ساز دیجیریدو (Didgeridoo) یکی از سازهای بادی مردم بومی استرالیاست. این ساز که با نام ترومپت چوبی هم شناخته می‌شوید یکی از قدیمی ترین سازهای بادی جهان به شمار می‌رود. البته ساز دیجیریدو با وجود آنکه قدمتی بسیار طولانی دارد ولی همچنان دربسیاری از مناطق جهان سازی ناشناخته و گمنام است.
ساختمان ساز دیجیریدو چگونه است؟
دیجیریدو که سازی بادی چوبی است از ساقه ی درخت اکالیپتوس ساخته می‌شود. در گذشته بومیان استرالیایی از ساقه های اکالیپتوسی که توسط موریانه سوراخ شده بودند برای ساخت این ساز استفاده می‌کردند اما امروزه سازگران این کشور از انواع چوب درختان برای ساخت ساز دیجیریدو استفاده می‌کنند و با ابزار چوب تراشی آن را در شکل ها و اندازه های مختلفی تراش می‌دهند.
هنوز هم سازگران و نوازندگان دیجیریدو بر طبق سنت های بومی و قدیمی بدنه ی ساز را با طرح و نقوشی خوش آب و رنگ نقاشی می‌کنند. این نقاشی ها که اکثرا از طرح های ساده ی هندسی تشیل شده اند نشانه هایی از هنر و تاریخ استرالیا هستند.
تاریخچه
تاریخچه ی ساز دیجیریدو به قبایل محلی در شمال استرالیا برمی‌گردد. در آثار باستانی و سنگ نگاره هایی که در حدود 1500 سال قدمت دارند تصاویری از این ساز به چشم می‌خورد. این ساز اولین بار در سرزمین های آرهن در شمال استرالیا ابداع شد و به سرعت به یکی از مشهورترین آلات موسیقی سراسر استرالیا بدل شد. مردم آرهن با الهام از طبیعت بکر و صدای حیوانات این ساز را ساخته و از آن در مراسم های سنتی خود مثل داستان سرایی‌ها، جشن ها، مراسمات مذهبی و… استفاده می‌کردند.
روش نواختن
نحوه ی نواختن ساز دیجیریدو به این صورت است که نوازنده باید دهانه ساز ر ا به موم آغشته کند و درون آن بدمد. در گذشته ساز دیجیریدو فقط توسط مردان نواخته می‌شد و علت این مسئله هم این بود که تکنیک های نوازندگی وتنفس آن بسیار دشوار است. نوازندگی این ساز به این صورت است که نوازنده باید به طور همزمان هم از طریق بینی نفس بگیرد و در همان لحظه هوا را به داخل ساز هم فوت کند.
نوازندگان دیجیریدو توضیح می‌دهند که به خاطر اکسیژن زیادی وارد بدن می‌شود و به خاطر لرزش‌هایی که در حین نواختن در جمجمه و صورت ایجاد می‌شود پس از پایان نواختن نوازنده احساس آرامش زیادی می‌کند.
جالب است بدانید که برخی کشورهای اروپایی مثل آلمان از ساز دیجیریدو در علم پزشکی و برای مصارف درمانی استفاده می‌کنند. به گفته ی پزشکان این کشور نواختن این ساز به مشکلات و ناراحتی های تنفسی مثل تنگی نفس خفیف، خر و پف، مشکلات نای و… کمک بسیار زیادی می‌کند و علاوه بر آن صدای این ساز مانند یک مسکن طبیعی در کاهش دردهای فیزیکی هم تجویز می‌شود.
ساز دیجیریدو در ایران
یکی از نخستین اشخاصی که این ساز را به ایرانیان معرفی کرد، نوازنده ی حرفه ای ساز تنبور و سازهای بادی «پیام رونق» بود. او از اولین نوازندگان دیجیریدو در ایران است که در سال 1386 این ساز را برای اولین بار به همراه گروه موسیقی دارکوب به روی صحنه برد.
رونق آشنایی خود را با ساز دیجیریدو این گونه توصیف می‌کند:
من برای ادامه تحصیل به هند رفته بودم، در آنجا با یک زن و شوهر آشنا شدم که خانم استرالیایی و آقا، بلژیکی بود. این زوج «دیجیریدو» می‌زدند و من تنبور؛ ساز اصلی من تنبور است. به طور اتفاقی یک شب ما همدیگر را در کنار ساحل دیدیم و خیلی جالب بود، زیرا آن‌ها شیفته تبور که از فرهنگ دراویش کردستان ایران می‌آید شدند و من شیفته ساز بومی‌های شمال استرالیا. بعد از اتمام آن دوره، در زمان خداحافظی ما ساز‌هایمان را با هم تبادل کردیم. من با ساز استرالیایی به ایران آمدم و آن‌ها با سازی ایرانی به اروپا رفتند.
بعد از بازگشت به ایران پیام رونق نواختن این ساز را به صورت خودآموز یاد گرفته و در بسیاری از کشورهای جهان اجرا برگزار کرده است.
