هارپسیکورد (harpsichord) یکی از ساز های کلاویه دار مانند پیانو است که به لحاظ ظاهری نیز بسیار به آن شباهت دارد. اما تفاوت اساسی که وجود دارد شیوه ی ایجاد صدا در این دو ساز است. در سازشناسی، هارپسیکورد را در گروه سازهای زهی زخمه ای قرار می دهند. در این ساز با فشار دادن کلاویه ها و حرکت اجزای یک سیستم مکانیکی متصل به آن ها، ارتعاش در سیم ها ایجاد می شود و تولید صوت اتفاق می افتد. این ساز تکامل یافته ی کلاویکورد است و صدای شفاف و رساتری از کلاویکورد دارد. هارپسیکورد را مادر ساز پیانو می دانند.
تاریخچه هارپسیکورد
قدمت این ساز به قرن 15 برمیگردد و از قرن 15 تا 18 میلادی در اروپا ساز مهمی محسوب می شد و در میان موسیقی دانان دوره های رنسانس و باروک محبوب بوده است. از قرن های 16 و 17 هارپسیکوردهایی موجود است که نشان می دهد این سازها شکوه و قدرت زیادی داشته اند. به مرور زمان و با روی کار آمدن پیانو، محبوبیت این ساز کمتر شد.
ساختار
همانطور که گفتیم این ساز از ساز های زهی زخمه ای است، سیستم زخمه ای آن مانند ساز چنگ (هارپ) می باشد و یک ردیف سیم فشرده در آن قرار گرفته و هر کدام مطابق با یک نت موسیقی است. یک سمت آن ها به یک جعبه صدا متصل است که عملکرد آن برای ایجاد صدای خوب مهم می باشد. سیم های به ارتعاش درآمده به تنهایی باعث تولید صوت نمی شوند و جنس سیم ها و نحوه سوار شدن آن ها نیز اهمیت دارد. پس در سازهای کلاویه ای با وجود صفحه کلید در آن ها، به واسطه ی فشردن کلاویه ها توسط نوازنده، صوت تولید می شود.
تفاوت هارپسیکورد با ساز پیانو
تفاوت اصلی این ساز با پیانو این است که در هارپسیکورد همزمان با فشردن کلاویه توسط نوازنده، سیم ها با وسیله ی کوچکی مثل مضراب صدا تولید می کنند و این تولید صدا در پیانو به این صورت است که با فشردن کلاویه ها، چکش هایی به سیم ها برخورد کرده و صوت ایجاد می شود. تفاوت دیگر در صدادهی آن ها می باشد. سازهای قدیمی تر مثل هارپسیکورد یک صدای ثابت و محدود را می توانستند تولید کنند. با تکامل آن سازهای قدیمی امروزه سازهای جدید از محدودیت صدا خارج شده اند. پیانو هم صدای پرقدرت و هم صدای ملایم و دلنشینی تولید می کند. با وجود همین مزیت، در قرن 18 با آمدن پیانو، ساز قدیمی هارپسیکورد دیگر متداول نیست.
