تعمیر دف در مواردی که ساز آسیب زیادی ندیده باشد، به راحتی و در منزل امکان‌پذیر است. همان‌طورکه می‌دانید، آسیب‌پذیرترین و همچنین مهم‌ترین بخش ساز دف، پوست آن است. دو مورد از رایج‌ترین آسیبهایی که هنرجویان دف در طی تمرینات خود شاهد آن هستند، پاره شدن و یا سوراخ شدن پوست دف است. اگر دف دچار پارگی زیاد شود، چاره‌ای ندارید، جز اینکه پوست ساز خود را عوض کنید. اما اگر آسیب‌دیدگی جزئی باشد مانند یک سوراخ ریز، می‌توان از روش‌های ساده‌ای برای ترمیم آن استفاده کرد. در این مقاله به شما آموزش می‌دهیم که ساز خود را چگونه تعمیر کنید.
تعمیر دف یا خرید مجدد آن؟
اکنون که به تازگی آموزش دف را شروع کرده‌اید، خوب است بدانید که دف علیرغم صدای لطیف و پرطنینش به شدت آسیب‌پذیر نیز است. درواقع باید از ساز خود، به خصوص پوست آن در برابر عوامل مختلف، مراقبت کنید. یکی از شایع‌ترین آسیبهایی که برای دف اتفاق می‌افتد، سوراخ شدن پوست آن است. این اتفاق ممکن است در اثر ضربه‌ی شدید، نگهداری نادرست، یا حتی بر اثر فرسودگی طبیعی رخ دهد. اصولا اگر آسیب‌دیدگی کوچک باشد، می‌توانید خودتان آن را تعمیر کنید و دوباره از سازتان استفاده کنید. در غیر این صورت باید ساز جدیدی بخرید. عقلانی‌تر این است که روش مراقبت از دف را یاد بگیرید و بتوانید از آن خوب نگهداری کنید که دچار آسیب نشود. همچنین در صورت آسیب‌دیدگی هم حتما تعمیر را بر خرید مجدد در اولویت قرار دهید.
بررسی رایج‌ترین آسیب‌های دف
پیش از اینکه دست به‌کار شوید و بروید سراغ تعمیر سازتان، بهتر است با رایج‌ترین آسیبهایی که به دف وارد می‌شود آشنا شوید. زیرا همان‌طور که می‌دانید، برای حل هر مشکلی، ابتدا باید ریشه و دلیل آن را دانست. از این‌رو، رایج‌ترین آسیبهایی که به ساز دف وارد می‌شود، شامل موارد زیر است:
پارگی یا سوراخ شدن پوست دف
یکی از رایج‌ترین مشکلاتی که امکان دارد برای دف شما هم رخ دهد، سوراخ شدن یا پاره شدن پوست دف است. این اتفاق اصولا در اثر ضربه شدید یا برخورد با جسم تیز اتفاق می‌افتد.
شل شدن پوست دف
به دلیل تغییرات دمایی، پوست ساز دچار تغییر حالت می‌شود. درواقع رطوبت یا گرمای زیاد باعث شل یا سفت شدن پوست ساز می‌شود.
ترک خوردن کمانه ساز
یکی دیگر از مشکلات رایجی که برای ساز دف اتفاق می‌افتد، ترک خوردن کمانه‌ی آن است. از آن‌جایی که کمانه یا قاب دف از چوب ساخته می‌شود، به ضربه و تغییرات آب‌وهوایی حساس است. به همین دلیل امکان آسیب‌دیدگی آن بالا است.
خرابی حلقه‌ها یا زنجیرها
حلقه‌ها یا زنجیرهای دف، در ایجاد صدای دلنشین این ساز، نقش مهمی ایفا می‌کنند. در نتیجه، هرگونه زنگ‌زدگی یا آسیب‌دیدگی به این حلقه‌ها، صدا و کیفیت ساز را تحت‌تاثیر قرار می‌دهند.
چرا پوست دف سوراخ می شود؟
خوب است که با دلایل آسیب‌دیدگی دف نیز آشنا شوید تا مراقبت و نگهداری از دف را بهتر انجام دهید. به طور کلی پوست دف به دلایل زیر دچار سوراخ می‌شود:
- فرسودگی طبیعی پوست؛
- ضربه‌ی مستقیم با جسم نوک‌تیز یا سخت؛
- فشار بیش از حد در نواحی خاص هنگام نواختن؛
- نگهداری نادرست در رطوبت یا خشکی بیش از حد.
درنتیجه با رعایت موارد زیر می‌توانید از ساز خود به خوبی مراقبت کنید:
- از نواختن با ناخن یا اشیای سخت پرهیز کنید.
- دف را در کیف یا کاور مخصوص نگهداری کنید.
- در مکان‌های بسیار مرطوب یا خشک قرار ندهید.
- از تماس مستقیم پوست دف با نور خورشید بپرهیزید.
- همیشه بعد از تمرین، ساز را با دستمال نرم پاک کنید.
شیوه‌های تعمیر دف
همان‌طور که در بخش پیش نیز مطالعه کردید، از رایج‌ترین آسیب‌دیدگی‌های دف، آسیب به پوست آن است. پس امکان دارد که در طی یادگیری دف، بارها پوست سازتان دچار آسیب شود. به همین دلیل بهتر است که یک‌بار برای همیشه با روش‌های تعمیر دف آشنا شوید و در مواقعی که آسیب کوچک و جزئی است، خودتان ساز را تعمیر کنید. در ادامه به مراحل بازسازی دف سوراخ شده می‌پردازیم:
وصله زدن پوست
ساده‌ترین روش برای تعمیر دف و ترمیم سوراخ ایجاد شده روی آن استفاده از یک تکه پوست به عنوان وصله است. پوستی که به این منظور استفاده می‌کنید باید محل آسیب دیده را به قدر کافی پوشش دهد و کامل روی آن قرار بگیرد.
برای تعمیر دف در این حالت، پوست را به مدت یک یا دو ساعت در آب خیس کنید تا پوست حالت سفت خود را از دست بدهد. پس از آن مقداری سریش آماده کنید. سپس کمی آب را درون ظرفی کوچک مانند پیاله بریزید و به تدریج سریش را به آن اضافه کنید تا سریش حالت نیمه جامد پیدا کند.
دف را روی زمین بخوابانید و از داخل دف به اطراف محل پارگی کمی سریش بمالید. سپس پوستی که از قبل خیس کرده بودید را از آب خارج کرده و توسط چند تکه کاغذ، آب آن را بگیرید. البته دقت کنید که پوست باید کاملا نرم باشد و حالتی نمناک به خود گرفته باشد. در نهایت آن را روی محلی که از قبل به سریش آغشته کرده بودید، بچسبانید و اجازه دهید تا کاملا خشک شود.
هنگام تعمیر دف به روش وصله‌زنی به موارد زیر توجه کنید:
- یکی از مهم‌ترین مراحل در انجام این روش این است که باید با دقت و حوصله آب پوست را بگیرید. زیرا وجود آب زیاد باعث می‌شود تا پوست دف مرطوب شود و پس از خشک شدن موج بردارد.
- نکته‌ی دوم این است که پوستی که برای وصله در نظر گرفته‌اید نباید اندازه‌اش از محلی که به سریش آغشته کرده‌اید بیش‌تر باشد. زیرا در این صورت صدای گز از ساز خارج می‌شود و این مسئله امری نامطلوب است.
- پوست را طوری روی ساز بچسبانید که از بیرون کاملا صاف و کشیده به نظر برسد. برای اینکار می‌توانید پوست را با نوار چسب به صورت کشیده نگه دارید پس از اینکه سریش خشک شد چسب‌ها را از روی آن بکنید.
وصله زدن با چسب دوقلو
این روش حتی از روش قبلی برای تعمیر دف هم ساده‌تر است. در این روش می‌توانید به جای سریش و پوست برای وصله کردن، از چسب دوقلو استفاده کنید. مثل حالت قبلی، دف را روی زمین یا یک سطح صاف بخوابانید، محل آسیب دیده را از طرف داخل با چسب پوشش دهید. اگر محل آسیب‌دیدگی ساز شما، در لبه‌های ساز است باید چسب زدن را از خارج انجام دهید تا پوست و چوب به یکدیگر نچسبند. زیرا در این صورت ارتعاش پوست دچار مشکل می‌شود و نوازندگی را سخت می‌کند.
وقتی با دقت چسب زدید، چسب، سوراخ روی پوست را می‌پوشاند و بعد از خشک شدن بدون هیچ مشکلی می‌توانید از سازتان استفاده کنید.
تعویض کامل پوست دف
در صورت بزرگ بودن سوراخ یا قدیمی بودن پوست دف، بهترین کار تعویض کامل پوست است. این کار نیاز به دقت بیش‌تری دارد و طی مراحل زیر انجام می‌شود:
- جداسازی پوست را از بخش سشتی ساز آغاز کنید. حواستان به موانع تیز باشد.
- گل میخ‌های کنار شستی را باز کنید و آرام‌آرام پوست را از محل شستی باز کنید.
- برای اینکه پوست به سادگی جدا شود، انگشت‌تان را با آب نم‌دار کنید و روی پوست در بخش شستی بکشید. البته توجه کنید که سایر بخش‌های پوست خیس نشود.
- پوست جدید را روی ساز بکشید و با چسب دوقلو آن را روی ساز بچسبانید.
- در نهایت برای سفت شدن پوست روی ساز، می‌توانید از چسب چوب یا سریش استفاده کنید.
نتیجه‌گیری
سوراخ شدن دف اتفاق ناخوشایند، اما قابل مدیریتی است. اگر سوراخ کوچک باشد، با کمی دقت می‌توانید آن را در خانه به شکل موقت ترمیم کنید. اما اگر آسیب بزرگ باشد، دیگر تعمیر دف، چاره‌ساز نیست و تعویض پوست تنها راه حرفه‌ای است. فراموش نکنید که نگهداری اصولی، بهترین راه جلوگیری از چنین مشکلاتی است. با مراقبت صحیح، دف شما می‌تواند سال‌ها با همان صدای دلنشین همراهی‌تان کند.
در نهایت اگر دوست دارید که این ساز اصیل را کاملا اصولی یاد بگیرید، می‌توانید روی دانش و اخلاق حرفه‌ای اساتید ما حساب باز کنید. ضمن اینکه ما در آکادمی وب نوازان به طور مستمر از شما در طول دوره‌ی آموزشی‌تان پشتیبانی می‌کنیم. در این حالت جای هیچ‌گونه نگرانی باقی نمی‌ماند و در صورت بروز هرگونه مشکل، به سرعت، پیگیری و رفع می‌شود. ضمن اینکه کلاس موسیقی آنلاین این امکان را به شما می‌دهد که از هر گوشه‌ی جهان که هستید این ساز ایرانی را یاد بگیرید و بنوازید. همچنین اگر مسئول امور خانه و مراقبت از فرزندان هستید نیز بدون دغدغه می‌توانید در خانه‌ی خودتان و کنار فرزندان‌تان، نواختن دف را نیز یاد بگیرید. درنهایت ما تمام تلاش خود را می‌کنیم که برای شما تجربه‌ی خوشایندی از آموزش آنلاین موسیقی بسازیم.
خبرنامۀ وب‌نوازان را از دست ندهید!
هر هفته یک محتوای اختصاصی همراه با جدیدترین مقالات و نکات آموزشی موسیقی را برای شما می‌فرستیم.
