انواع مضراب تار و نقش آن‌ها در کیفیت صدای ساز

شکل مضراب

از نظر شکل، مضراب‌هایی که بزرگ هستند و سر پهن‌تری دارند، صدای بم‌تر، خشن‌تر و گرفته‌تری (تو دماغی) تولید می‌کنند. برعکس مضراب باریک (ظریف) و نوک‌تیز، صدای ریزتر و متصل‌تری ایجاد می‌کنند. این گونه از مضراب‌ها برای اجرای تکنیک‌هایی مانند تریل و ریز متصل مناسب‌ترند. بعضی از اساتید نوازنده، معتقد هستند، مضراب‌هایی که نوک آن‌ها تخت است و نوک پهن‌تری دارند ( شبیه ذوزنقه)، برای ردیف نوازی مناسب‌تر هستند.

جنس مضراب

جنس مضراب تار در قدیم از جنس فلزی به نام برنج (نوع متداول) ساخته می‌شد. امروزه پلاستیک، عاج، شاخ (بز، قوچ و….) و یا هر شی مستحکم دیگری نیز برای مضراب استفاده می‌شود. انتخاب جنس و شکل مضراب کاملا به سلیقه‌ی نوازنده بستگی دارد و نمی‌توان به صراحت گفت کدام نوع بهتر است. بعضی از نوازندگان مضراب‌هایی از نوع شاخ یا استخوان را برای کارهای استودیویی استفاده می‌کنند. چراکه به دلیل حذف صدای اتصال دو فلز، صدای صاف و خالص و نرم‌تری برای ضبط دارند.  ولی اصولا تار نوازان در اجراهای خود و برای مضراب زدن از مضراب برنجی استفاده می‌کنند که صدای گوش‌نواز‌تری را ایجاد می‌کند.

انواع مضراب تار از نظر جنس

همان‌طورکه اشاره کردیم برای ساز تار که یکی از پرمخاطب‌ترین سازهای موسیقی ایرانی است، مضراب‌های متنوعی وجود دارد. به طور کلی هر نوازنده‌ای با توجه به سلیقه و عادت نوازندگی یکی از آن‌ها را برای نواختن انتخاب می‌کند. در ادامه به انواع مضراب‌ تار اشاره می‌کنیم.

مضراب برنجی

این نوع مضراب از رایج‌ترین مضراب‌های تار به شمار می‌رود که بیش‌تر نوازندگان با آن تار می‌نوازند. همان‌طور که از نام این نوع مضراب پیداست، جنس آن از برنج است و قیمت پایینی نیز دارد. به طور کلی مضراب‌های برنجی تار صدادهی خوبی دارند.

مضراب رزینی

نوع جدید‌تر مضراب تار، مضراب رزینی است که در مدت کوتاه توانست توجه نوازندگان و هنرجویان تار را به خود جلب کند. شاید دلیل این  محبوبیت زیاد، صدای شفاف، قیمت مناسب، راحت بودن در دست نوازنده و … باشد. 

مضراب شاخ

همان‌طور که از اسم این نوع مضراب تار، پیداست، آن را از شاخ، عاج، صدف حیوانات درست می‌کنند و اصولا صدای نرم و عمیقی ایجاد می‌کنند.

با وجود این‌که امروزه انواع مضراب‌های رزینی، پلاستیکی و شاخ حیوانات در بازار وجود دارد ولی بهترین مضراب مورد تأیید بزرگان نوازنده، مضراب برنجی است. زیرا این نوع مضراب‌ها صدای شیرین و گوش‌نوازی را تولید می‌کنند ولی همان‌طور که گفته شد برای ضبط استودیویی مناسب نیستند.

منظور از موم مضراب تار چیست؟

همان‌طور که اشاره کردیم، ساز تار را حتما باید با مضراب نواخت و به همین دلیل مضراب‌های متنوعی در شکل و جنس ساخته شده‌اند. نوازنده‌ی تار، مضراب را بین انگشت‌های شست، اشاره و انگشت وسط نگه می‌دارد و به کمک آن به سیم‌های ساز، ضربه می‌زند. برای این‌که مضراب بین انگشتان نوازنده، ثابت بماند و جابه‌جا نشود از یک تکه موم طبیعی استفاده می‌شود. موم مضراب تار به انتهای مضراب چسبانده می‌شود و این قسمت بین انگشت‌های نوازنده قرار می‌گیرد.

از آن‌جایی‌که موم به مرور زمان بین دست نوازنده نرم می‌شود و وا می‌رود باید دوباره به آن شکل داد. در گذشته برای جلوگیری از این امر، موم را با الیاف نخی و کرک ترکیب می‌کردند و آن را در ذغال می‌غلتاندند  و در نهایت دور مضراب می چسباندند. هدف از این کار این بود که موم مضراب، در عین نرم و خوش‌دست بودن، حالت نوچ و چسبناک نداشته باشد و به سرعت هم تغییرشکل ندهد.

در نهایت باید قبول کرد که مضراب با وجود کوچکی‌اش نقش مهمی را در صدای تولید شده از تار دارد. به همین دلیل باید موقع خرید آن دقت کافی را بکنید. البته برای افرادی که در ابتدای مسیر هستند و هنوز نمی‌دانند که با چه مضرابی راحت‌تر هستند، پیشنهاد می‌شود که انواع آن را امتحان کنند.

اگر شما از آن دسته از علاقه‌مندان به تار  هستید که وقت و حوصله‌ی کلاس‌های حضوری را ندارند و از طرف دیگر با دوره‌های آفلاین نیز نتیجه نگرفته‌اند، چرا دوره‌ی آموزش آنلاین وب نوازان را امتحان نمی‌کنید؟ لازم به ذکر است که آموزش تار در وب نوازان به شکل آنلاین، تصویری و ارتباطی دو طرفه با استاد انجام می‌شود. درواقع شما هم فرصت مشاهده‌ی آموزش استاد را دارید و می‌توانید سوالات خود را حین جلسه و یا بعدا از او بپرسید و هم فرصت دارید که خودتان اجرا کنید و استاد همان‌جا نواقص شما را رفع کند.

اگر مشتاق هستید که درباره‌ی شرایط کلاس‌ تار وب نوازان بیش‌تر بدانید، همین الان درخواست مشاوره رایگان بکنید تا همکاران ما با شما تماس بگیرند.