ساز دهلک ، یک ساز دو طرفه ی کوبه ای است که در بخش های جنوبی آسیا و استان سیستان و بلوچستان مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ساز بدنه بلندی دارد و با دست نواخته می‌شودو آن را با نام «دکر» هم می‌شناسند.
اگر به سیستان و بلوچستان سفر کنید، می‌توانید ساز دهلک را در تمام مناطق این استان مشاهده کنید، دهلک سازی رایج ومحبوب در میان محلیان این استان است و سالهاست که با موسیقی محلی این منطقه عجین شده است و با همراهی سازهای رایج دیگر مثل سرنا و قیچک نواخته می‌شود.
ویژگی های ساز دهلک چیست؟
همان طور که قبل تر گفتیم، دهلک یک ساز کوبه ای سنتی است. این ساز تکنیک های نواندگی بسیار ساده ای دارد به همین علت اکثر محلیان نواختن آن را می‌دانند، اساتید این ساز از گذشته در مراسم ذکر دعا و نیایش این ساز را می‌نواختند. علاوه بر سیستان و بلوچستان در ایران، مناطقی مثل پنجاب در پاکستان هم به طور گسترده این ساز را در مراسم های مذهبی خود مورد استفاده قرار میدهند. همچنین در کشور هند نیز در مواقع جشن و اجراهای محلی نوازندگان زیادی با ساز دهلک به میدان می‌آیند.
معمولا ساز دهلک اندازه ثابتی ندارد اما به طور کلی اندازه آن از دهل کوچکتر است و در عین حال ظاهری شبیه به آن دارد.
بدنه دهلک از یک استوانه چوبی یکپارچه تشکیل شده است، البته امروزه مدل های فلزی این ساز هم ساخته می‌شود. دو سر این ساز با پوست پوشیده شده است. بدین صورت که ابتدا پوست را دور طوقه ای میکشند و سپس طوقه را به وسیله طناب هایی به بدنه متصل می‌کنند.
جنس چوب بدنه بدنۀ دهلک از چوب درخت توت و جنس طناب های آن از موی بز یا بند نخی است. سازگران معمولا در سمت راست این ساز از پوست گاومیش استفاده می‌کنند و در سمت چپ از پوست بز.
برای تنظیم دقیق تر پوست در دهلک، هم می توان از پیچ تنظیم کننده ساز استفاده کرد و هم می‌توان با حلقه های مخصوص فولادی، طناب را کشید و پوست را تنظیم کرد.
نواختن ساز دهلک چگونه است؟
در نواختن ساز دهلک، تکنیک های نوازندگی دست راست و چپ با یکدیگر تفاوتی ندارند، اما صدای دهانه سمت راست ساز به علت بزرگتر بودن، نسبت به سمت چپ بم تر است. برای نواختن این ساز دهانه سمت راست، بیشتر توسط پاشنه دست یا قسمت داخلی مچ نواخته می‌شود و نوازنده برای نواختن پوست سمت چپ با کف دست و انگشتان به روی ساز ضربه می‌زند که همین مسئله باعث می‌شود تا ساز صدای زیرتری داشته باشد.
نوازندگان برای استفاده از این ساز، روی زمین می‌نشینند و آن را به صورت افقی روی پای خود قرار میدهند و با استفاده از هر دو دست شروع به نواختن می‌کنند.
