نگهداری از دف مانند هر ساز دیگری اصول و روش‌های خاص خود را دارد که رعایت این نکات در طول عمر و کیفیت صدای ساز تاثیر مستقیمی می‌گذارد. ساختار این ساز از یک طوقه چوبی و پوست تشکیل شده است که به دلیل حساسیت مواد به کار رفته در آن، نیاز به مراقبت ویژه‌ای دارد. اگر شما یک هنرجوی مبتدی هستید و به تازگی آموزش دف را آغاز کرده‌اید و می‌خواهید سازتان را در شرایط ایده‌آل نگه دارید، در این مطلب همراه ما باشید.
اهمیت نگهداری از دف
همان‌طور که می‌دانید ساختمان ساز دف، بسیار ساده ولی در عین حال ظریف و خاص است. این ساز از یک قاب حلقه‌ای چوبی، پوست و تعداد مشخصی زنجیر تشکیل شده است که حساس‌ترین و مهم‌ترین قسمت این ساز همان پوست آن است. البته همه‌ی دف‌ها، پوستی نیستند و ما دف‌هایی با روکش طلقی هم داریم که بیش‌تر توسط هنرجویان مبتدی و افراد درحال آموزش مورد استفاده قرار می‌گیرند. نوع نگهداری از دف به طور مستقیم روی صدایی که از آن تولید می‌شود، نقش دارد. به همین دلیل نگهداری اصولی از این ساز اهمیت ویژه‌ای دارد.
بررسی و معرفی ساز دف
برای این‌که بتوانید به خوبی از دف مراقبت کنید باید ابتدا این ساز را به خوبی بشناسید. ساز دف یکی از سازهای موسیقی ایرانی و کشورهای همجوار است. البته این ساز متعلق به منطقه یا فرهنگ خاصی نیست، زیرا در تمام فرهنگ‌ها می‌توان سازهای مشابهی را پیدا کرد که دقیقا همانند دف، چنین ساختاری دارند. تنها تفاوتی که می‌توان برای دف در تمدن‌ها و فرهنگ‌های مختلف قائل شد کاربرد آن است.
این ساز در برخی مناطق به عنوان ساز اصلی در مجالس و مراسمات شاد مورد استفاده قرار می‌گیرد، حال آن‌که همین ساز در قومی دیگر، ساز مخصوص شیون و عزاداری است. حتی در گذشته‌ها، ردپای ساز دف در میادین جنگی هم به چشم می‌خورد.
کلمه‌ی «دف» در زبان عربی به معنای «کوبیدن» است. این ساز با تکنیک‌های مخصوص دف‌نوازی، توسط انگشت‌ها و با ضربات خاصی نواخته می‌شود. دف‌های امروزی معمولا قطری بین 30 تا 45 سانتی‌متر دارند و روی آن‌ها با پوست و یا مواد مصنوعی پوشیده شده است.
گوشه‌ای از قاب چوبی دف، جداره‌ای وجود دارد که نوازنده بتواند به هنگام نواختن، ساز را راحت‌تر در دست بگیرد. حلقه‌ها و زنجیرهای فلزی که دورتادور دیواره داخلی دف وجود دارند در اثر نواختن و ارتعاشات پوست، صدای زنگ دار و جذابی به این ساز می‌بخشد.
نکات مهم در نگهداری از دف
نگهداری از ساز دف نیز مانند هر ساز دیگری اصول و روش‌های خاصی دارد که باید از آن‌ها آگاه باشید تا بتوانید انتخاب درستی بکنید.
انتخاب محل مناسب برای نگهداری دف
دف نباید در معرض تغییرات شدید دمایی قرار گیرد. گرمای زیاد ممکن است باعث خشک شدن و ترک خوردن پوست شود، در حالی که رطوبت زیاد می‌تواند به چوب و پوست آن آسیب برساند. درنتیجه برای جلوگیری از ترک‌خوردگی یا پوسیدگی ساز، مکانی با رطوبت نسبی ۴۰ تا ۶۰ درصد برای نگهداری آن، ایده‌آل است. همچنین نور مستقیم خورشید باعث تغییر رنگ پوست دف و کاهش استحکام آن می‌شود. به همین دلیل از تماس مستقیم نور خورشید با سازتان جلوگیری کنید.
نحوه تمیز کردن دف
یکی از موارد مهم در نگهداری از دف، تمیز کردن آن است. برای تمیز کردن طوقه چوبی، از یک پارچه نرم و خشک استفاده کنید. اگر روی طوقه لکه‌ای ایجاد شد، می‌توانید آن را با یک پارچه کمی مرطوب پاک کنید، اما نباید از مواد شیمیایی قوی استفاده کنید. برای پاک کردن چربی و گردوغبار از سطح پوست ساز، یک پارچه نخی نرم، مناسب است. برای لکه‌های سخت‌تر، می‌توان از یک دستمال کمی مرطوب با آب مقطر استفاده کرد، اما دقت کنید که پوست بیش از حد خیس نشود.
جلوگیری از ترک‌خوردگی پوست دف
یکی از راه‌های افزایش عمر دف‌هایی که پوست طبیعی دارند، روغن زدن به پوست ساز است. هر از چند گاهی با زدن روغن به پوست دف، از ترک‌خوردگی و پوسیدگی آن جلوگیری کنید. برای این کار مقدار بسیار کمی روغن را با دستمال نرم روی سطح ساز بمالید.
نگهداری از دف در کیس مخصوص
دف یک ساز حساس است و هرگونه ضربه شدید می‌تواند منجر به شکستن طوقه یا پاره شدن پوست آن شود. بنابراین، همیشه هنگام حمل‌و‌نقل، دف را در یک کاور مناسب قرار دهید. یک کاور باکیفیت می‌تواند از دف در برابر گرد و غبار، رطوبت و ضربات محافظت کند. هنگام خرید کیف یا کاور دف، به موارد زیر توجه کنید:
- لایه داخلی نرم باشد تا به پوست آسیب نرساند.
- کاور دارای پوشش ضدآب باشد تا از نفوذ رطوبت جلوگیری کند.
- دارای بندهای قابل تنظیم باشد تا حمل آن راحت‌تر باشد.
- دف را هیچ‌وقت در صندوق عقب خودرو قرار ندهید، زیرا ممکن است در اثر تکان‌های شدید آسیب ببیند.
- در سفرهای طولانی، سعی کنید دف را داخل کاور و در محیطی با دمای متعادل نگه دارید.
جلوگیری از تغییر صدا در دف
همان‌طور که اشاره شد، تغییرات دمایی می‌تواند باعث تغییر کشش پوست شود که روی کیفیت صدا تأثیر دارد. بهتر است هنگام استراحت دادن ساز، آن را به‌گونه‌ای قرار دهید که پوست با سطح سخت در تماس نباشد، زیرا فشار مداوم می‌تواند منجر به تغییر صدا شود.
شیوه‌ی نگهداری از انواع ساز دف
همان‌طور که پیش‌تر نیز اشاره کردیم، روکش ساز دف اصولا یا از پوست طبیعی حیوانات ساخته می‌شود و یا از طلق مصنوعی. هر یک از این دف‌ها، شیوه‌ی نگهداری خاص خود را دارند که در ادامه به طور کامل به آن‌ها می‌پردازیم:
دف پوستی
پوست، بخش اصلی تولید صدا در ساز دف است. پوست حیوانات به روش‌های خاصی دباغی و روی ساز کشیده می‌شوند. همان‌طورکه می‌دانید، پوست موجودات زنده نسبت به گرما و سرما واکنش نشان می‌دهد و به همین دلیل تغیرات آب‌و‌هوایی می‌تواند موجب پارگی یا سوراخ شدن پوست دف شود. از این‌رو نگهداری دف پوستی نیازمند رعایت نکات و موارد خاصی است.
قبل از دست زدن به دف، حتما دست‌های‌تان را با آب و صابون خوب بشویید تا آلودگی و چربی پوست شما به دف آسیب وارد نکند. یکی از نکات اصلی در مراقبت از دف و به ویژه دف‌های پوستی، حساسیت آن‌ها نسبت به هرگونه آلودگی است.
زمان خرید دف پوستی، حتما توجه کنید که انگشت شست شما در محل گرفتن شستی با پوست ساز برخورد نکند. زیرا در اثر تماس مداوم انگشت در این ناحیه، به مرور پوست دف نازک شده و احتمال پاره شدن آن زیاد است.
همان‌طور که قبل‌تر نیز اشاره کردیم، تغییرات آب و هوایی یکی از عوامل آسیب‌زننده به پوست دف است. بنابراین به هیچ‌وجه، ساز خود را مقابل لوازم سرمایشی و گرمایشی مثل کولر یا شومینه قرار ندهید.
دف طلقی
دف‌های طلقی نوع مدرن‌تری از ساز دف هستند که به جای پوست در ساختار آن از مواد مصنوعی استفاده شده است. به همین دلیل در مقابل تغییرات دمایی و رطوبت دچار آسیب نمی‌شوند. پس اگر آب‌و‌هوای منطقه‌ی جغرافیایی که در آن ساکن هستید، بیش از حد گرم یا سرد است، توصیه می‌کنیم از دف طلقی استفاده کنید. البته خرید یک دف طلقی خوب هم نکات خاص مربوط به خودش را دارد. برای مثال باید دقت کنید که طلق به کار برده شده در ساز، در عین نازکی، مقامت خوبی هم داشته باشد و مهم‌تر از همه، سنگین نباشد.
به طورکلی، مراقبت از دف‌های طلقی راحت‌تر از دف‌های پوستی است. تنها نکاتی که برای مراقبت از این نوع ساز، باید به آن توجه کنید، این است که پس از اتمام نوازندگی چربی انگشت‌های‌تان را از روی ساز پاک کنید. در نهایت هم ساز را در کیس مخصوص نگهداری کنید.
نتیجه‌گیری
در نهایت باید گفت که نگهداری و مراقبت صحیح از دف به افزایش عمر ساز و حفظ کیفیت صدای آن کمک می‌کند. رعایت نکاتی مانند دور نگه داشتن ساز از رطوبت و گرمای شدید، تمیز کردن منظم، استفاده از کاور مناسب و جلوگیری از ضربه، جزء موارد مهم در نگهداری از دف هستند. با رعایت این نکات، می‌توانید از نوازندگی با دف خود لذت بیش‌تری ببرید و کیفیت صدای آن را برای سال‌های طولانی حفظ کنید.
اگر دوست دارید که یک‌بار برای همیشه زمان بگذارید و هزینه کنید و دف زدن را یاد بگیرید، باید در یک آموزشگاه معتبر آموزش ببینید. در این راستا ما در آکادمی وب نوازان به کمک اساتید باتجربه‌مان در خدمت شما هستیم. آموزش آنلاین موسیقی به افرادی که با محدودیت مکانی و زمانی مواجه هستند، راه‌حل مناسبی است. از این‌رو دف زدن را می‌توانید زیرنظر اساتید حرفه‌ای و در کلاس موسیقی آنلاین وب نوازان یاد بگیرید. همچنین درصورتی که به هرگونه راهنمایی تخصصی و رایگان در حوزه‌ی آموزش موسیقی نیاز داشتید می‌توانید روی کارشناسان ما حساب باز کنید.
خبرنامۀ وب‌نوازان را از دست ندهید!
هر هفته یک محتوای اختصاصی همراه با جدیدترین مقالات و نکات آموزشی موسیقی را برای شما می‌فرستیم.
