انواع ساز نی به هنرجو این امکان را می دهد تا بتواند برحسب ذوق و علاقه ی خود یکی از مدل های ساز نی را انتخاب کند. ساز نی یکی از سازهای سنتی ایرانی است که صدایی دل انگیز دارد و افراد زیادی تمایل به یادگیری آن دارند، اما برای یادگیری نیاز می باشد با انواع ساز نی آشنا شوند تا بتوانند سازی مناسب تهیه کنند. داشتن ساز مناسب به هنرجو انگیزه می دهد و او را به یادگیری بیشتر تحریک می کند.
در مقاله های قبلی شما با ساز نی و ساختار کلی آن آشنا شده اید اما در این مقاله قصد داریم شما را با انواع ساز نی آشنا کنیم.
انواع ساز نی
انواع ساز نی در بازار با مارک های مختلف متفرقه و ارزان قیمت وجود دارد که کیفیت مناسبی ندارند و خرید آنها خیلی توصیه نمی شود.برای اینکه یک نوازنده خوب در ساز نی باشید، جدا از تمرین و آموزش نیاز می باشد که ساز مناسب و استاندارد انتخاب کنید تا بیشتر از نواختن خود لذت ببرید. از بهترین مارک هایی که در حال حاضر در ایران وجود دارد می توان به نی سلطانیان، نی صنایعی ، نی شفیعی، نی عارف ، نی بیات و نی علوی اشاره کرد.
پیشنهاد ما به شما این است که اگر هنرجویی مبتدی هستید و آشنایی کامل با ساز نی ندارید، بهتر است دنبال نی های ارزان تر باشید تا بیشتر با فوت و فن ساز نی آشنا شوید. بعد از گذراندن دوره های ابتدایی و آشنا شدن با ساز نی می توانید دنبال نی های حرفه ای یا سه مهر باشید.
وجود مهر در نی
انواع ساز نی با مهر به بازار معرفی می شوند. سازندگان ساز از جمله سازندگان نی برای کیفیت سازهای خود از مهر استفاده می کنند. مثلا اگر سازنده ای برای ساز خود(نی) از یک مهر استفاده کند یعنی این ساز از کیفیت خیلی بالایی برخوردار نمی باشد. اگر از دو مهر برای ساز خود استفاده کند یعنی این ساز از کیفیت معمولی برخوردار است و قیمتی ارزان دارد. وجود سه مهر بر روی ساز یعنی این ساز از کیفیت بالایی برخوردار است و مناسب نوازندگان حرفه ای می باشد.
معرفی انواع ساز نی
ساز نی کوتاه
نی کوتاه به علت دو رگه کردن صدا، صدای بم تری تولید می‌کند. این مدل نی طول کمی دارد اما قطر آن از عالت معمولی بیشتر است. از این مدل بیشتر برای اجرای آهنگ های محلی استفاده می‌کنند.
ساز نی بلند
ساز نی بلند یا نی خرک که نام دیگر آن است از بلند ترین انواع ساز نی است که ارتفاع آن به حدود 80 سانتی متر می‌رسد. سوراخ های آن 5 عدد هستند و صدای سوزناک و غمگینی تولید می‌کند. از این مدل نی در موسیقی مردم نواحی ترکمن و جنوب ایران بیشتر از سایر مناطق استفاده می‌شود.
نی هفت بند
نی هفت بند همان طوری که از نامش پیداشت دارای 7 بند و 6 گره است. این نی مانند نی خرک 5 سوراخ دارد که 4 تای آن روی ساز و یکی از آنها زیر ساز قرار دارد. برای نواختن نی هفت بند آن را بین دندان قرار می‌دهند و سپس هوا را به داخل آن می‌دمند. این نی از 4 منطقه صوتی بم، اوج، غیث و ذیل تشکیل شده است.
قره نی
یکی از انواع سازهای بادی تک زبانه قره نی است. نام دیگر این ساز در کشورهای دیگر از انواع کلارینت است اما نام ایرانی آن که قره نی است از دو کلمه قره به معنای سیاه و نی تشکیل شده است. به همین علت به آن نی سیاه نیز می‌گویند. قره نی توانی تولید فاصله های موسیقی شرقی را دارد مه همان ربع پرده است. برای نواختن این ساز مانند ساز نی هفت بند دندان ها میان ساز قرار می‌گیرد و هوا به داخل دمیده می‌شود. معمولا قره نی را از چوب آبنوس یا فلز می‌سازند.
دوزله
ساز دوزله که در بین قبایل عشایر ایران بسیار محبوب و مورد استفاده است، در واقع نوعی از نی است که از اتصال دو لوله مجزا که می‌توانند چوبی یا فلزی باشند تشکیل شده است. سوراخ های هریک از این لوله ها در کنار هم قرار گرفته اند و به صورت مستقل عمل می‌کنند.
به طور کلی انتخاب ساز نی کاملا بستگی به سلیقه و خواسته هنرآموزان دارد. بعضی از نوازندگان حرفه ای نی به این نتیجه رسیده اند که برای شروع ساز نی بهتر است از نی دو (سل)کوک ، سی(فا دیز) ، دیاپازون (سل) کوک و یا نی (لا) کوک برای شروع کردن استفاده کنند. برخی دیگر از نوازندگان نی اعتقاد دارند که برای صدای بم بهتر است از نی های کوتاه تر استفاده شود و برای صداهای اوج بهتر است از نی های فا یا فادیز ، برای صدای غیث از نی (می) کوک استفاده شود و نوازنده ای دیگر، نی استاد محمد مظفری خواه را معرفی کرده است.
نوازندگان مبتدی علاوه بر این نی های معروف می توانند از مدل های یک مهر یا دو مهر سابیزا ، صنایعی ، اسماعیلی و نوروزی استفاده کنند که هم قیمت مناسبی دارند و هم برای شروع نوازندگی مناسب می باشد.
کسانی که نوازنده ی حرفه ای هستند می توانند از مدل های سه مهر هر برندی از ساز نی استفاده کنند.
و در آخر، این ها توضیح مختصر برای انواع ساز نی هستند ولی بهتر است قبل از خرید ساز حتما از مشاور یا مربی خود کمک بخواهید.
