اکشن گیتار به فاصله ای گفته میشود که سیم های گیتار از صفحه ی انگشت گذاری دارند. این فاصله در ساز نوازندگان حرفه ای می‌توانند با توجه به سلیقه و راحتی آن ها متفاوت باشد. معمولان نوازندگان گیتار هرکدام اندازه مخصوصی برای اکشن ساز خود دارند که با اکشن ساز نوازنده دیگر متفاوت است.
اندازه اکشن تاثیر بسیار زیادی روی تجربه نوازندگی ساز گیتار می‌گذارد. اکشن گیتار از طریق فرت دوازهم اندازه گیری میشود و عددی که به دست می‌آید و عموما بر حسب میلی متر است.
شاید برای شما هم پیش آمده باشد که یک گیتار گران قیمت و حرفه ای را در دست بگیرید اما بر خلاف انتظار متوجه شوید که نوازندگی با آن آنقدرها هم آسان نیست، این مسئله نه به کیفیت ساخت گیتار مربوط میشود و نه نوازندگی شما. یکی از دلایلی که می‌تواند باعث به وجود آمدن چنین مشکلی باشد اکشن بالای ساز است که با تنظیم مناسب به راحتی برطرف میشود.
اکشن در گیتار آکوستیک
شاید شنیده باشید که بسیاری از گیتاریست ها از اکشن بالا در ساز خود شکایت می‌کنند. اکشن بالا نشان دهنده فاصله ی زیاد سیم ها از صفحه ی انگشت گذاری است. دلیل اینکه نوازندگان اکشن بالا را دوست ندارند این است که هرچه فاصله سیم و صفحه بیشتر باشد انگشت گذاری و نگه داری نت مورد نظر هم سخت تر میشود.
در مقابل، اکشن پایین علاوه بر اینکه نوازندگی گیتار را آسان تر می‌کند، باعث میشود که گیتار کوک خود را در زمان اجرا حفظ کند.
نکته ی بسیار مهمی که باید در مورد اکشن به آن اشاره کنیم این است که اکشن هر سازی با صدای آن رابطه ی مستقیم دارد، یعنی هرچه اکشن بیشتر باشد صدای ساز بلندتر میشود.
این قابلیت زمانی کاربرد پیدا کرد که نوازندگان گیتار کلاسیک می‌خواستند صدای بلندتری از ساز خود تولید کنند. در زمانی که هنوز آمپلی فایر اختراع نشده بود بسیاری از نوازندگان به سادگی و با تغییر اکشن گیتار موفق به ایجاد صدای بلندتری در ساز خود شدند.
اکشن در گیتار الکتریک
میزان اکشن در گیتار الکتریک با اکشن در گیتار آکوستیک تفاوت بسیار زیادی دارد، نوازندگان آکوستیک برای ارتعاش در ساز خود نیازمند فضای بیشتری هستند اما در گیتار الکتریک در زمان آکورد گیری یا اجرای تکنیک ها به فضای زیادی احتیاج نیست.
یکی از دلایل دیگری که باعث میشود اکشن گیتار در گیتار آکوستیک بالاتر باشد این است که سیم های این ساز نسبت به ساز الکتریک ضخامت بیشتری دارند و برای اینکه موقع نوازندگی گز نزنند باید اکشن بالاتری داشته باشند.
همچنین همان طور که می‌دانید اکثر قطعاتی که با گیتار الکتریک نواخته می‌شوند نیازمند سرعت و عکس العمل بسیار بالایی هستند بنابراین اکشن کوتاه می‌تواند به گیتاریست ها کمک کند تا با سرعت بیشتری بنوازند.
گیتارهای الکتریکی که وارد بازار می‌شوند همگی اکشن استانداردی دارند اما این فاصله برای همه ی سبک های الکتریک مناسب نیست، مثلا نوازندگان سبک راک نیاز به اکشن کمتری نسبت به نوازندگان جاز و کانتری دارند به همین دلیل گاهی اوقات مجبورند اکشن ساز خود را مطابق با نیازشان تغییر دهند.
چه مواردی باعث تغییر اکشن گیتار میشود؟
گاهی اوقات نوازندگان بعد از مدتی به سراغ ساز خود می‌روند و هنگامی که شروع به نواختن می‌کنند متوجه تفاوت هایی در اکشن ساز خود می‌شوند. در این شرایط بدون اینکه شخصی عمدا اکشن ساز خود را تغییر داده باشد ممکن است ساز بر اثر عوامل مختلفی دچار تغییر اکشن بشود.
در ادامه مواردی که ممکن است باعث تغییر اکشن در ساز شود را با هم بررسی می‌کنیم.
تغییر در رطوبت و دمای محیط
گیتار هم مثل تمامی وسایل چوبی ممکن است تحت تاثیر دما و رطوبت قرار بگیرد. تغییرات سریع در هریک از این عوامل می‌تواند باعث تغییر شکل در چوب گیتار شود. در صورت بالا بودن رطوبت هوا گیتار این رطوبت را جذب می‌کند و حجم آن افزایش پیدا می‌کند. برعکس این مورد زمانی که هوا خشک باشد چوب خشک تر میشود و حجم آن کاهش پیدا می‌کند. این تغییرات آب و هوایی می‌تواند باعث خم و یا صاف شدن دسته ی گیتار شود و به مرور زمان به آن آسیب برساند.
تغییر در کشش سیم ها
سیم های گیتار در حالت عادی نیروی مناسبی را به دسته وارد می‌کنند، زمانی که این نیرو کاهش یا افزایش پیدا می‌کند دسته ی گیتار دچار تغییر میشود و ممکن است به سمت جلو خم شود. برخی هنرجویان برای تمرین و کسب تجربه بیشتر ممکن است است سیم هایی استفاده کنند که شکل دسته گیتار را تغییر دهد و آن را کمی به سمت جلو خم کند. در این صورت اکشن گیتار تغییر می‌کند و نوازنده موقع دست گرفت ساز متوجه این تغییر میشود.
استفاده مداوم از ساز
نوازندگان گیتار معمولا به طور مداوم از ساز خود استفاده می‌کنند. استفاده ی مداوم از گیتار باعث میشود تا بدنه ی آن به مرور زمان تغییر شکل دهد و قسمت های مختلف آن از جمله خرک و دسته آسیب ببینند. این مشکلات که بیشتر در گیتارهای آکوستیک به چشم می‌خورد می‌تواند باعث تغییر اکشن در گیتار شود.
چگونه اکشن گیتار را تنظیم کنیم؟
تنظیم اکشن در گیتار از سه طریق انجام میشود: «تراس راد» ، «تیغه ی سردسته» و «بریج»
برخی از گیتارها تراس راد ندارند. اگر گیتار شما هم جزو این دسته از سازهاست بهتر است برای تنظیم اکشن گیتار خود به سراغ مراحل بعدی بروید.
تنظیم کردن تراس راد
تراس راد یک میله ی فلزی و شیاردار است که در داخل دسته گیتار قرار دارد. این میله به دسته کمک می‌کند تا در مقابل کشش سیم و فشار وارد شده بر آن ها مقاومت کند و صاف بماند.
برای تنظیم تراس راد باید از یک آچار آلن استفاده کنید. به وسیله ی این آچار می‌توانید تراس راد را محکم کنید تا دسته را صاف کنید یا اندکی آن را شل کنید تا دسته خمیده تر شود.
تنظیم اکشن از تیغه ی سر دسته
در صورتی که خمیدگی دسته را کاهش دادید اما هنوز به اکشن مورد نظرتان نرسیده اید نوبت به تنظیم تیغه سردسته یا «نات» می‌رسد. این تیغه در ابتدای سردسته قرار دارد.
برای تنظیم این قسمت ابتدا فاصله ی سیم ها تا فرت اول را با یک خط کش محاسبه کنید. این فاصله در حالت استاندارد باید ۱.۵ میلی متر باشد. اگر فاصله از این بیشتر است باید تیغه را جدا کرده و با سمباده کوتاه کنید.
تنظیم بریج
آخرین مرحله تنظیم اکشن گیتار از طریق بریج است. تمام گیتارهای آکوستیک و کلاسیک قطعه ای به نام خرک دارند که سیم ها روی آن قرار می‌گیرند.
اگر خرک ساز شما بلند باشد باعث میشود تا اکشن ساز هم زیاد شود. در این صورت نیاز دارید تا این قطعه را جدا کنید و به وسیله ی سمباده آن را به ارتفاع مناسب برسانید. توصیه ما به شما این است که برای انجام این مرحله از یک متخصص کمک بگیرید زیرا تیغه باید کاملا صاف و دقیق روی ساز قرار بگیرد و این کار می‌تواند برای هنرجویان کمی چالش برانگیز باشد.
