تماشای اجرای ارکستر سمفونیک به صرف پیتزا!

نادر مشایخی که به تازگی به عنوان یکی از اعضای شورای ارکستر سمفونیک تهران معرفی شده است، نظر خود را درباره تصمیم این شورا مبنی بر استفاده از رهبرهای مهمان را چنین عنوان می کند: استفاده از رهبرهای دائم برای ارکسترهای سمفونیک عموما تا ۴۰ سال پیش معمول بود ولی امروزه ارکسترهای بزرگی مانند ارکستر لوسرن و حتی فیلارمونیک وین بدون رهبر دائم و با رهبرهای مهمان به روی صحنه می‌روند.

چرا هدایت ارکستر سمفونیک تهران با رهبر دائم نباشد؟

او در پاسخ به این سوال اظهار می‌کند: این جریان تا ۴۰ سال پیش در جهان مرسوم بود. ولی از آن زمان به بعد حتی ارکسترهای خیلی بزرگ مانند ارکستر فیلارمونیک برلین به طور متناوب بدون رهبر دائم به فعالیت خود ادامه داد. ارکستر فیلارمونیک وین نیز در حال حاضر بدون رهبر دائم فعالیت می‌کند.

مشایخی ادامه می‌دهد: حضور یک رهبر دائم برای ارکستر به پیش از سال ۱۹۵۰ برمی‌گردد و از آن زمان به بعد قالب ساختمان ارکسترها کم کم تغییر کرد. ارکستر نهادی است که از قرن ۱۹ به ما رسیده و روابطی هم که در آنجا حاکم است از همان زمان آمده است. اکنون در قرن ۲۱ همچنان با این نهاد کار می‌کنیم، ولی از لحاظ اجتماعی نمی‌توان همانند قرن ۱۹ رفتار کرد. امروزه روابط انسانی که در قرن ۱۹ برقرار بود، وجود ندارد و باید به دنبال راه حل‌های جدید باشیم.

او تصریح می‌کند: البته نباید اینگونه باشد که اگر اروپایی‌ها روش خاصی را دنبال می‌کنند ما هم همان کار را انجام دهیم. همین طرز تفکر باعث شده که همیشه از لحاظ موسیقی عقب باشیم. زیرا به این امر فکر نکرده‌ایم که ما ایرانی هستیم و در روابط خودمان، مرام و قواعد رفتاری متفاوتی داریم و بهتر است از آنها پیروی کنیم.

این موسیقیدان در ادامه صحبت‌هایش درباره اداره ارکستر سمفونیک تهران با رهبرهای مهمان بیان می‌کند: البته نمی‌گویم که ارکستر سمفونیک تهران رهبر دائم نداشته باشد. ولی باید مدتی مهلت داد تا بررسی کرد که کدام رهبر می‌تواند ارتباط بهتری با ارکستر برقرار کند. زیرا رهبر ارکستر همانند یک آهنگساز نیست که در یک استودیو بنشیند و کارش را انجام دهد؛ بلکه او با یک جامعه سر و کار دارد. در ارکستر سمفونیک تهران نیز افراد از تمام اقشار جامعه کار می‌کنند. در نتیجه باید دید که رهبر به چه صورت با نوازندگان ارکستر رفتار می‌کند؟ آیا می‌تواند به آنها انگیزه دهد و راغب کند که رهنمودهای او را دنبال کنند؟

این رهبر ارکستر می‌گوید: به نظر من، اعضایی که در شورا انتخاب شده‌اند، به ایده‌های جدید و بکر برای ادامه راه ارکستر فکر می‌کنند. باید این را بدانیم که راهی جز امیدواری نداریم و تنها به حرکت رو به جلو فکر می‌کنیم.

دستمزد نوازندگان افزایش پیدا خواهد کرد؟

مشایخی در جواب این سوال می‌گوید: مسوولان ارکستر سمفونیک تهران در حال حاضر، تمام تلاش خود را می‌کنند. تا به حال تا این حد افراد دلسوز در بخش مدیریت این ارکستر حضور نداشته‌اند. این افراد سعی می‌کنند ارکستر به نهادی تبدیل شود که افرادی که در آن کار می‌کنند، مطمئن باشند از لحاظ مالی تأمین و بیمه خواهند شد. ارکستر نهادی است که هنوز به آن صورت که باید از لحاظ اداری طبقه بندی نشده است.

در پایان از مشایخی سوال می‌کنیم که تشکیل این شورا تا چه حد می‌تواند نویدبخش بهبود شرایط ارکستر سمفونیک تهران باشد؟ می‌گوید: تمام تلاش ما برای انجام شدن مواردی است که ارکستر بتواند به درستی و با تداوم عمل کند. یکی از این موارد خرید سازهای خوب برای ارکستر است. سازهای ارکستر سمفونیک اصلا مناسب نیستند، به گونه‌ای که سازهای ضربی آن متعلق به ۷۰ سال پیش است.

او ادامه می‌دهد: خود من به دنبال فروشگاه‌های سازی در اروپا رفتم که سازهای خوب و با قیمت مناسب تولید می‌کنند و کسانی که مسئول هستند این معضل را قبول کرده‌اند. همچنین ارکستر سمفونیک تهران باید یک آرشیو خوب از آهنگسازان ایرانی داشته باشد. خیلی وقت‌ها وقتی قصد اجرای آثار آهنگسازان ایرانی را داریم، نت‌های آنها در دسترس نیست. گاهی هم در دست اقوام آن آهنگساز است که نت‌ها را به ارکستر نمی‌دهد. باید این مسئله جا بیفتد که اجرای آثار این آهنگسازان یک الزام فرهنگی است.

منبع: ایسنا