بافت موسیقی چیست؟ طی یک قطعه ی موسیقی زمانی ممکن است ملودی بدون همراهی، گاه چندین ملودی بصورت همزمان یا ملودی با آکوردهای همراهی کننده شنیده شوند. برای توصیف این موارد از اصطلاح بافت موسیقی یا بافت موسیقیایی استفاده می کنیم. برای آشنایی بیشتر با بافت و انواع بافت موسیقی تا پایان این مقاله همراه ما باشید.
بافت موسیقی
به طور کلی، به تعداد لایه های صوتی همزمان در یک قطعه و ارتباط آن ها با یکدیگر بافت موسیقیایی گفته می شود. اگر با دقت به یک فرش نگاه کنید نوع بافت یا همان خطوط عمودی و افقی را می بینید که به صورت هماهنگ در مقابل هم قرار گرفته و شکل هماهنگی را تشکیل می دهند. پس به این هماهنگی بین لاین ها و خط های مختلف بافت می گوییم. بافت در تمامی رشته ها و هنرها وجود دارد و بستری برای حرکت می باشد. بافت ها انواع مختلفی دارند و طبیعتا با یکدیگر متفاوت اند. در نتیجه موسیقی نیز مانند هر هنر دیگری دارای بافت مخصوص به خود است و یک آهنگساز برای ساخت اثر موسیقیایی، بافت مورد نظرش را در نظر می گیرد. همچنین می تواند تلفیقی از بافت های مختلف را برای اثر خود در نظر بگیرد.
انواع بافت موسیقیایی
بافت موسیقی سه نوع مختلف دارد که در آثار موسیقی آهنگساز می تواند از یک نوع بافت استفاده کند و یا تلفیقی از بافت ها را در اثر خود به کار بگیرد. انواع بافت موسیقی عبارت اند از :
- بافت مونو فونیک
- بافت پلی فونیک
- بافت همو فونویک
بافت مونوفونیک
ساده ترین نوع بافت موسیقیایی مونوفونیک یا مونودیک نام دارد. در موسیقی، این بافت به معنی تک صدایی است. زمانی که در یک اثر موسیقی صدایی واحد با یک خط ملودیک و بدون همراهی سازی یا هارمونی باشد، بافت آن اثر مونوفونیک است. به عنوان مثال هنگامی که کسی به تنهایی مشغول خواندن آواز است موسیقی او یک بافت مونوفونیک دارد.
اجرای هم زمان یک خط ملودیک یکسان بصورت همزمان، بافت مونوفونیک حجیم تر و غنی تری را ایجاد خواهد کرد که به آن هم صدایی گفته می شود.
پس زمانی که خط ملودیی داشته باشیم که بدون کمک و همراهی ساز یا آواز صدا تولید شود بافت موسیقی ما مونوفونیک خواهد بود. این بافت از قدیمی ترین انواع آن در موسیقی است و اکثر سرودهای ملی و مذهبی به علت سادگی و زودفهمی این نوع موسیقی بعد مونوفونیک دارند. (در بافت مونوفونیک صداهای اضافی با نت های غیر هم نام وجود ندارند.)
بافت پلی فونیک
این بافت برعکس بافت مونوفونیک می تواند پیچیده ترین نوع بافت موسیقی باشد. اجرای هم زمان چند خط ملودیک و مجزا بافت پلی فونیک را به وجود می آورد که موسیقی را کامل تر می کند و به آن بعد می دهد. پلی فونیک در موسیقی یعنی چند ملودی مجزا با تنظیم به روی هم می آیند و چندصدایی را تشکیل می دهند. این ملودی ها در مقابل هم هماهنگی و توازن دارند و می توانند هر کدام نقش خاص خود را داشته باشند.
پس در کل می توان گفت هنگامی که دو یا چند ساز با هماهنگی، هر کدام یک ملودی مجزا را اجرا کنند که در نهایت به یک قطعه ی کامل تبدیل شوند بافت پلی فونیک ایجاد شده است.
بافت همو فونیک
بافت دیگری که در آثار موسیقیایی استفاده می شود و از بافت پلی فونیک (دوران باروک و رنسانس) به وجود می آید هموفونیک یا دوصدایی است. این بافت در دوران کلاسیک پراستفاده بوده است. زمانی که یک ملودی اصلی به همراه هارمونی و آکوردهای آن در قطعه ی موسیقی قرار گرفته اند بافت موسیقی آن قطعه هموفونیک می باشد. در موسیقی یک تم یا ملودی اصلی در قطعه وجود دارد که صداهای دیگر نقش هماهنگی با آن را دارند. هارمونی که به معنی هماهنگی است در این فرم نقش مهمی دارد زیرا با هدف نشان دادن همان جزء اصلی بین اجزا هماهنگی ایجاد می کند.
برای نمونه چند مثال می زنیم تا این بافت موسیقی پرکاربرد را بهتر متوجه شوید:
زمانی که یک خواننده همراه با خواندن آواز سازش را می نوازد این بافت را به وجود می آورد. همچنین زمانی که چند نوازنده در حال همنوازی هستند و یک نفر ملودی می نوازد و یک نفر آکورد نوازی می کند، در اصل بافت موسیقی هموفونیک در حال اجرا است.
همانطور که در ابتدا گفتیم در قطعات موسیقی این امکان وجود دارد که یا از هر یک از بافت های موسیقی به تنهایی استفاده شود و یا به صورت تلفیقی از همه ی آن ها در اثر استفاده شود. که البته آهنگسازان امروزه بیشتر از روش دوم استفاده کررده و در آثار خود از هر سه بافت موسیقی استفاده می کنند.
