دو خط سمت راست شکل را که معمولاً در آخر قطعات موسیقی کاربرد دارد دولا خط پایان گویند و اگر هر دو خط آن باریک باشد ، دولا خط گویند که جدا کننده قسمتهای مختلف یک قطعه موسیقی است .
معمولاً ضرب اول هر میزان قوی تر ازسایر ضربها اجرا می شوند و در نتیجه سایر ضربها ضعیف خواهند بود .
به طور کلی میزانها رامی توان به دو دسته تقسیم کرد : میزانهای ساده و میزانهای ترکیبی .
میزانهای ساده
اگر هر ضرب میزان به طور طبیعی قابل تقسیم به 2 و 4 و 8 قسمت مساوی ( دارای تقسیمات دو تائی ) باشد آن میزان را ساده گویند .
میزانها را با عدد کسری به نام کسر میزان مشخص می کنند . در میزانهای ساده صورت کسر معرف تعداد ضرب است و مخرج کسر شکل ضرب را معلوم می کند . به عبارت دیگر مخرج کسر تقسیمات گرد ( واحد موسیقی ) را تعیین می کند .
مثلاً کسر 2/4 معرف میزانی است دو ضربی که هرضرب آن معادل یک نت سیاه است .
معمولاً میزانهای ساده با این کسرها معرفی می کنند :
- میزان ساده دوتائی ( دو ضربی )
- میزان ساده سه تائی ( سه ضربی )
- میزان ساده چهار تائی ( چهار ضربی )
میزانهای ترکیبی
اگر هر ضرب میزان قابل تقسیم به 3 و 6 و 12 قسمت مساوی ( دارای تقسیمات سه تائی ) باشد ، آن میزان را ترکیبی گویند .
درمیزانهای ترکیبی هر ضرب میزان ساده را با اضافه کردن یک نقطه در سمت راست آن ) به کار می برند تا نت مزبور بتواند به طور طبیعی به 3 و 6 و 12 قسمت مساوی شود .
معمول ترین میزانهای ترکیبی را با کسر های زیر نشان می دهند .
- میزانهای دوتائی ترکیبی ( دو ضربی ترکیبی )
- میزانهای سه تائی ترکیبی ( سه ضربی ترکیبی )
- میزانهای چهار تائی ترکیبی ( چهارضربی ترکیبی )
نسبت بین میزانهای ساده و ترکیبی مربوطه
چون هر ضرب میزانهای ترکیبی پیش گفته یک نت سیاه نقطه دار است و نسبت این نت به نت سیاه ( درمیزانهای ساده ) مانند کسر 3/2 است ، به این ترتیب برای تبدیل میزانهای ساده به ترکیبی کافی است که کسر میزان ساده را درنسبت 3/2 ضرب کنیم و برای تبدیل میزانهای ترکیبی به ساده بهتر است صورت کسر به عدد 3 و مخرج آن به عدد 2 تقسیم شود تا کسرمیزان ساده آن به دست آید .
در میزانهای ترکیبی مخرج کسر معرف شکل 1/3 ضرب است ، مثلاً درمیزان 6/8 مخرج کسر که معرف نت چنگ است تعیین می کند که شکل هر ضرب سه برابر آن ( هر ضرب معادل یک سیاه نقطه دار ) است . میزانهای ترکیبی دیگری با کسرهای 6/4 ، 9/4 ، 12/4، ( که هر ضرب آنها معادل با یک سفید نقطه دار است ) و 6/16 ، 9/16، 12/16 ( که هر ضرب آنها معادل با یک چنگ نقطه دار است ) و غیره نیز درموسیقی به کار می روند . این میزانها را به شکل زیر می توان نوشت .
برای یادگیری اصولی تئوری موسیقی و مفاهیم پایه ای موسیقی قبل از نواختن ساز می توانید با وب نوازان و اساتید مجرب آموزش موسیقی آنلاین بهره مند گردید.
