نت‌خوانی گیتار، پایه و سنگ‌بنای یادگیری گیتار است. زیرا شما برای فهمیدن زبان موسیقی نیاز به الفبای خاصی دارید و تا زمانی‌که این الفبا را یاد نگیرید، نمی‌توانید به این زبان صحبت کنید. درواقع برای این‌که پیام و احساس خود را از طریق گیتار به دیگران انتقال دهید باید به زبان موسیقی مسلط شوید. از طرف دیگر به عنوان هنرجو مبتدی برای درک پیام و یادگیری از موسیقی‌دانان بزرگ، چاره‌ای جز تسلط بر زبانی که آن‌ها به آن سخن می‌گویند ندارید. با این توضیحات حتما متوجه اهمیت یادگیری نت‌خوانی گیتار شده‌اید. ولی شاید الان برای‌تان سوال پیش آمده که چطور می‌توان به این زبان مسلط شد و پیش‌نیازهای یادگیری این زبان چیست؟ برای گرفتن پاسخ این سوال، با ما همراه باشید!
اهمیت یادگیری نت‌خوانی گیتار
در ابتدای آموزش گیتار، بعضی از هنرجوهای کم‌حوصله، مدام از ما می‌پرسند که آیا یادگیری نت‌خوانی برای گیتاریست‌ها ضروری است؟ پاسخ ما به چنین هنرجویانی این است که، هرچند شما می‌توانید با یادگیری چند آکورد ساده، برخی از قطعات را بنوازید ولی آیا همین اندازه برای شما کافی است؟ حالا که قدم در مسیر یادگیری گیتار گذاشته‌اید، بهتر نیست که لذت نواختن قطعات بیش‌تری را تجربه کنید؟
زمانی‌که شما نت‌خوانی گیتار را یاد می‌گیرید، توانایی این را پیدا می‌کنید که قطعات بیش‌تری را با کیفیت بالاتری بنوازید. زیرا درک بهتری از موسیقی به دست می‌آورید. همچنین با سرعت بالایی آهنگ‌ها و قطعات مختلف را یاد می‌گیرید و سریع‌تر رشد می‌کنید. ضمن این‌که شما این مهارت را به دست می‌آورید که با نوازنده‌های دیگر همنوازی کنید و عضو گروه‌های موسیقی شوید. همچنین می‌توانید نت‌نویسی را هم یاد بگیرید و آهنگ‌ها و قطعات خودتان را بنویسید. به طور کلی تسلط و مهارت یک گیتاریستی که نت‌خوانی بلد است با کسی که فقط چند آکورد بلد است، قابل مقایسه نیست.
آموزش نت‌خوانی گیتار
همان‌طور که می‌دانید الفبای موسیقی دارای 7 حرف است که به هر کدام از این حروف، نت می‌گویند. این هفت نت به «دو ر می فا سل لا سی» معروف هستند. البته دو سیستم مختلف نت‌نویسی وجود دارد که شامل سیستم نت‌نویسی Do Re Mi و سیستم ABC است. هرچند که شما با یکی از این سیستم‌ها نت‌خوانی گیتار را یاد می‌گیرید ولی اگر بخواهید یک گیتاریست حرفه‌ای شوید بد نیست با هر دو سیستم نت‌نویسی آشنا شوید.
| Si | La | Sol | Fa | Mi | Re | Do |
| سی | لا | سل | فا | می | ر | دو |
| B | A | G | F | E | D | C |
پیش‌نیازهای یادگیری نت‌خوانی گیتار
فرآیند یادگیری ساز گیتار، کاملا گام‌به‌گام است و در این فرآیند هنرجو به مرور با مفاهیم تئوری موسیقی آشنا می‌شود. سپس نحوه‌ی اجرا مفاهیم تئوری را یاد میگیرد. به همین دلیل برای این‌که شما بتوانید نت‌خوانی گیتار را یاد بگیرید، باید پیش‌نیازها و اصول اولیه را یاد بگیرد. در این بخش به توضیح مفاهیمی می‌پردازیم که به شما در درک بهتر نت‌خوانی گیتار کمک می‌کنند.
خطوط حامل
همان‌طور که گفتیم، موسیقی از 7 نت اصلی تشکیل می‌شود که هم‌آمیزی این نت‌ها باعث تولید صداهای خوشایندی می‌شود. هر کدام از این نت‌ها روی خطوطی نوشته می‌شوند که در دنیای موسیقی به خطوط حامل معروف هستند.
خطوط حامل از پنج خط موازی تشکیل می‌شوند که فاصله‌ی برابری نسبت به یکدیگر دارند. خطوط حامل از پایین به بالا و از 1 تا 5 شماره‌گذاری می‌شوند.
کلید سل
دومین نکته‌ای که باید در فرآیند آموزش نت‌خوانی گیتار یاد بگیرید، آشنایی با کلید سل است. در موسیقی کلیدهای مختلفی وجود دارد ولی شما به عنوان گیتاریست، با کلید سل، سروکار دارید. این کلید روی پنج خط حامل قرار میگیرد و مشخص می‌کند که هر نت روی خطوط و فواصل حامل چه صدایی دارد. درواقع این کلید به شما می‌گوید، نتی که روی خط دوم حامل قرار گرفته، نت سل است و به این طریق سایر نت‌ها هم شناسایی می‌شوند. درواقع با این نشانه شما می‌فهمید که نت بالاتر نت لا و نت پایین‌تر نت فا است.
محل قرارگیری نت‌های گیتار روی خطوط حامل
حالا که با انواع نت‌ها، سیستم‌های نت‌نویسی، خطوط حامل و کلید سل آشنا شده‌اید، وقت آن است که با محل قرارگیری نت‌ها روی خطوط حامل نیز آشنا شوید. قبل از هرچیز باید بدانید که نت‌ها یا روی خطوط حامل قرار می‌گیرند و یا مابین این خطوط. بر این اساس نحوه جای‌گیری نت‌های گیتار روی خطوط حامل به ترتیب زیر است:
| نت‌ها | محل قرارگیری |
| می | روی خط اول |
| فا | بین خط اول و دوم |
| سل | خط دوم |
| لا | بین خط دوم و سوم |
| سی | روی خط سوم |
| دو | بین خط سوم و چهارم |
| ر | روی خط چهارم |
| می | بین خط چهارم و پنجم |
| فا | روی خط پنجم |
لازم به دکر است که غیر از پنج خط حامل اصلی، خطوط حامل فرعی هم وجود دارد. خطوط فرعی زمانی به کار می‌روند که نیاز به نت‌هایی پایین‌تر از خط اول و نت می و یا بالاتر از خط پنجم و نت فا باشد.
اکتاو
خوب است بدانید که نت‌ها به صورت چرخه‌ای پیش می‌روند و یک اکتاو می‌سازند. اکتاو (Octave) در موسیقی به فاصله‌ای گفته می‌شود که بین دو نت هم‌نام وجود دارد، اما یکی از آن‌ها صدای زیرتر (بالاتر) یا بم‌تر (پایین‌تر) دارد. به‌عبارت‌دیگر، وقتی یک نت را روی دسته گیتار بزنید و همان نت را ۱۲ پرده بالاتر یا پایین‌تر بزنید، وارد یک اکتاو جدید شده‌اید. درواقع اگر یک نت را روی یک سیم بزنید، همان نت ۱۲ پرده جلوتر در اکتاو بعدی خواهد بود.
فاصله
برای درک بهتر نت‌خوانی گیتار باید با مفهوم فاصله، آشنا شوید. همان‌طور که پیش‌تر نیز اشاره کردیم، نت‌ها با فاصله‌ی معینی با هم قرار می‌گیرند. این فواصل در موسیقی با پرده مشخص می‌شود. در گیتار به جای پرده از فرت استفاده می‌شود. فرت‌های گیتار طوری تنظیم شده‌اند که هر نت نسبت به نت قبلی و بعدی خود، نیم‌پرده فاصله دارد. برای مثال نت فا با نت سل نیم پرده فاصله دارد و نت سل با بعد از خود، یعنی نت لا، نیز نیم‌پرده فاصله دارد. ولی فاصله نت سل با نت سی، یک پرده است. اصولا به فاصله‌ی یک پرده، فاصله بزرگ و به فاصله‌ی نیم‌پرده، فاصله کوچک می‌گویند. در ابتدا، یادگیری این فواصل گیج‌کننده به نظر می‌رسد ولی کافی است که بر نت‌های اصلی تسلط پیدا کنید و بعد از آن همه چیز ساده‌تر می‌شود. بدون شک آشنایی مفهوم فاصله به شما در یادگیری گیتار کمک می‌کند.
آشنایی با نت دیز و بمل
همان‌طورکه اشاره کردیم، موسیقی از 7 نت اصلی«دو ر می فا لا سل سی» تشکیل شده است. ولی علاوه‌بر این 7 نت اصلی، 5 نت فرعی دیگر نیز وجود دارد. در واقع نت‌های فرعی به نوازنده کمک می‌کنند تا صداهای متنوع‌تری نولید کند و به نوازندگی خود حس‌وحال بهتری ببخشد. تمامی این کارها نیز فقط با نیم‌پرده بالاتر و یا نیم‌پرده پایین‌تر نواختن اتفاق می‌افتد.
اصولا در تئوری موسیقی، نت‌های فرعی یا با کلمه دیز (Sharp) و یا بمل (Flat)، نام‌گذاری می‌شوند. اگر بخواهید از کلمه دیز استفاده کنید باید از نت قبلی کمک بگیرید؛ یعنی اگر بخواهید بگویید، نیم‌پرده بالاتر از نت فا، باید بگویید، فا دیز یا F Sharp و یا F#.
نت قبلی+ دیز
راه دیگر برای نام‌گذاری نت‌های فرعی استفاده از نام بمل است. در این روش باید از نام نت بعدی استفاده کنید. برای مثال به جای گفتن فا دیز باید بگویید، سل بمل یا G Flat یا Gb. در این حالت یعنی شما نیم‌پرده از نت لا پایین‌تر هستید.
نت بعدی+ بمل
خب حالا که مفهوم نت‌های فرعی را خوب فهمیدید، شاید برای‌تان سوال پیش بیاید که چرا نت‌های فرعی نیز مانند نت‌های اصلی 7 نت نیستند. در این رابطه باید بدانید که نت‌های فرعی فاقد دو نت هستند. یعنی نت‌های دو بمل (Cb) یا سی دیز (B#) و فا بمل (Fb) یا می دیز (E#) وجود ندارند.
اگرچه در ابتدا نت‌خوانی گیتار سخت به‌نظر می‌رسد، اما با تمرین مداوم و گام‌به‌گام می‌توانید این مهارت را یاد بگیرید. فراموش نکنید که یادگیری نت‌ها شما را از یک نوازنده‌ی معمولی به یک نوازنده‌ی آگاه و حرفه‌ای تبدیل می‌کند. پس اگر می خواهید که درک عمق‌تری از دنیای موسیقی به دست آورید و بهتر بنوازید، نت‌خوانی گیتار را جدی بگیرید.
همان‌طورکه مطالعه کردید، آموختن تئوری موسیقی گیج‌کننده و دشوار است ولی اگر توسط استاد کاربلد آموزش داده شود، همه چیز ساده‌تر می‌شود. پس بهتر است گیتار را در آموزشگاهی بیاموزید که مطمئن باشید، به شکل اصولی به شما آموزش داده خواهد شد. زیرا یادگیری با تبلچر و نواختن چند آکورد ساده از شما گیتاریست نمی‌سازد. ما در آکادمی موسیقی آنلاین وب نوازان به کمک اساتید باسواد و کاربلدمان، به شما کمک می‌کنیم که تجربه‌ی لذت‌بخشی از نواختن گیتار را کسب کنید.
توصیه می‌کنیم که با درخواست مشاوره رایگان وب نوازان، ابهامات خود را رفع کنید و پاسخی برای سوالات‌تان پیدا کنید و بعد با خیال راحت ثبت‌نام کنید.
درنهایت شما از چالش‌های‌تان در یادگیری نت‌خوانی گیتار برای ما بنویسید و بگویید که چطور توانستید این چالش‌ها را رفع کنید؟
خبرنامۀ وب‌نوازان را از دست ندهید!
هر هفته یک محتوای اختصاصی همراه با جدیدترین مقالات و نکات آموزشی موسیقی را برای شما می‌فرستیم.
