقی را عمیق‌تر درک کرده و به درستی اجرا کنند.
بررسی تاریخچه پداگوژی
همان‌طور که اشاره کردیم، پداگوژی یک واژه‌ی یونانی است. درواقع در یونان باستان، اشراف و نجیب‌زادگان فرد دانایی را برای مراقبت از فرزندان پسر خود استخدام می‌کردند که به او پداگوگ (راهنمای کودک) می‌گفتند. به مرور زمان، نقش پداگوگ‌ها صرفا از حالت مراقبت و راهنمایی خارج شد و معنای بالاتری به عنوان کسی که به کودک آموزش می‌دهد گرفت. البته این آموزش همراه با فلسفه‌ورزی، حکمت، روانشناسی و به‌کارگیری شیوه‌های خاص بود. به عبارت دیگر، پداگوگ کسی است که علاوه‌بر آموزش از شیوه‌های تدریس خاصی کمک می‌گیرد و آموزشش آمیخته به فلسفه و روانشناسی است.
پداگوگ موسیقی کیست؟
با توجه به تعاریفی که ارائه شد، باید گفت که پداگوگ موسیقی، کسی است که علاوه بر داشتن دانش تخصصی موسیقی، از علم روانشناسی نیز برخوردار است. به همین دلیل با توجه به روحیه‌ی هنرجو، شیوهی تدریس خاصی را پیش می‌گیرد که مطابق با شرایط هنرجو باشد.
اهمیت پداگوژی در موسیقی
ذات هنر با خلاقیت آمیخته است و خلاقیت در هر فردی به شکل خاصی نمود پیدا می‌کند. به همین دلیل نمی‌توان موسیقی را به شکل یکنواخت به همه‌ی هنرجویان آموزش داد. از این‌رو پداگوژی در موسیقی از اهمیت بالایی برخوردار است. از جمله مزایای پداگوژی موسیقی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بهبود درک موسیقی؛
- افزایش سرعت یادگیری؛
- بهبود روش‌های آموزش؛
- افزایش انگیزه هنرجویان؛
- کاهش استرس و اضطراب؛
- تقویت مهارت‌های اجرایی؛
- تسهیل درک مفاهیم موسیقایی؛
- ایجاد ارتباط مؤثر بین استاد و هنرجو؛
- پیشگیری از مشکلات تکنیکی و فیزیکی.
اصول پایه‌ای پداگوژی موسیقی
کاری که یک پداگوگ باید در آموزش موسیقی انجام دهد شامل مراحل خاصی است و باید گام‌به‌گام پیش برود. درواقع پداگوژی در موسیقی، شامل مجموعه‌ای از اصول است که در تدریس موسیقی به کار می‌روند. برخی از مهم‌ترین اصول آن عبارت‌اند از:
شناخت سطح هنرجو
یک استاد موسیقی باید سطح دانش و توانایی‌های هنرجو را ارزیابی کرده و برنامه آموزشی متناسبی برای او تنظیم کند. برای مثال، آموزش یک کودک مبتدی با آموزش یک هنرجوی بزرگسال تفاوت دارد.
استفاده از روش‌های متنوع آموزشی
هر هنرجویی شیوه یادگیری خاص خود را دارد. برخی با یادگیری شنیداری، برخی با یادگیری بصری و برخی دیگر با تمرین عملی بهتر یاد می‌گیرند. ترکیب این روش‌ها می‌تواند یادگیری را بهینه کند.
توجه به انگیزه و علاقه هنرجو
ایجاد انگیزه در هنرجو یکی از وظایف مهم استاد موسیقی است. انتخاب قطعات مناسب، تشویق مداوم و ایجاد فضای آموزشی لذت‌بخش از جمله راه‌های افزایش انگیزه است.
تداوم و تمرین مؤثر
پداگوژی موسیقی بر اهمیت تمرین مداوم و صحیح تأکید دارد. تمرین باید ساختارمند باشد و هنرجو را به‌تدریج به سمت بهبود مهارت‌هایش هدایت کند.
تصحیح تکنیک‌ها و عادات نادرست
یک استاد موسیقی باید اشتباهات هنرجو را شناسایی کرده و به روش‌های صحیح اصلاح کند. اجرای موسیقی با تکنیک‌های نادرست ممکن است در درازمدت باعث آسیب شود.
انواع پداگوژی در موسیقی
روش‌های پداگوژی در موسیقی متنوع هستند و هر یک مزایا و کاربردهای خاص خود را دارند. برخی از روش‌های معروف عبارت‌اند از:
روش سوزوکی
این شیوه از یادگیری موسیقی بر اساس یادگیری طبیعی زبان است. در روش سوزوکی، هنرجویان از طریق شنیدن مکرر موسیقی، تقلید و تمرین، مهارت‌های موسیقایی خود را تقویت می‌کنند.
روش دالکروز
ژاک دالکروز برای تدریس موسیقی از حرکات بدن برای درک بهتر ریتم و موسیقی استفاده می‌کرد. این روش کمک می‌کند تا هنرجویان ریتم و احساس موسیقی را به شکل عمیق و با تمام حواس خود تجربه کنند.
تدریس موسیقی به شیوه کارل ارف
در این روش از تدریس موسیقی، از ترکیب موسیقی، حرکت، ریتم و بازی‌های آموزشی برای یادگیری موسیقی استفاده می‌شود. این رویکرد مخصوصاً برای کودکان مناسب است. رهیافت ارف در موسیقی، سرآغاز بیدار شدن استعداد و خلاقیت کودک است. به همین دلیل جزء معروف ترین پداگوژی موسیقی برای کودکان به شمار می‌رود.
روش کدای
متد زلتان کدای بر آموزش خواندن نت‌ها و توسعه مهارت‌های شنوایی تأکید دارد. در این روش از آواز خواندن و سرایش برای یادگیری موسیقی استفاده می‌شود. کدای معتقد بود که باید از آهنگ‌های فاخر و موسیقی محلی برای آموزش اصول اولیه برای آموزش موسیقی به کودکان استفاده کرد.
پداگوژی پیانو
با توجه به توضیحاتی که در رابطه با پداگوژی و پداگوژی در موسیقی ارائه کردیم، می‌توانید به خوبی متوجه نقش پداگوژی در پیانو نیز شوید. درواقع منظور از پداگوژی پیانو، نحوه‌ی تدریس، تفسیر، آموزش تئوری و اجرای موسیقی به هنرجویان مختلف است. آن‌چه که در پداگوژی پیانو نیز مطرح است، نقش بارز روانشناسی است.
لازم به ذکر است که پیانو به عنوان یک ساز محبوب جهانی از قرن‌ها پیش محبوبیت بالایی دارد. ابتدا به عنوان یک ساز اشرافی به شمار می‌رفت و بعدها دست عامه‌ی مردم نیز به آن رسید و توانستند این ساز را یاد بگیرند. درواقع ساز پیانو در دوره‌ی باروک و کلاسیک، رشد کرد و از این‌نظر تقاضا برای یادگیری آن بیش‌تر شد. در همین دوره باخ و موتزارت، شاگردان زیادی تربیت کردند. بعدها در دوران رمانتیک، با ظهور پیانیست‌های مشهور مانند فرانتیس لیست و شوپن، تغییرات مهمی در شیوه‌های آموزشی یا همان پداگوژی پیانو به وجود آمد. در عصر حاضر نیز، پداگوژی پیانو با پیشرفت علم روانشناسی از یک سو و رشد بی‌سابقه‌ی تکنولوژی از سوی دیگر، تکامل یافته است.
همان‌طور که مطالعه کردید، پداگوژی موسیقی یکی از مهم‌ترین عوامل در یادگیری و آموزش موسیقی است. این شیوهی آموزش با استفاده از روش‌ها و تکنیک‌های علمی، یادگیری موسیقی را تسهیل می‌کند و باعث رشد و پیشرفت هنرجویان می‌شود. اگر اساتید و هنرجویان با پداگوژی در موسیقی آشنا شوند، انتخاب شیوهی تدریس با توجه به روحیات و شرایط هنرجو، ساده‌تر است. با این شرایط روند آموزش نیز سریع‌تر و بهتر پیش می‌رود.
در یک کلام، یادگیری موسیقی تنها محدود به تمرین کردن نیست، بلکه استفاده از روش‌ها و تکنیک‌های تدریس موسیقی نیز نقشی کلیدی در این فرآیند دارد. پس اگر می‌خواهید که تجربه‌ی دلچسبی از یادگیری موسیقی داشته باشید باید در انتخاب آکادمی و استاد دقت کنید. در این راستا شما را دعوت به گشت‌زنی در وب‌سایت آکادمی موسیقی وب نوازان می‌کنیم.
لازم به ذکر است که وب نوازان یک آکادمی موسیقی آنلاین است که با حذف مرزهای جغرافیایی تلاش می‌کند تا به افراد بیش‌تری کمک کند پا به دنیای هیجان‌انگیز موسیقی بگذارند. تلاش ما در وب نوازان این است که با رفع محدودیت ها و موانعی که در مسیر یادگیری موسیقی وجود دارد، دست هنرجویان بیش‌تری را بگیریم. پس فرقی نمی‌کند که شما در کجای این کره‌ی خاکی باشید، تنها با داشتن یک گوشی و اینترنت پرسرعت می‌توانید موسیقی را یاد بگیرید. کلاس‌های ما به شکل آنلاین، تصویری و کاملا خصوصی برگزار می‌شود و فقط استاد و هنرجو در کلاس حضور دارند. در این شیوه برعکس شیوه‌های آفلاین به پداگوژی موسیقی توجه می‌شود. زیرا استاد با توجه به شرایط و روحیات هنرجو، شیوهی تدریس و نحوه‌ی برخوردش با هنرجو را انتخاب می‌کند.
با این توضیحات، آیا فقط آن نرسیده که دلی به دریا بزنید و بعد از مدت‌ها کاری برای خود و دل‌تان بکنید و آرزوی دیرینه‌تان را برآورده کنید؟ شاید هم دل‌تان بخواهد که با ثبت‌نام فرزندان یا عزیزان‌تان که دل‌شان برای موسیقی پر می‌کشد، هدیه‌ی ارزشمندی به آن‌ها بدهید! به هرحال با درخواست مشاوره‌ی رایگان و دریافت پاسخ کامل برای سوالات‌تان می‌توانید تصمیم بهتری بگیرید.
خبرنامۀ وب‌نوازان را از دست ندهید!
هر هفته یک محتوای اختصاصی همراه با جدیدترین مقالات و نکات آموزشی موسیقی را برای شما می‌فرستیم.
