بهار دلکش عنوان تصنیف فراموش نشدنی و ماندگاری است که همه ی ما ایرانیان به خوبی با آن یا حداقل با نسخه ای از آن آشنایی داریم. شاید تعجب کنید که به شما بگویم این تصنیف زیبا و دلنشین بر آمده از رنج و اندوهی تاریخی است و به هیچ عنوان براساس یک داستان عاشقانه خلق نشده است. این شعر از سروه های شاعر و سیاست مداری است که اتفاقا اسم خودش هم بهار است. منظور ما شاعر بزرگ و نامدار «محمد تقی بهار» که با نام هنری «ملک الشعرای بهار» شناخته می‌شود است.
از سروده های دیگر این شاعر بزرگ که همه ی ما با آن ها آشنایی داریم می‌توان به تصنیف «مرغ سحر» ، «به اصفهان رو» ، «باد صبا گذر کن» و «ایران هنگام کار» اشاره کرد.
در ادامه داستان ساخته شدن تصنیف بهار دلکش را با هم بررسی می‌کنیم.
داستان خلق تصنیف بهار دلکش
به جرات می‌توانم بگویم که هیچ کسی از تاریخ دقیق ساخته شدن قطعه ی بهار دلکش هیچ اطلاعی ندارد اما با کمی سرکشی در اسناد و مدارک تاریخی متوجه شده ایم که اولین اجرای عمومی این قطعه در شهر آمل و در سال 1296 انجام گرفته است. اما چرا این تاریخ؟
بیایید به چند هفته قبل از انتشار این آهنگ سفر کنیم. یعنی به تاریخ 11 فروردین 1296 و زمانی که آتش سوزی عظیمی بیش از نیمی از شهر آمل را با خاکستر یکسان می‌کند. در آن روز صدها خانه، کاروانسرا، مسجد و مغازه در شعله های آتش می‌سوزند و جان تعداد بی شماری از اهالی شهر گرفته می‌شود. گفته اند که این حادثه باعث از بین رفتن هفتاد درصد آمل شده بود و تمام ایران در آن روزها به سوگواری نشسته بودند.
مردم مال باخته و غم زده ی آمل که دیگر توانی برای زندگی کردن نداشتند، دست به دامان دریافت کمک از دولت و سایر مناطق ایران شدند. در مدت زمان کوتاهی پس از وقوع این حادثه تمام مردم ایران دست به دست هم می‌دهند و کمپین هایی برای دریافت کمک های مردمی در سراسر ایران برگزار می‌شود.
تصنیف بهار دلکش در همین روزهای خونین و سیاه و به نیت همدلی و همراهی با مردم آمل برای اولین بار در تهران اجرا می‌شود. اطلاع دقیقی درباره آهنگساز این قطعه در دسترس نیست و موسیقیدانان هنوز هم بر سر این مسئله که این تصنیف از ساخته های درویش خان یا عارف قزوینی بوده دچار شک و تردید هستند.
بهار دلکش در گذر زمان
تصنیفی که همه ی ما امروزه با عنوان بهار دلکش می‌شناسیم در واقع درون مایه ای عاشقانه دارد و جلوه گر شکوه های عاشقی است که مورد بی توجهی معشوق خودش واقع شده. اما زمانی که نسخه ی اصلی این قطعه را بررسی می‌کنیم متوجه می‌شویم که مضمون آن صدای مردم سختی کشیده و غمگینی است که از روزگار به ستوه آمده اند و انگار دیگر برایشان فرقی نمی‌کند که بهار کی از راه می‌رسد…
چه کسانی تا کنون این تصنیف را اجررا کرده اند؟
لازم به ذکر است که این تصنیف در آواز ابوعطا گوشه حجاز اجرا شده است و تا کنون خوانندگان زیادی از جمله عبدالله دوامی، محمد رضا شجریان ، سالار عقیلی ، علیرضا قربانی و… این تصنیف را اجرا کرده اند. به عقیده ی بسیاری اجرای استاد شجریان که با نوای تار استاد محمدرضا لطفی همراهی شده از بهترین اجراهای این قطعه است.
همه ی ما بر این مسئله آگاهی داریم که موسیقی ایرانی یکی از غنی ترین و اصیل ترین انواع موسیقی است و با بررسی و تحقیق در تک تک آثار به جا مانده از هنرمندان گذشته با داستان هایی مواجه می‌شویم که هر کدام گوشه ای تاریخ این سرزمین و روحیه لطیف و دلسوز ایرانیان را برای ما آشکار می‌کند.
موسیقی سنتی ما بیش از هرچیزی متاثر از درون انسان است و شاید این بزرگترین دلیلی است که آن را از موسیقی سایر کشورهای جهان متمایز می‌کند. آواز یکی از قدیمی ترین فرم های موسیقی است که شعر و نغمه ی موسیقی را با هم به کمال می‌رساند. اگر شما هم علاقمند به یادگیری آواز هستید همین امروز مسیری دقیق و مشخص برای دنبال کردن این هدف خود انتخاب کنید و با حضور در عرصه هنر و قدم زدن در این وادی بی انتها شاهد پیشرفت در جنبه های مختلف زندگی خود باشید.
