ساز فاگوت (Faggot) یا باسون (Bassoon) یکی از اعضای سازهای بادی دو زبانه است که در کلیدهای باس و تنور نواخته می‌شود. فاگوت سازی بسیار قدیمی است اما شکل مدرن این ساز در قرن نوزدهم در اجراهای زنده و ارکسترها رواج پیدا کرد.
ساز فاگوت به خاطر ساختار و طراحی خود و صدای گرمی که تولید می‌کند در میان موسیقیدانان به شهرت رسیده است. شنوندگان این ساز صدای آن را به گرمی و زیبایی صدای یک خواننده مرد باریتون می‌دانند.
به نوازندگان این ساز«باسونیست» می‌گویند.
تاریخچه ساز فاگوت چیست؟
ساز فاگوت از نوعی ساز شاوم (Shawm) که جزو سازهای اولیه قرون وسطی بود، ساخته شده است. شاوم، ساز بادی متداولی در سراسر اروپا بود که در انواع تک زبانه و دو زبانه ساخته و استفاده می‌شد. ساز فاگوت از یکی از مدل های ساز شاوم که دارای یک لوله مخروطی شکل ، هفت سوراخ و یک زبانه دوبل بود، الهام گرفته شده است.
ویژگی های ساز فاگوت
ساختمان این ساز شباهت زیادی به ساز کلارینت دارد، طول لوله ی ساز فاگوت تقریبا سه متر است که از این میزان دو پنجم آن برای در دست گرفتن ساز و راحتی اجرا طراحی شده است.
این ساز متشکل از دو لوله است که به موازات هم امتداد می یابد و در انتها با لوله ای به فرم U به یکدیگر متصل میشوند. فاگوت های قدیمی فقط ۲ کلید داشتند اما در قرن ۱۹ سازندگان آلمانی ، سیستم های مختلف کلید را روی آن آزمایش کرده اند که موفق ترین آن ها سیستم هکل (heckel ) است.
زبانه های این ساز توسط لوله بسیار نازکی به لوله اصلی که به صورت مخروطی شکل است، متصل شده اند.
فاگوت به عنوان یک ساز چابک برای قسمت های سولو در ارکستر. از دوران باروک مورد علاقه ی و توجه آهنگ سازان بوده است و به عنوان یک ساز سولو در تمام مناطق بسیار خوب است اما وقتی به عنوان ساز همراهی استفاده می شود صدای آن ، به خصوص در مناطق بالا معمولا به وسیله ی ساز های دیگر پوشیده می شود.
در نت نویسی ساز فاگوت ، از سه کلید استفاده می‌شود، کلید «فا» ، کلید «دو» و کلید «سل». این ساز توانایی ایجاد اصوات قوی و ضعیف ، انواع مختلف لگاتوها و اصوات منقطع را دارد.
ساز باسون به علت گیرایی، جذابیت و نفوذ خود ترکیب بسیار خوبی با سازهای ارکسترا را تشکیل می‌دهد و درترکیب با صدای سایز سازها و در هم آمیختن با صدای کلی ارکستر، آوایی همانند باس در اجرا دارد. اما از طرفی صدای شفاف باسون خود مناسب تک نوازی و اجراهای دوئل است. از گذشته صدای فاگوت در کنار سازهای دیگر شنیده می‌شده وترکیبی لذت بخش و فراموش نشدنی را به وجود می‌آورده است.
ترکیب دو باسون به همراه کنترباس یکی از ترکیبات کلاسیک این ساز است که صدای گرم و پرطنینی تولید می‌کند، در ارکسترهای بزرگ یک کنترباس دیگر هم به این ترکیب اضافه می‌شود و جبران حجم زیاد شده ارکستر را انجام می‌دهد.
از سازهای دیگری که در کنار فاگوت در اجراها قرار دارند می‌توان به فلوت، ابوا، ویولنسل و ویولن اشاره کرد.
