سازهای ارکستر سمفونیک سازهایی هستند که همواره در ارکستر موسیقی غربی مورد استفاده قرار می‌گیرند. ارکستر سمفونیک یکی از مهم ترین و کامل ترین انواع ارکستر موسیقی در جهان است. تعداد سازهایی که در یک ارکستر سمفونیک قرار دارد می‌توانند با توجه به نوع موسیقی در حال اجرا و یا برحسب نظر آهنگساز قطعه متفاوت باشند. همچنین این سازها باید با ترتیب و چینش خاصی در کنار یکدیگر قرار بگیرند که در ادامه بیشتر با آن آشنا خواهیم شد.
تمام سازهای ارکستر سمفونیک نقش مهمی را در ارکستر ایفا می‌کنند و وجودشان ضرورت دارد. در موسیقی و به ویژه در موضوع سازشناسی، بررسی نقش و جایگاه سازهای ارکستر سمفونیک توسط شاخه‌ی مخصوصی از علم موسیقی به نام ارکستراسیون یا علم سازبندی انجام می‌شود.
نحوه چیدمان سازهای ارکستر سمفونیک
چینش سازهای در ارکستر سمفونیک به صورت نیم دایره‌ای می‌باشد. رهبر ارکستر در مرکز این نیم دایره و رو‌به روی تمام سازها می‌ایستد و سایر نوازندگان به این صورت در این نیم دایره قرار می‌گیرند: نوازندگان ویولن در سمت چپ و نوازندگان ویولا در کنار آن ها قرار می‌گیرند. در سمت راست نیم دایره سازهای ویولون سل و بعد از ویولون سل، کنتر باس ها قرار داده می شود.
گروه سازهای بادی در ارکستر سمفونیک در ردیف آخر و در سمت راست قرار می‌گیرند و سازهای کوبه ای نیز پشت سازهای بادی واقع شده اند.
سازهای ارکستر سمفونیک کدام اند؟
سازهای ارکستر سمفونیک در چهار گروه سازهای کوبه‌ای ، سازهای زهی، سازهای بادی برنجی و سازهای بادی چوبی تقسیم بندی می‌شوند. البته سازهای دیگری هم در ارکستر سمفونیک وجود دارند اما وجود این سازها ثابت نیست و با توجه به قطعه ای که اجرا می‌شود، نوع و تعداد آنها می‌تواند متفاوت باشد. در ادامه انواع سازهای موجود در ارکستر سمفونیک را با یکدیگر بررسی می‌کنیم:
سازهای بادی یا آیروفون
سازهای بادی موجود در ارکستر دو دسته اند: سازهای بادی چوبی ، سازهای بادی برنجی
از انواع سازهای بادی چوبی می‌توان ساز فلوت را نام برد. فلوت می‌تواند از جنس چوب و یا از فلز ساخته شده باشد. ساز بادی دیگری که در ارکستر وجود دارد، ساز کلارینت است. کلارینت بدنه ای چوبی دارد اما جنس زبانه آن معمولا از پلاستیک یا فایبرگلس است.
ساز ترومپت هم نقش مهمی را در میان سازهای بادی برنجی ایفا می‌کند. ترومپت ها دو نوع کشویی و کلید دارد هستند که هر دو نوع به یک اندازه در ارکستر مورد توجه اند.
به طور کلی می‌توان گفت سازهای بادی چوبی در ارکستر سمفونیک شامل فلوت، فلوت پیکولو، ابوا، کرآنگله (هورن انگلیسی)، کلارینت، کلارینت باس، فاگوت (باسون) کنترفاگوت و سازهای بادی برنجی شامل هورن، ترومپت، ترومبون، توبا هستند.
سازهای زهی یا کوردوفون
شاید بتوان مهم ترین انواع سازهای ارکستر را سازهای زهی دانست زیرا محدوده صوتی این سازها از تمام سازهای ارکستر سمفونیک بیشتر است. ساز ویولن شناخته شده ترین خانواده‌ی این گروه است که از سال های دور در ارکستر نقش آفرینی می‌کرده است.
به طور کلی گروه سازهای کوردوفون ارکستر متشکل از سازهای ویولن، ویولا، ویولنسل (چلو)، کنترباس (دابل باس)، هارپ می‌باشند.
سازهای کوبه‌ای یا ایدیفون
سازهای کوبه ای هم از طریق ضربه زدن با دست یا چوب های مخصوص به سطح آن نواخته می‌شود. این گروه شامل سازهای تیمپانی، باس درام (طبل بزرگ)، ساید درام، سنج (سیمبال)، مثلث، ماریمبا، زایلوفون، وایبرافون، بلز ارکستری (کلوکن اشپیل) می‌باشد.
البته همان طور که گفتیم علاوه بر سازهای نامبرده شده، گاهی اوقات سازهای دیگری هم در ارکستر سمفونیک حضور دارند که وجود آن ها ثابت و همیشگی نیست و بسته به نظر آهنگساز و قطعه‌ی نواخته شده ممکن است تغییر کنند.
