تار یحیی تاری ست که هنوز هم پس از سالیان سال، در دست بسیاری از هنرمندان دیده می شود. هوهانس آبکاریان مشهور به یحیی تارساز، زاده 1254 خورشیدی در اصفهان، سازنده ی ساز ایرانی ارمنی تبار بود. تمام کسانی که به موسیقی سنتی علاقه دارند و آن را دنبال می کنند اعم از بزرگان موسیقی ایران، سازندگان و نوازندگان تار، یحیی را می شناسند.
کودکی یحیی تارساز
یحیی تارساز فرزند خاچیک نجار باشی از ارامنه اصفهان بود. او در همان ابتدا با وسایل موسیقی و ساخت آنها آشنا بود چرا که پدر و عموی یحیی از هنرمندان این رشته بودند و یحیی از کودکی با تار و سایر وسایل موسیقی آشنا شده بود و حتی به پدرش در ساخت تار و سه تار کمک می کرد. او کم کم به این کار علاقه مند شد و تصمیم گرفت کار پدر و عمویش را ادامه دهد و خودش شروع به ساخت تار کند. او که علاقه ی خاصی نسبت به تار استاد فرج الله پیدا کرده بود تصمیم می گیرد برای شروع کار خود یعنی ساخت تار، از الگو و اندازه ی تار استاد فرج الله استفاده کند. وی با کمی تغییر و تصرف در ساز تار توانست زیبایی قابل توجهی به این ساز بدهد و صدای آن را به درجه ی اعلا برساند.
تار یحیی
یحیی در سه اندازه ی بزرگ، متوسط و کوچک تار می ساخت و تارهایی که امروزه ساخته می شود از روی تار یحیی است، به همین دلیل به الگوی یحیی معروف می باشد.
یحیی اولین سازنده ای بود که روند ثابت و مستمری را برای کار خود انتخاب کرد چرا که تمام تارهایی که از او باقی مانده است از نظر کوچک ترین معیارها و اندازه های فنی تفاوت زیادی با هم ندارند. در آن زمان یعنی سال 1312 قیمت تار یحیی 40 تومان بوده است در حالی که تار بقیه استادان در آن زمان بیشتر از 14 یا 15 تومان نبود و تارهای متفرقه و بی نام و نشان نیز 3 تا 5 تومان بوده است. کسانی که امروزه دارنده ی تار یحیی هستند تمایلی به فروش آن ندارند اما اگر به فروش برسد تا مرز 200 میلیون تومان طرفدار دارد.
ویژگی های تار یحیی
تار یحیی را اشرف تارها می دانند. خوش خوانی و خوش دستی تار یحیی به چند عامل بستگی دارد: نحوه ساختن کاسه، تراش داخل کاسه، نحوه نصب دسته به کاسه، تناسب کاسه ی بزرگ به کاسه ی کوچک، تناسب کاسه به دسته و یکی از مهم ترین ویژگی های تار یحیی این است، وقتی او خرکی را برای اولین بار امتحان می کرد و از نظر صدادهی مناسب بود دیگر آن را تغییر نمی داد و آن خرک را برای همیشه روی تار نگه می داشت. چون معتقد بود در صورت تغییر دادن، صدای تار تغییر می کند و کم می شود و از خوش صدایی می افتد. آقا حسینقلی و میرزا عبدالله هر ساله به اصفهان سفر می کردند تا از تارهای یحیی بازدید کنند.
مهر سازهای یحیی
یحیی در اوایل کار خود، برای تارهایی که می ساخت از مهر استفاده نمی کرد، اما چون تارهایش به علت مرغوبیت از طرفداران زیادی برخوردار بود و ممکن بود توسط افراد نااهل تقلید شود و به فروش برسد مجبور شد مهری بیضی شکل و کوچکی را بسازد و کلمه یحیی را روی آن حک کند و به درون کاسه ی بزرگ بزند. او نخستین سازنده ای بود که برای شناسایی آثارش از مهر استفاده کرد. بعد از ساخت مهر تعدادی از سازنده ها از این مهر تقلید می کنند و یحیی مجبور به ساخت مهر دیگری برای تارهایش می شود. او این بار مهری دایره ای شکل می سازد و اسم یحیی را به تاریخ 1325 با فشار زیاد روی بیخ دسته تار می زند که دوباره از مهرش تقلید می کنند. او این بار برای این امر پیگیری می کند و مهری بیضی شکل کوچکی را می سازد و روی کاغذ می زند و تاریخ و محل ساخت را می نویسد تا آن را در زیر سیم گیر بچسباند، مهر مخفی دیگری روی کاغذ می زند و آن را زیر استخوان سرپنجه می چسباند. مهر زیر استخوان سر پنجه مهم ترین مهر است که اگر بر روی تار باشد حتما ساخته ی یحیی می باشد.
تارهای یحیی زینت بخش موزه های ایران است و نمونه ای از آن ها در موزه کلیسای وانک نگهداری می شود.
وفات
استاد یحیی در 28 بهمن 1311 در سن 56 سالگی در گذشت و در قبرستان ارمنیان در دامنه کوه صفه به خاک سپرده شد. علت مرگ وی را استنشاق مداوم تراشه های چوب توت ذکر کرده اند. چوب توت دارای ماده سمی آرسنیک است و استنشاق گرد ساییده آن در مدت زمان طولانی می تواند بیماری های تنفسی و یا سرطان را ایجاد کند.
